Buonamici, Francesco, De motu libri X

List of thumbnails

< >
191
191
192
192
193
193
194
194
195
195
196
196
197
197
198
198
199
199
200
200
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <pb pagenum="180"/>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1306"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1307"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1308"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1309"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1310"/>
              a 7. Met.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1311"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1312"/>
              b 1. de par.
                <lb/>
              </s>
              <s>an. cap. 4.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1313"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1314"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1315"/>
              a 10. Met.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1316"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1317"/>
              b 5. Phyſ.
                <lb/>
                <lb/>
              10. Met.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1318"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1319"/>
              c 9. Met.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1320"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="head">
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Singulæ dubitationes tolluntur de oppoſitione ſubſtantiarum. </s>
              <s>Cap. </s>
              <s>XXII
                <emph.end type="italics"/>
              .
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1321"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1321"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>HAEC quę ponimus in ſubſtantia contraria, prohibent, quò minus generatio ſubſtantię pun­
                <lb/>
              cto temporis abſoluatur. </s>
              <s>At verò ſi ſunt termini poſitiui ex quibus volumus conſtitui mo­
                <lb/>
              tum, nec ſanè communiter (iam enim generatio non ſeparatur à motu communiter) ſed à motu
                <lb/>
              propriè, ecquid eſt cauſſæ, cur in ſubſtantia ſit mutatio, non motus? </s>
              <s>Cauſſam reddidit Themi­
                <lb/>
              ſtio Auerroës, licet apud Themiſtium mihi non ſucceſſerit obſeruare talem locum. </s>
              <s>In motu &
                <lb/>
              mutatione terminos eſſe duplices poſitiuos nimirùm & priuantes. </s>
              <s>Ita è ſemine fit animal, & ei
                <lb/>
              non animali, atque item ex nigro fit album, & ex non albo. </s>
              <s>Sed quanquàm in omni mutatione
                <lb/>
              ineſt vtraque terminorum ratio, longè diſpar eſt in mutatione ſubſtantiæ, atque in ea quæ fit ſe­
                <lb/>
              cundùm accidens. </s>
              <s>Siquidem in ſubſtantiæ mutatione, termini proximi ſint priuantes, poſit in
                <lb/>
              autem remoti. </s>
              <s>Nam mutatio ſubſtantiæ fit è non ſubſtantia: proptereà nihil habet ante ſe
                <lb/>
              aliter accidens à ſubſtantia ſeparari poſſet. </s>
              <s>Quicquid enim eſt vel eſt ſubſtantia, vel accidens.
                <lb/>
              </s>
              <s>At id ex quo ſubſtantia fit, ſubſtantia eſſe nequit, niſi poteſtate & per accidens, ne fateri coga­
                <lb/>
              mur
                <expan abbr="">eam</expan>
              eſſe antequàm fiat, neque
                <expan abbr="itẽ">item</expan>
              accidens, quandò ſupponitur illi actu
                <expan abbr="ſubſtãtia">ſubſtantia</expan>
              quę tum nul­
                <lb/>
              la exiſtit: generatur
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              Inde ſequitur generationem eſſe mutationem totius in totum. </s>
              <s>At verò
                <lb/>
              accidentis mutatio fit circum actu ſubſtantiam, ob
                <expan abbr="eamq́">eamque</expan>
              . </s>
              <s>cauſſam eius termini proximi ſunt po­
                <lb/>
              ſitiui,
                <expan abbr="eaq́">eaque</expan>
              . </s>
              <s>mutatio totius non eſt. </s>
              <s>Ergo ſiquis introſpiciat eius argumenti formam, falsò aſſum­
                <lb/>
              ptum fuiſſe videbit. </s>
              <s>Oppoſitionem contrariorum eſſe cauſſam primam motus, quippe quòd
                <lb/>
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
              præter id requiratur contraria terminos eſſe proximos tranſmutationis, qui cùm in ſubſtan­
                <lb/>
              tia non ſint: etiam faciunt, quò minus in ſubſtantia ſit motus. </s>
              <s>Sed quoniam vrgebit quempiam
                <lb/>
              auctoritas Ariſtotelis in ſubſtantia poſitiuam oppoſitionem eſſe negantis. </s>
              <s>Prętereà quoniam om­
                <lb/>
              nes illæ rationes quibus ipſe motum à mutatione ſeiungit, tanquam inter ſe commeantia
                <expan abbr="motũ">motum</expan>
                <lb/>
              accipiunt, atque contraria. </s>
              <s>Nam ſi ibi non eſt motus, quia nec oppoſitio, cùm ſit in aliis muta­
                <lb/>
              tionibus oppoſitio, erit igitur & motus. </s>
              <s>Poſtremò omne id quod fit, fit ex eo quod non eſt, qua­
                <lb/>
              tenus non eſt, quod autem habet hanc conditionem,
                <emph type="italics"/>
              quatenus
                <emph.end type="italics"/>
              , id etiam eſt primò. </s>
              <s>Ergo in om­
                <lb/>
              ni tranſmutatione ens & non ens erunt termini primi & proximi. </s>
              <s>Sic non diſcrepabunt alij mo­
                <lb/>
              tus à mutatione ſubſtantiæ. </s>
              <s>Ad eum locum Ariſtotelis, duo dicere licet. </s>
              <s>Primùm ipſum inqui­
                <lb/>
              rere terminos proximos motus & mutationis, qui in ſubſtantia ſunt eſſe & non eſſe. </s>
              <s>Nos verò ta­
                <lb/>
              metſi collocauimus in ſubſtantia contraria,
                <expan abbr="">non</expan>
              idcirco dicimus ea terminos eſſe proximos tranſ­
                <arrow.to.target n="marg1322"/>
                <lb/>
              mutationis, ſed remotos. </s>
              <s>Atqui à proximis terminis prima tranſmutationis ratio conſtituitur.
