Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.009059
">
<
pb
pagenum
="
551
"
xlink:href
="
016/01/200.jpg
"/>
igitur intelligere poſſet? </
s
>
<
s
id
="
s.009060
">Ergo homo, vita &
<
lb
/>
ſenſu præditus eſt: animal autem, aut plan
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1258
"/>
<
lb
/>
tam dicere abſurdum eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.009061
">Quibuſdam autem
<
lb
/>
viſum eſt, quòd homo animal eſſet ob natu
<
lb
/>
ræ conſenſum in animæ, & corporis affecti
<
lb
/>
bus, & quòd quidam morbi ex animalibus in
<
lb
/>
homines tranſirent: velut vitiligo, quæ ex
<
lb
/>
equis, præcipuè alba, tranſit in homines ſolo
<
lb
/>
tactu: vt enim quis equum attrectauerit, qui
<
lb
/>
eiuſcemodi morbo detineatur, ſtatim ab ea
<
lb
/>
corripitur. </
s
>
<
s
id
="
s.009062
">Sed & quædam ex plantis in ani
<
lb
/>
malia tranſeunt, quamobrem non eſt dicen
<
lb
/>
dum animalia plantas eſſe. </
s
>
<
s
id
="
s.009063
">Itaque ad ſermo
<
lb
/>
nem de homine tranſeamus.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1259
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.009064
">
<
margin.target
id
="
marg1257
"/>
Hominem
<
expan
abbr
="
nõ
">non</
expan
>
<
lb
/>
eſſe animal.
<
margin.target
id
="
marg1258
"/>
Vitiligo ex
<
lb
/>
equis in ho
<
lb
/>
mines tran
<
lb
/>
ſit.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.009065
">
<
margin.target
id
="
marg1259
"/>
Homo pro
<
lb
/>
pter quatuor
<
lb
/>
factus eſt.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.009066
">Homo ipſe propter quatuor factus eſt: pri
<
lb
/>
mùm, vt diuina cognoſcet, ſecundùm, vt illis
<
lb
/>
mortalia medius
<
expan
abbr
="
cõnecteret
">connecteret</
expan
>
:
<
expan
abbr
="
tertiũ
">tertium</
expan
>
, vt morta
<
lb
/>
libus imperaret. </
s
>
<
s
id
="
s.009067
">Neceſſe enim erat & in hoc
<
lb
/>
genere, velut & in cœleſti, aliquod eſſe opti
<
lb
/>
mum ac nobiliſſimum, quodque imperitet
<
lb
/>
cæteris, hîc autem vi, illis verò ſpontè. </
s
>
<
s
id
="
s.009068
">Quar
<
lb
/>
tum, vt quicquid mente excogitari poſſet, id
<
lb
/>
omne opifex maior ipſa cogitatione præſta
<
lb
/>
ret, eſſetque animal fallax. </
s
>
<
s
id
="
s.009069
">Nam belluæ fal
<
lb
/>
laces eſſe non poterant ob ſtultitiam, ſuperi
<
lb
/>
verò ob probitatem. </
s
>
<
s
id
="
s.009070
">Non enim hic finis, fi
<
lb
/>
nis enim bonum: ſed fini neceſſario coniun
<
lb
/>
ctum. </
s
>
<
s
id
="
s.009071
">Hoc autem vitare conuenit, velut &
<
lb
/>
mortem: quædam enim neceſſaria vitanda
<
lb
/>
ſunt, quia mala, cùm tamen ad vniuerſi or
<
lb
/>
natum pertineant: & ſi non omninò
<
expan
abbr
="
aboleã-tur
">abolean
<
lb
/>
tur</
expan
>
, vt næui & muſcæ: & quæcunque totius
<
lb
/>
non vnius partis gratia eſſe videntur. </
s
>
<
s
id
="
s.009072
">Homo
<
lb
/>
igitur intelligendo diuis ſimilis efficitur,
<
arrow.to.target
n
="
marg1260
"/>
<
lb
/>
prauitate autem belluis. </
s
>
<
s
id
="
s.009073
">Triplex igitur ho
<
lb
/>
minum genus: Diuinum, quod non decipit,
<
lb
/>
nec decipitur: hum anum, quod decipit, &
<
expan
abbr
="
nõ
">non</
expan
>
<
lb
/>
decipitur
<
expan
abbr
="
belluinũ
">belluinum</
expan
>
, quod
<
expan
abbr
="
nõ
">non</
expan
>
decipit, & deci
<
lb
/>
pitur. </
s
>
<
s
id
="
s.009074
">Quòd verò decipit, ac decipitur, quod
<
lb
/>
