Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
Page concordance
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 403
>
Scan
Original
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.009252
">
<
pb
pagenum
="
555
"
xlink:href
="
016/01/204.jpg
"/>
Pumiliones facere non ſecus, ac meliteos
<
lb
/>
canes licet: naſcuntur enim ex paruo patre
<
lb
/>
ac matre, faſciis arctè colligantur, non affa
<
lb
/>
tim nutriuntur, ſed tenuiter. </
s
>
<
s
id
="
s.009253
">Atque vtinam
<
lb
/>
tam vtilis eſſet hæc inuentio, quàm facilis.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.009254
">Eadem ratione magni è magnis parentibus
<
lb
/>
procreantur, exercentur, nutriuntur, affa
<
lb
/>
tim, faſciis non conſtringantur. </
s
>
<
s
id
="
s.009255
">Sed fal
<
lb
/>
lax in magnitudine, non in paruitate, ro
<
lb
/>
bore, naturâque. </
s
>
<
s
id
="
s.009256
">Nam ex vrinatoribus vri
<
lb
/>
natores ſpontè naſcuntur, inde ars & pa
<
lb
/>
tientia naturam adiuuat: licétque in his
<
lb
/>
omnibus ſemper augendo procedere, do
<
lb
/>
nec humana natura patiatur, inde fit re
<
lb
/>
ditus.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1291
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.009257
">
<
margin.target
id
="
marg1288
"/>
Formoſiſſi
<
lb
/>
mi.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.009258
">Indi ingenio
<
lb
/>
ſiſſimi.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.009259
">
<
margin.target
id
="
marg1289
"/>
Roboris ex
<
lb
/>
perimenta
<
lb
/>
maxima.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.009260
">
<
margin.target
id
="
marg1290
"/>
Modus pro
<
lb
/>
creandi ho
<
lb
/>
mines ma
<
lb
/>
gnitudine,
<
lb
/>
aut natura
<
lb
/>
mirabiles.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.009261
">
<
margin.target
id
="
marg1291
"/>
Senegæ flu
<
lb
/>
minis
<
expan
abbr
="
mirũ
">mirum</
expan
>
.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.009262
">Quantum verò regio poſſit, Senegæ flu
<
lb
/>
men ( ea prouincia eſt in extrema Africæ
<
lb
/>
parte in occidentali latere
<
emph
type
="
italics
"/>
)
<
emph.end
type
="
italics
"/>
oſtendit, vbi qui
<
lb
/>
citra flumen ad Boream habitant, cinerei
<
lb
/>
coloris ſunt, & parui corporis: qui verò
<
lb
/>
vltrà, nigri, procera ſtatura, ac robuſta
<
lb
/>
ſunt: ſiquidem ea parte regio tota viret, alte
<
lb
/>
ra ſqualet.
<
arrow.to.target
n
="
marg1292
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.009263
">
<
margin.target
id
="
marg1292
"/>
Spurij cur
<
lb
/>
malorum
<
lb
/>
morum tres
<
lb
/>
cauſa.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.009264
">Iam verò vt de inſtitutione loquar, illud
<
lb
/>
videndum cur ſpurij plerunque ſint malo
<
lb
/>
rum morum, & rarò fructum bonum ferant:
<
lb
/>
à vilibus enim & ſine moribus mulieribus,
<
lb
/>
vtpote ancillis, primò generantur. </
s
>
<
s
id
="
s.009265
">Tum
<
lb
/>
verò alij à meretricibus impudicis, menda
<
lb
/>
cibus, guloſis, peruicacibus, cúmque ſe
<
lb
/>
quantur matrem, tales & ipſi fiunt. </
s
>
<
s
id
="
s.009266
">Inde ne
<
lb
/>
gligitur illorum inſtitutio. </
s
>
<
s
id
="
s.009267
">Pater quoque
<
lb
/>
plerunque cùm generat, flagitioſo & im
<
lb
/>
modico amore detinetur. </
s
>
<
s
id
="
s.009268
">Plus poteſt igitur
<
lb
/>
matris natura, inde educatio, tertiò patris
<
arrow.to.target
n
="
marg1293
"/>
<
lb
/>
affectus. </
s
>
<
s
id
="
s.009269
">Vt igitur ſpurij ingenui pudoris
<
lb
/>
habeantur, non ancillam, aut meretricem,
<
lb
/>
ſed virginem, pauperem, ſed nobilem elige,
<
lb
/>
quam bonis moribus, & moderatè inſtitues:
<
lb
/>
ab hac filios ſi ſuſceperis, & liberaliter edu
<
lb
/>
caueris, ſimiles legitimis erunt. </
s
>
<
s
id
="
s.009270
">Nutricem
<
lb
/>
igitur neque luſcam, neque ebriam, neque
