Buonamici, Francesco, De motu libri X

List of thumbnails

< >
121
121
122
122
123
123
124
124
125
125
126
126
127
127
128
128
129
129
130
130
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="182"/>
              à quo permanant vniuerſa bona, his quidem illuſtrius, illis autem obſcurius, quod ſummè expe­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1328"/>
                <lb/>
              tendum eſt,
                <expan abbr="ideoq́">ideoque</expan>
              . </s>
              <s>huc omnia ſeſe conuertunt. </s>
              <s>Ex eo proxime forma & actus exiſtit, & quo vi­
                <lb/>
              cinior, eò perfectior: cętera quaſi non habeant, ab illo impetrant: Et quò magis igitur ad perfe­
                <lb/>
              ctius aſpirant, eò magis naturæ ordinem retinebunt: ordo autem maximè ſecundum
                <expan abbr="naturã">naturam</expan>
              eſt.
                <lb/>
              </s>
              <s>Pone ergo tu duo principia in natura ab vno illo primo pendentia quæ longiſsimo interuallo
                <lb/>
              diſiuncta ſunt, materiam .ſ. </s>
              <s>& formam. </s>
              <s>Habent vtręque propria; conſequentia, ſiue adnexa
                <lb/>
              quibus cum maximè congruunt, & optimè conſiſtunt,
                <expan abbr="ſeq́">ſeque</expan>
              . </s>
              <s>ipſa tuentur, vt locum, temperiem,
                <lb/>
                <expan abbr="cęteraq́">cęteraque</expan>
              . </s>
              <s>huiuſmodi complura. </s>
              <s>Habent & id vt vtræque ſui ipſarum ſalutem expetant, & hoc
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
                <lb/>
              cuique natiuum & inſitum eſt. </s>
              <s>renituntur certè & licet ea victoria maximè ſecundùm naturam
                <lb/>
              ſit, & ſimpliciter, qua ſuperior abit forma, tamen quòd neque omnino præter
                <expan abbr="naturã">naturam</expan>
              eſt victoria
                <lb/>
              materiæ: quoniam formæ ſalus eſt etiam communiter ſalus materiæ, ſed materiæ ſalus ſuaipſius
                <lb/>
              propria eſt, etiam quòd tendat natura à contrario perfecto ad imperfectum, eſt quoquo modo
                <lb/>
              ſecundum naturam. </s>
              <s>Hinc oritur in ipſa tranſmutatione reſiſtentia & ob eam rem ſucceſsio &
                <lb/>
              tempus. </s>
              <s>Nam cùm ab initio quæque mutatio cum interitu obeatur, eum declinante natura,
                <lb/>
              quantum poteſt, quoad licet, ſuapte natura reclamant: itaque cùm ſeſe expedire poſſunt ex vſu
                <lb/>
              capione formæ, in ſuum cuiuſque proprium, ac priſtinum ſtatum libentiſsimè reuertuntur.
                <lb/>
              </s>
              <s>
                <arrow.to.target n="marg1329"/>
                <lb/>
              Et talis eſt hic curſus, qualem deſcripſit nobis aliquando ſapientiſsimus ille vates grauiſsimo
                <lb/>
              carmine, & elegantiſsimo ſimili confirmauit.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1327"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1328"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1329"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>
                <emph type="italics"/>
              -Sic omnia fatis</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>In peius ruere & retrò ſublapſa referri</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>Non aliter quam qui aduerſo vix flumine lembum
                <emph.end type="italics"/>
              .</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Remigiis ſubigit: ſi bracchia fortè remiſit
                <emph.end type="italics"/>
              ;</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Atque illum in pręceps prono rapit alueus amne
                <emph.end type="italics"/>
              .</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>Sed cùm aliunde bonum exiſtat, plus retrahit infinitas &
                <expan abbr="cõtumacia">contumacia</expan>
              materiæ, quàm promoueat
                <lb/>
              efficacitas formæ. </s>
              <s>Nam, quemadmodum puluis qui attollitur à vento, demum delabitur in ter­
                <lb/>
              ram, vnde ſublatus eſt; ſic res à materia deductæ in formam, ad extremum in materiam ex qua
                <lb/>
              conſtitutę fuere, diſſoluuntur. </s>
              <s>Quamobrem omnia orta occidant, & aucta conſeneſcunt. </s>
              <s>Itaque