que maximam ſolum occupat humani ge
<
lb
/>
neris partem, non ſimplex modus, ſed mi
<
lb
/>
ſtus eſt hic ex belluino, humanóque genere.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1261
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.009075
">
<
margin.target
id
="
marg1260
"/>
Triplex ho
<
lb
/>
minum ge
<
lb
/>
nus.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.009076
">
<
margin.target
id
="
marg1261
"/>
Quomodo re
<
lb
/>
ges, &
<
expan
abbr
="
ſapiẽ-tes
">ſapien
<
lb
/>
tes</
expan
>
populi
<
lb
/>
que primis
<
lb
/>
principiis per
<
lb
/>
ſe noti ſint.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.009077
">Ac verò quomodo gentes atque prouin
<
lb
/>
ciæ, tum reges ac ſapientes cuſtodientibus
<
lb
/>
primis principiis nota ſint, nunc dicam. </
s
>
<
s
id
="
s.009078
">Il
<
lb
/>
lud primùm prætereo, quod in libro de Ani
<
lb
/>
morum immortalitate oſtendimus, ſingula
<
lb
/>
quæque ſcilicet, contractis per multa gene
<
lb
/>
ralia conditionibus cognita eſſe: nam hoc
<
lb
/>
non primò eſt nouiſſe ea, ſed alia quadam
<
lb
/>
ratione: at verò perſe longéque melius nota
<
lb
/>
eſſe regna & populos, tum reges ac ſapien
<
lb
/>
tes, quàm prauos & priuatos, ac ignobiles,
<
lb
/>
nunc docere aggredior. </
s
>
<
s
id
="
s.009079
">Totum humanum
<
lb
/>
genus cognitum eſt & tota etiam terra quæ
<
lb
/>
habitari poteſt, vtque illius prouincia quæ
<
lb
/>
libet pars quædam eſt certa, vt centeſima ac
<
lb
/>
milleſima, ita etiam gens qúæ in ea habitat
<
lb
/>
cognita eſt, vt totius humani generis certa
<
lb
/>
quædam pars. </
s
>
<
s
id
="
s.009080
">At verò reges ipſi & exerci
<
lb
/>
tus & ſapientes, cauſæ ſunt horum, & vt
<
lb
/>
prouinciæ vel pereant, vel diuturna floreant
<
lb
/>
felicitate: itaque & cauſas has non ſimpli
<
lb
/>
citer quidem, ſed vt ad prouincias, regna ac
<
lb
/>
ciuitates comparantur, notas eſſe oportet.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.009081
">Quamobrem nota hæc ſunt, & ſigna ac pro
<
lb
/>
digia in horum interitu, ac ortu fieri con
<
lb
/>
ſueuerunt: igitur tanta fuit de his cura. </
s
>
<
s
id
="
s.009082
">In
<
lb
/>
genere verò nudus creatus eſt, vt formoſior
<
lb
/>
eſſet, tenuior ac humidior. </
s
>
<
s
id
="
s.009083
">Sed quoniam nu
<
arrow.to.target
n
="
marg1262
"/>
<
lb
/>
ditas obnoxia erat periculis; & minus firma
<
lb
/>
tribus illum armauit præſidiis: ingenio ad in
<
lb
/>
uentionem neceſſariorum: ſermone ad auxi
<
lb
/>
lium: manibus ad perfectionem omnium
<
lb
/>
eorum, quæ vel ingenio excogitaſſet, vel ſer
<
lb
/>
mone ab aliis didiciſſet. </
s
>
<
s
id
="
s.009084
">Neque enim aliud
<
lb
/>
animal verè loquitur, cùm non ex mente
<
lb
/>
proficiſcatur verbum, nec manus habet, ſed
<
lb
/>
manibus aliquid ſimile. </
s
>
<
s
id
="
s.009085
">Itaque neceſſaria
<
lb
/>
primò inuenit ratione, ædes, veſtes, arma, ci
<
lb
/>
bos: pòſt terram ac materia metiri: nec his
<
lb
/>
contentus, planiſphæriis, ſciotericis, armil
<
lb
/>
liſque ampliſſimam cœli molem, ac vix
<
expan
abbr
="
mẽ-te
">men
<
lb
/>
te</
expan
>
conceptam, euocauit in terram, in angu
<
lb
/>
ſtumque redigens ſub ſenſu ac oculis poſuit.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.009086
">Inde naturalem Philoſophiam conſtituit,
<
lb
/>
reliquaſque ſcientias: demum ad leges, qui
<
lb
/>
