Buonamici, Francesco, De motu libri X

List of thumbnails

< >
121
121
122
122
123
123
124
124
125
125
126
126
127
127
128
128
129
129
130
130
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="181"/>
                <arrow.to.target n="marg1324"/>
                <lb/>
              Dicimus eam propoſitionem non eſſe veram ſimpliciter, ſed id requiri, vt .ſ. </s>
              <s>intentio & remiſsio
                <lb/>
              fiat eadem forma permanente, quod ſolum euenit accidenti. </s>
              <s>Accidit enim albedinem eſſe & in
                <lb/>
              ſexto & in octauo gradu, cùm ſit diuidua. </s>
              <s>At in eadem ſubſtantia & in eo quod eſt eſſe magis
                <lb/>
              & minus non eſt, quia manent in indiuiduo, & aliquo vel minimo dempto variantur, non ſecus
                <lb/>
              àc numeri quibus ſi apponas aut demas vnitatem, continuò ſpecies eius immutatur. </s>
              <s>Dicimus
                <lb/>
              igitur Ariſtotelem 5. Phyſ. loqui de illa intentione & remiſsione, quæ fit in eadem ſpecie, hæc
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
                <lb/>
              ſola fit ex admixtione contrarij. </s>
              <s>Poſtulant etiam plus & minus, ſi ex contrariorum temperatio­
                <lb/>
              ne naſcuntur, vt fiant circum idem ſubiectum. </s>
              <s>Ita rarius & denſius in cęlo ſunt, ſed in diuerſis
                <lb/>
              partibus,
                <expan abbr="ideoq́">ideoque</expan>
              . </s>
              <s>ex contrariis non exiſtunt. </s>
              <s>Prætereà notatum eſt ex Alexandro quem quoque
                <lb/>
              Simplicius eſt ſecutus, eſſe aliud genus intentionis & remiſsionis quod eſt ex humilitate naturę,
                <lb/>
              quemadmodum in iis quæ ſunt ad vnum, vbi rei natura numeris ſibi quidem conuenientibus ab­
                <lb/>
              ſoluta eſt, nihilominus vniuerſam amplitudinem primi participati non complectitur. </s>
              <s>quemad­
                <lb/>
              modum quantum quod eſt in ſuo genere perfectum, non tamen in eorum genere quæ ſunt:
                <expan abbr="">nam</expan>
                <lb/>
              declinat tantiſper à perfectione ſubſtantiæ. </s>
              <s>Hîc item & plus & minus ex
                <expan abbr="contrariorũ">contrariorum</expan>
              admixtio­
                <lb/>
              ne non fiunt, & hoc accommodatur ad ſubſtantiam. </s>
              <s>Quapropter ſubſtantia magis minuſúe di­
                <lb/>
              citur, vt ſenſilis, magis quàm vniuerſalis, & ſpecies magis quàm genus. </s>
              <s>Ob
                <expan abbr="eamq.">eamque</expan>
              rem dicebat
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1325"/>
                <lb/>
              Alexander, etiamſi qualitates vtræque ſummæ non ſint in pluribus elementis, ex
                <expan abbr="contrariorũ">contrariorum</expan>
              ta­
                <lb/>
              men admixtione tales non eſſe. </s>
              <s>Motus autem ibi eſt, vbi magis & minus ſunt ex mixtura con­
                <lb/>
              trarij, & vbi talis mixtura plus & minus facit, ibi eſt motus: non
                <expan abbr="aũt">aut</expan>
              vbi plus & minus, ibi mixtu­
                <lb/>
              ra contrariorum & motus. </s>
              <s>De illa igitur intentione cùm verba faciat Ariſtoteles quæ naſcitur
                <lb/>
              ex miſcella contrariorum, & vbi non varietur eſſentia,
                <expan abbr="planũ">planum</expan>
              quòd illud plus & minus non per­
                <lb/>
              tinet ad ſubſtantiam, neque ex eo motus affinis eſt ſubſtantiæ. </s>
              <s>Quamobrem ad formam argu­
                <lb/>
              menti. </s>
              <s>Vbi contraria, ibi magis & minus. </s>
              <s>In ſubſtantia contraria. </s>
              <s>Ergo plus & minus. </s>
              <s>Pro­
                <lb/>
              poſitio falſa eſt, probatio quoque fallax. </s>
              <s>Omne plus & minus ex admixtione contrariorum.
                <lb/>
              </s>
              <s>Neque enim eſt vniuersè vera, cùm plus & minus ſint diuerſi ordinis, & tum ita fiunt, vbi eadem
                <lb/>
              forma conſeruetur, & circum idem ſubiectum, nec ſit inæqualis participatio naturæ cuiuſdam,
                <lb/>
              quæ omnia ſecus ſe habent in ſubſtantia. </s>
              <s>Sed hæc ſatis.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1322"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1323"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1324"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1325"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="head">
              <s>
                <emph type="italics"/>
              De naturæ progreſſu vbi poteſtas cum actu commutatur. </s>
              <s>Cap. </s>
              <s>XXIII
                <emph.end type="italics"/>
              .