                <lb/>
              in materiam, hoc eſt in ſtatum imperfectiorem quem alterum oppoſitum affert ad extremum
                <lb/>
              remigrant. </s>
              <s>Atque hic quidem eſt verus & fixus naturæ progreſſus, hunc eundem alia, quo ad
                <lb/>
              poſſunt, imitantur. </s>
              <s>Nanque euenit ſæpe, vt cum iam materia ceſsit in dominium formæ, & ad­
                <lb/>
              huc viget eius imperium, forma item afficiatur, & eadem quoque ab hoſte afflicta vim affligen­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1330"/>
                <lb/>
              tis excutiat, & quod illi aduentitium eſt & externum, deponat,
                <expan abbr="propereq́">propereque</expan>
              . </s>
              <s>morem antiquum re­
                <lb/>
              cuperet eundem curſum tenens ac materia. </s>
              <s>quanquàm obtinet materia demum, vt, quantunuis
                <lb/>
              potior natura laboret, deterior tamen temporis ſucceſſu dominetur. </s>
              <s>Pete exemplum à vapore
                <lb/>
              qui propter materiam frigidus eſt, calidus verò propter formam. </s>
              <s>Finge tu nunc vaporem affici
                <lb/>
              à frigore, quia calorem tantiſper imbibit, frigus quaſi externum eſt. </s>
              <s>proinde, niſi ſuperet frigus,
                <lb/>
              ipſum reſpuit, & rurſus incaleſcit, quaſi in formam ſuam connitens. </s>
              <s>Sed cùm frigus illi natiuum
                <lb/>
              ſit pro natura materiæ, tandem exuit calorem, & paruo negocio conuertitur in imbrem. </s>
              <s>Ita fit,
                <lb/>
              vt obtinentibus materiæ conditionibus, & patibilibus principiis intereat compoſitum, materia re­
                <lb/>
              ſurgat, & ſingula demum reſoluantur, elementa perfectiora in imperfectiora, velut in materiam,
                <lb/>
              per interitum ſimplicem, mixta verò per putredinem & reſolutionem quę cęteroquin à generan­
                <lb/>
              te conditiones formę conſecuta fuerant, veluti vapor qui à generante leuitatem impetrauit, cùm
                <lb/>
              tamen propter materiam grauis exiſtat. </s>
              <s>Quamobrem facilè videre potes, quemadmodum alte­
                <lb/>
              rum è contrariis quod eſt imperfectius cum materia congruat, eiuſque ſit ita affine, atque adeò
                <lb/>
              præpotens, vt materiam vendicet à ſeruitute formæ; magis enim illi natiuum eſt, quàm id quod
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1331"/>
                <lb/>
              eſt perfectius. </s>
              <s>ſiquidem perfectius, cum propinquius pendeat à primo quod ſeparatum eſt, ma­
                <lb/>
              gis diſiunctum, atque alienum videtur. </s>
              <s>quapropter etiam minus poteſt ad extremum, inſito &
                <lb/>
              natiuo perpetuò ſuperante. </s>
              <s>Hæc igitur eſt radix vniuerſæ pugnæ in natura, & omnis ſucceſsio­
                <lb/>
              nis cùm in formis, tùm etiam in tempore, ſiue in accidentium productione, ſiue etiam in ortu
                <lb/>
              ſubſtantiæ.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1330"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1331"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="head">
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Pro iis qui prima contraria in natura priuatiuè opponi defendunt. </s>
              <s>Cap. </s>
              <s>XXIV
                <emph.end type="italics"/>
              .</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>NON deſunt, vt diximus, aliqui qui prima contraria non quidem poſitiuè, ſed priuatiuè op­
                <lb/>
              poni credant, ſiue forma & priuatio prima rerum principia ponantur, ſeu ſpeciatim calor
                <lb/>
              & frigus in primorum corporum mutatione Ariſtotelis auctoritate commoti qui prima rerum
                <lb/>
              omnium generalia principia
                <expan abbr="formã">formam</expan>
              ſtatuat & priuationem & 1. Meteor. </s>
              <s>frigus ex abſentia lumi­
                <lb/>
              nis exoriri doceat, ex quo prima corpora vel conſtituantur, vel ſaltem forma deſcribatur, quæ
                <lb/>
              verè pręeſſet elemento quòd ſit. </s>
              <s>Verùm quia nos priuationem & formam, non re, ſed ſecundum </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>