bus cum pace viuere multitudo poſſet, ani
<
lb
/>
mum applicuit. </
s
>
<
s
id
="
s.009087
">Diſſidebant inter ſe enim
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1263
"/>
<
lb
/>
homines, ac nunc etiam non minus quàm
<
lb
/>
belluæ ab illis, lege lingua, prouinciis, mori
<
lb
/>
bus. </
s
>
<
s
id
="
s.009088
">Neque enim pluris eſt apud Mahume
<
lb
/>
ti cultores Chriſtianus, neque apud vtroſ
<
lb
/>
que Iudæus, improbo, ac viliſſimo cane: irri
<
lb
/>
detur, vrgetur, vapulat, ſpoliatur, denique
<
lb
/>
occiditur, in ſeruitutem adigitur, ſtupris vio
<
lb
/>
lentis, fœdiſque tractationibus vexatur, vt
<
lb
/>
non tanta à tigride cui catulos ſubduxerit
<
lb
/>
homo, paſſurus ſit. </
s
>
<
s
id
="
s.009089
">Leges autem quatuor,
<
lb
/>
Idolorum Iudæorum, Chriſtianorum, & Ma
<
lb
/>
humetanorum. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.009090
">
<
margin.target
id
="
marg1262
"/>
Tria hominis
<
lb
/>
dona preci
<
lb
/>
pua.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.009091
">
<
margin.target
id
="
marg1263
"/>
Quatuor in
<
lb
/>
quibus ho
<
lb
/>
mines diſſi
<
lb
/>
dent.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.009092
">Idolorum cultor ſuam præfert legem qua
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1264
"/>
<
lb
/>
tuor argumentis. </
s
>
<
s
id
="
s.009093
">Primùm quòd pugna ſu
<
lb
/>
perior euaſerit aduerſus Iudæos toties, donec
<
lb
/>
eam legem deleuerit: quare non magis pla
<
lb
/>
cuiſſe Dei cultum vnius quam multorum,
<
lb
/>
opifici ſummo ac rectori. </
s
>
<
s
id
="
s.009094
">Deinde, quòd cùm
<
lb
/>
populus regem habet aliquem ſummum, de
<
lb
/>
cet vnumquenque ad illius potius præfectos
<
lb
/>
aulicoſque confugere in priuatorum cauſis,
<
lb
/>
tum maximè minimis, quàm ex quacunque
<
lb
/>
cauſa ipſum regem vexare. </
s
>
<
s
id
="
s.009095
">Eodem modo
<
expan
abbr
="
cũ
">cum</
expan
>
<
lb
/>
Deus ille ſummus minimam habeat de his
<
lb
/>
inferioribus curam, priuatorum verò nego
<
lb
/>
cia etiam horum inferorum minimam obti
<
lb
/>
neant partem: ad deos potiùs ſummi illius
<
lb
/>
miniſtros ob quæque negocia indigna refu
<
lb
/>
gere opportunius putant, quàm adeò abie
<
lb
/>
ctis cauſis illum, quem vel cogitatione aſſe
<
lb
/>
qui tentare nephas eſt, vexare precibus. </
s
>
<
s
id
="
s.009096
">De
<
lb
/>
nique hac lege, hiſque exemplis, dum è mor
<
lb
/>
talitate ad cultum diuinum tranſire ſperant,
<
lb
/>
plurimos virtutes inclytos euaſiſſe, vt Her
<
lb
/>
culem, Apollinem, Iouem, Mercurium, Ce
<
lb
/>
rerem. </
s
>
<
s
id
="
s.009097
">Quòd verò ad miracula attinet, neque
<
lb
/>
in illis pauciora fuiſſe à diis ſuis auxilia ma
<
lb
/>
nifeſta, tum oracula, quàm in omnibus aliis:
<
lb
/>
nec noſtram de Deo, ac mundi origine ab
<
lb
/>
ſurdam eſſe minus, imò longè magis, opi
<
lb
/>
nionem, quàm ſuam, quod ex contentione
<
lb
/>
inter ipſas leges aliàs apparet, odioque ea
<
lb
/>
rum in omnes Philoſophos velut veritatis
<
lb
/>
autores. </
s
>
<
s
id
="
s.009098
">At verò hi victimas humanas obii
<
lb
/>
ciunt, ſtatuarum mutarum venerationem,
<
lb
/>
deorum multitudinem, quæ etiam à ſuis irri
<
lb
/>
deatur: illorum quoque ſcelera nefanda,
<
lb
/>
quæ de homine pudeat etiam cogitare, ſum
<
lb
/>
mi opificis ingratam obliuionem. </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>