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1326"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1326"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>QVAE nos anteà conſtituimus, illò pertinuerunt, vt intelligeretur in ſubſtantiæ generatione
                <lb/>
              tempus inſumi propter repugnantiam quæ ex diuerſis formis exiſtit, & varios formarum
                <lb/>
              gradus qui inter ſe ſubiiciuntur quorum beneficio materia ſic proficit in actu, vt paullatim amit­
                <lb/>
              tat poteſtatem quam habebat ad formam ſuccedentem, donec omnis extincta fuerit, & conuerſa
                <lb/>
              in actum acceſſu formæ, quo facto generatio completa eſt. </s>
              <s>contrarius curſus à materia tenetur,
                <lb/>
              vbi tendat ad interitum. </s>
              <s>nanque ab actu remigrat ſenſim ad poteſtatem. </s>
              <s>Sed cùm vtrobique
                <lb/>
              priuatio ſit comes poteſtatis, nil aliud ſibi volet extingui aut recuperari poteſtatem, quàm aut
                <lb/>
              deleri priuationem, aut iterum poni. </s>
              <s>Cùm verò hæc omnia fundetur contrariis, nil erit aliud
                <lb/>
              ortus & interitus, quàm extinctio & recuperatio formæ contrariæ. </s>
              <s>Ex quo efficitur, vt alterius
                <lb/>
              ortus pari gradu cum interitu contrarij ad
                <expan abbr="extremũ">extremum</expan>
              vſque procedat. </s>
              <s>Quamobrem materiæ pro­
                <lb/>
              ceſſus,
                <expan abbr="ſiquãdo">ſiquando</expan>
              contrario motu prius moueatur, quàm agatur à forma, nil aliud erit
                <expan abbr="oĩno">omnino</expan>
              , quàm
                <lb/>
              concitari ad contrarium, neque ſit materiam verſus progredi, vt actus non ſit ſuperſtes, cuius rei
                <lb/>
              faciem verba primo adſpectu afferunt. </s>
              <s>Neque enim poteſtas ab actu vnquàm reapſe ſegregari
                <lb/>
              poteſt. </s>
              <s>
                <expan abbr="eaq́">eaque</expan>
              . </s>
              <s>cauſſa eſt viciſsitudinis contrariorum in eadem materia. </s>
              <s>Hic eſt igitur perpetuus
                <arrow.to.target n="marg1327"/>
                <lb/>
              materiæ curſus ad formam & à forma, atque ille quidem prorſus ſecundùm naturam, qui eſt ad
                <lb/>
              formam. </s>
              <s>Nanque ex illa eſt eſſe: id verò omnium optatiſsimum, & quò diuturnius, eò
                <expan abbr="quoq.">quoque</expan>
                <lb/>
              optatius, modo natura ſuſtineat. </s>
              <s>Sed ſi calidum & frigidum formæ ſunt, vt nos arbitramur, &
                <lb/>
              ad calidum & ad frigidum curſus erit naturalis. </s>
              <s>Num igitur natura pari gradu reſpicit contra­
                <lb/>
              ria? </s>
              <s>nequaquam niſi habilitatem &, vt ſic dixerim, captum ipſius obſerues,
                <expan abbr="vtrorunq.">vtrorunque</expan>
              enim pa­
                <lb/>
              riter capax eſt: verùm non pari ratione ab vtroque perficitur, quod vnum potiſsimè ſpectat ipſa
                <lb/>
              natura. </s>
              <s>Proinde ea non hic tibi ſeruandus in progreſſu naturæ proponitur, vt in præſtantiſsi­
                <lb/>
              mum natura contendat. </s>
              <s>Cùm igitur actus qui poſitiuè opponuntur ab Ariſtotele
                <expan abbr="veteribuſq́">veteribuſque</expan>
              .
                <lb/>
              </s>
              <s>philoſophis vno omnium conſenſu diſtribuantur in perfectos & imperfectos, plus & minus; &
                <lb/>
              perfecti
                <expan abbr="quidẽ">quidem</expan>
              vt entia reputentur, imperfecti verò vt priuatione. </s>
              <s>quemadmodum eſſe eſt à for­
                <lb/>
              ma, non eſſe verò à materia, ſic alterum ex oppoſitis quod perfectius eſt, formæ tribuetur imper­
                <lb/>
              fectius autem proprium materiæ cenſebitur. </s>
              <s>Itaque tum fuerit verè tendere ad formam, ſicuti
                <lb/>
              ad perfectius è contrariis natura concitetur, vbi ad
                <expan abbr="oppoſitũ">oppoſitum</expan>
              natura propendeat, hoc erit tendere
                <lb/>
              ad materiam. </s>
              <s>Neque id vniuerſi conſtitutionem ſpeculantibus erit creditu difficile. </s>
              <s>Vnum eſt
                <lb/>
              enim
                <expan abbr="primũ">primum</expan>
              (id verò nunc, quia cum
                <expan abbr="cõmuni">communi</expan>
              hominum ſenſu congruit, pro
                <expan abbr="cõperto">comperto</expan>
              habeatur) </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>