<
lb
/>
ægram, neque prauorum morum elige: luſ
<
lb
/>
ca luſcum efficiet infantem, non lacte, ſed
<
lb
/>
intuitus conſuetudine: ebria conuulſioni il
<
lb
/>
lum præparat debilitátque, & ebrium, ac
<
lb
/>
intemperantem faciet: ægra ægrum, inſana
<
lb
/>
inſanum. </
s
>
<
s
id
="
s.009271
">Plurimùm poteſt nutrix ad mores,
<
lb
/>
& corpus formandum, adeò vt quæ nigris
<
lb
/>
eſt oculis, oculos infantis denigret, etiamſi
<
lb
/>
alba natura fuerint. </
s
>
<
s
id
="
s.009272
">Sed & qui cum infante
<
lb
/>
verſantur, plurimùm faciunt ad morum in
<
lb
/>
ſtitutionem, & ad oculorum ſitum. </
s
>
<
s
id
="
s.009273
">Ne igi
<
lb
/>
tur ſtrabum ſeruum, aut ancillam ei iunxe
<
lb
/>
ris: quales igitur oculos pueri habere ve
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1294
"/>
<
lb
/>
lis, talem elige nutricem. </
s
>
<
s
id
="
s.009274
">Infante nutrito
<
lb
/>
hæc quatuor, quæ nulla penitus impenſa
<
lb
/>
parantur, atque ob id etiam cuilibet pau
<
lb
/>
peri communia ſunt, habere curabis illum:
<
lb
/>
Pulchrum nomen, venuſtos mores, corpo
<
lb
/>
ris agilitatem, & vt ſit ambidexter, quod
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1295
"/>
<
lb
/>
etiam Platonis præceptum eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.009275
">Sunt & alia
<
lb
/>
vtiliora & modico indigentia diſpendio,
<
lb
/>
ſed tamen non adeò facilia pauperimis.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.009276
">Sunt autem & ipſa quatuor, ars nobilis,
<
lb
/>
habitare in vrbe, ſcire ſcribere, ac compu
<
lb
/>
tare. </
s
>
<
s
id
="
s.009277
">Super omnia, ne fur ſit cauere debes,
<
lb
/>
hoc autem hac arte paratur: mitte in loca
<
lb
/>
diuerſa antequam emendi officio illum ad
<
lb
/>
dicas, obſerua illum peccantem, atque ver
<
lb
/>
bera indicta cauſa: cùm enim illud ſecum
<
lb
/>
cogitat, te ſcire quòd ſcire non putarat, ni
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1296
"/>
<
lb
/>
hil latere te exiſtimabit, atque eo modo
<
lb
/>
cauebit ne decipiat: emito etiam neceſſaria,
<
lb
/>
vt non ſit illi opus habere pecunias: dico
<
lb
/>
autem neceſſaria, omnia quæ illi velis in
<
lb
/>
dulgere. </
s
>
<
s
id
="
s.009278
">Hoc modo per artis exercitationem,
<
lb
/>
deduces ad iuuentutem: tunc homo perfe
<
lb
/>
cta ætate, ſenſúque, ac corpore, ſuis relin
<
lb
/>
quendus eſt moribus. </
s
>
<
s
id
="
s.009279
">Quòd ſi diſpenſatorem
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1297
"/>
<
lb
/>
fraudis coarguere propoſitum ſit, vbi deci
<
lb
/>
piat te: accepta in ſcriptis ratione finge il
<
lb
/>
licò amiſiſſe, aliam repoſce, confer inuicem:
<
lb
/>
& vbi non conuenerint, fraudem ſubeſſe in
<
lb
/>
telliges. </
s
>
<
s
id
="
s.009280
">Caue tamen, ne tantum temporis
<
lb
/>
interponas, quòd ille meritò oblitum ſe poſ
<
lb
/>
ſit excuſare. </
s
>
<
s
id
="
s.009281
">Cùm quidam coarguerent de
<
lb
/>
falſa donatione hominis, qui iam diem ob
<
lb
/>
iiſſet, inuentis libellis expenſarum defun
<
lb
/>
cti viri, qui eum alia in ciuitate fuiſſe decla
<
lb
/>
rabant, cauſa fuerunt ſuperiores. </
s
>
<
s
id
="
s.009282
">Alij ho
<
lb
/>
minem ſupponunt, qui ex condicto ven
<
lb
/>
dit, inde in rationibus pretium requirunt.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.009283
">Exigua hæc eſſe videntur & pertrita, ſed non
<
lb
/>
tam exigua, quin ad compendium rei fami
<
lb
/>
liaris aliis nobilioribus ſubtilitatibus multò
<
lb
/>
præferenda non ſint: nam horum aut con
<
lb
/>
temptu, aut ignoratione etiam opulentiſſi
<
lb
/>
morum virorum res euerſa eſt: nec tam per
<
lb
/>
trita, vt non longè plures hæc ignorent,
<
lb
/>
quàm qui ſe ſcire perſuadeant. </
s
>
<
s
id
="
s.009284
">Sunt enim
<
lb
/>
genera horum plurima, ſed de Technis,
<
lb
/>