                <lb/>
              </s>
              <s>Poſſumus etiam dicere, Ariſtotelem ibi monſtrare ſubiectum formale tranſmutationis, hoc verò
                <lb/>
              eſt in generatione tota ſubſtantia, neque ſufficere oppoſitionem
                <expan abbr="formarũ">formarum</expan>
              , ad id, vt mutatio ſub­
                <lb/>
              ſtantiæ fiat inter contraria, quia cùm fiat ſecundùm totam ſubſtantiam, ſubſtantia tota toti ſub­
                <lb/>
              ſtantiæ contraria non eſt, cùm ceteroquin accidentis mutatio proximè fiat ſecundùm formas ſo­
                <lb/>
              las inter quas eſt oppoſitio. </s>
              <s>ſiquidem accidentis compoſitio ſubiectum includat, quod eſt ſub­
                <lb/>
              ſtantia, hæc verò in tali mutatione conſeruatur,
                <expan abbr="nanq;">nanque</expan>
              homo fit albus, neque conſimile eſt ſubie­
                <lb/>
              ctum in generatione, & cęteris motibus cum reliqui omnes ſubſtantiam actu requirant circum
                <lb/>
              quam mutatio fiat. </s>
              <s>Et certè poſterior hæc ſolutio valdè implet animum meum, quia redditur
                <lb/>
              vera cauſſa, cur in accidentibus mutatio proximè fiat inter contraria, minimè verò in ſubſtantia.
                <lb/>
              </s>
              <s>Sic fit vt oppoſitio nihilominus ſit in ſubſtantia, non propterea tamen ea ſit prima ratio traſmu­
                <lb/>
              tationis ſubſtantiæ, à qua motus ipſius appellatio ducebatur. </s>
              <s>Et quanquam enitetur aduerſa­
                <lb/>
              rius oſtendere oppoſitionem & motum eſſe reciproca, tamen neque id neceſſariò conſequitur,
                <lb/>
              neque poſtulas demonſtrationis Ariſtotelicę progreſſus. </s>
              <s>quoniam Ariſtoteles argumentatur ſup­
                <lb/>
              poſita ratione motus. </s>
              <s>Si oppoſitio neceſſariò quæritur in conſtituendo motu, aut ſi motus eſt,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1323"/>
                <lb/>
              ibi quoque contraria reperiuntur, quæ .ſ. </s>
              <s>ſint prima ratio motus, itaque efficitur vbi contraria
                <lb/>
              non ſint, quę ſint prima ratio motus, neque ibi fore motum. </s>
              <s>Quod verò additur. </s>
              <s>Inter acciden­
                <lb/>
              tia quoque progreſſum eſſe ab eo quod eſt ad id quod non eſt: fateor equidem, & tunc aio pro­
                <lb/>
              greſſum illum conſtituere mutationem. </s>
              <s>Cùm verò inſtes: eos eſſe terminos proximos, quòd
                <lb/>
              ex eo quod non eſt, quatenus non eſt, illa mutatio fiat: Reſpondeo, vel ibi non diſtinxiſſe Ari­
                <lb/>
              ſtotelem mutationem à motu, ſed vtranque communiter accepiſſe, & concepiſſe motum ſub ra­
                <lb/>
              tione formali tranſmutationis, vel intelligi vocem
                <expan abbr="illã">illam</expan>
              analogicè primum de ſubſtantia, deinde
                <lb/>
              de accidentibus, nanque & in ipſis eſt progreſſus ab ente ad non ens. </s>
              <s>Ita vt ea vox,
                <emph type="italics"/>
              quatenus
                <emph.end type="italics"/>
              ana­
                <lb/>
              logicè capiatur, non ſecundùm omneis illas conditioneis quæ 1. Poſt. deſcriptæ ſunt: nimirùm
                <lb/>
              quòd omni per ſe & neceſſario, necnon æqualiter conueniat aliquod attributum, ſed hoc loco
                <lb/>
              quòd vniuersè inſit: ſiquidem in omni tranſmutatione ſit ea
                <expan abbr="terminorũ">terminorum</expan>
              oppoſitio. </s>
              <s>Poſtremum
                <lb/>
              quoque tollitur hæc machina. </s>
              <s>Cùm enim accipiatur, vbi ſunt contraria, ibi eſſe intentionem &
                <lb/>
                <expan abbr="remiſsionẽ">remiſsionem</expan>
              . </s>
              <s>Negamus. </s>
              <s>Cùm approbes. </s>
              <s>Omne plus & minus,
                <expan abbr="inquiẽs">inquiens</expan>
              , fieri ex miſtura
                <expan abbr="cõtrariorũ">contrariorum</expan>
              . </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>