peculiarem librum, nec exiguum ſcripſi
<
lb
/>
mus. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.009285
">
<
margin.target
id
="
marg1293
"/>
Modus pro
<
lb
/>
creandi ſpu
<
lb
/>
rios ingenuo
<
lb
/>
rum morum.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.009286
">Nutricum vi
<
lb
/>
tia, quæ ma
<
lb
/>
xime pueris
<
lb
/>
nocent.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.009287
">Nutrix ocu
<
lb
/>
lis nigris, ni
<
lb
/>
gros efficit
<
lb
/>
infantis ocu
<
lb
/>
los.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.009288
">
<
margin.target
id
="
marg1294
"/>
Quatuor
<
lb
/>
vtilia puero
<
lb
/>
quæ nulla
<
lb
/>
parantur im
<
lb
/>
penſa</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.009289
">
<
margin.target
id
="
marg1295
"/>
Quatuor
<
lb
/>
alia puero
<
lb
/>
valde vtilia,
<
lb
/>
ſed non adeò
<
lb
/>
communia.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.009290
">
<
margin.target
id
="
marg1296
"/>
Quomodo
<
lb
/>
prohibere
<
lb
/>
poſſimus, ne
<
lb
/>
puer furetur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.009291
">
<
margin.target
id
="
marg1297
"/>
Diſpenſato
<
lb
/>
rem fraudu
<
lb
/>
lentum quo
<
lb
/>
modo depre
<
lb
/>
hendes.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.009292
">Corporis perfecti forma humani hæc eſt:
<
lb
/>
totius longitudinis a capillorum ortu ad
<
lb
/>
pollicis digiti pedis extremum, facies pars
<
lb
/>
decima eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.009293
">Hanc per tria æqualia diuidit
<
lb
/>
ſpatium, quod eſt à naſi ſummo ad capillo
<
lb
/>
rum originem, & ab illius imo ad men
<
lb
/>
tum, vt naſus, ſit totius facies pars tertia,
<
lb
/>
& corporis totius longitudinis trigeſima:
<
lb
/>
oris diductio, ſeu longitudo ipſa, æqualis
<
lb
/>
eſt oculorum longitudini, quæ ab angulo
<
lb
/>
hircqui ad lachrymalem extenditur. </
s
>
<
s
id
="
s.009294
">Sed
<
lb
/>
hoc ſpatium æquale eſt interſtitio oculo
<
lb
/>
rum, vt trifariàm diuiſum ſit, quod eſt
<
lb
/>
ab hircquo ad hircquum, ſcilicet duobus
<
lb
/>
oculis, & medio ſpatio intercepto. </
s
>
<
s
id
="
s.009295
">Hoc to
<
lb
/>
tum duplum eſt naſi longitudini, vt ſit ocu
<
lb
/>
li longitudo, vel oris diductio dupla nonæ
<
lb
/>
parti longitudinis faciei: ob id etiam oculi
<
lb
/>
longitudini & oris diductioni, naſi longi
<
lb
/>
tudo ſeſquialtera eſt, quæ cùm ſit tripla ſpa
<
lb
/>
tio, quòd eſt ab imo naſi ad os, erit hoc
<
lb
/>
ſpatium dimidium diductionis oris, vel lon
<
lb
/>
gitudinis oculi. </
s
>
<
s
id
="
s.009296
">Oris ambitus duplus naſi
<
lb
/>
longitudini, & triplus diductioni. </
s
>
<
s
id
="
s.009297
">Totus
<
lb
/>
igitur faciei longitudo ſeſquialtera eſt oris
<
lb
/>
ambitu, ſeu ſpatio inter hircquos oculorum
<
lb
/>
contento: nam hoc ſpatium æquale eſt,
<
lb
/>
cum oris ambitu. </
s
>
<
s
id
="
s.009298
">Naſi ambitus in imo quan
<
lb
/>
ta eius longitudo, longitudo verò naſi æqua
<
lb
/>
lis auris longitudini, & ambitus auris ip
<
lb
/>
ſum ambitui. </
s
>
<
s
id
="
s.009299
">Naris foramen pars eſt quar
<
lb
/>
ta longitudinis oculi. </
s
>
<
s
id
="
s.009300
">Sic igitur diſponan
<
lb
/>
tur:
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1298
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.009301
">
<
margin.target
id
="
marg1298
"/>
Humani cor
<
lb
/>
poris par
<
lb
/>
tium propor
<
lb
/>
tio.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.009302
">Facies par. </
s
>
<
s
id
="
s.009303
">18 </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.009304
">Ab hircquo ad hircquum par. </
s
>
<
s
id
="
s.009305
">12 </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.009306
">Naſi longitudo par. </
s
>
<
s
id
="
s.009307
">6 </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>