1etiam ſimul generantur, & eadem die oriun
tur, teſte Hippocrate. Itaque partis ad par
tem in motu Solis ratio conſtat in vteri ge
ſtatione, cùm dierum numerus idem ſit, ne
que enim alio diei menſura definiri poteſt,
quàm motu Solis in eadem parte: vel quia
natura humana, non vltra diem ferre poteſt
irritata priore partu. Immenſum me æquor
ingredi iam ſentio, de abditis naturæ hu
manæ differentiis dicturus, maſculorum ac
fœminarum, ſenum ac iuuenum, tum gen
tium, atque partium. Siquidem adeò ex his
quædam diſtare videntur, vt non vnius ge
neris eſſe credantur. Numidarum enim ple
rique nunquam manus, aut faciem lauarunt,
à potúque abſtinent aquæ: gladium non
habent, ſed contenti ſunt camelarum lacte,
& iure carnium, adeò ſordido conuictu,
vt nihil à belluis diſtare credas. Quid rudes
hos & agreſtes, cùm lautiſſimis Cambaiæ
populis, ac ingeniſiſſimis conferes? Senes
his delectantur, quæ paria ſunt ipſis cum
iuuenibus, vt ludo aleæ: non enim vinci
ſtudio iuuenum æquo animo patiuntur: ob
id ſenes mentis exercitationem magis
amant, iuuenes corporis, in cæteris ſtu
dia ex toto diuerſa, imò contraria. Senes,
auari, mœſti, ac timidi ſunt: iuuenes verò
prodigi, alacres, & audaces. Videntur igi
tur ſtudia ætatum diuerſarum non minus
eſſe inuicem contraria, quàm animalium di
uerſæ ſpeciei. Equidem humana natura, vt
& aliàs dictum eſt, vniuerſam rerum om
nium molem videtur amplecti: & in illius
ſtructura multa, ac magna latent. Nam ſan
guis menſtruus ex quo coagmentatur, vim
magnam habet. Siquidem mulier dum eo
laborat, ſpecula chalybea ſpiritu inficit ru
bigine, & ſata per quæ vadit, lædit. Sed &
balneum primogeniti filij, vbi illius ſangui
nis ſunt reliquiæ, vt experimento vidi, le
proſos mundat. Cauſa à ſympathia, mea
ſententia quærenda eſt. Corruptior enim
ſanguis per arterias, & venas ingreſſus,
corruptum attrahit. Eſt autem ſanguis qui à
partu effunditur, & potentia qualis noſter,
& corruptior, & viribus adhuc partus, ac
pueri calidior: quocirca vehementer vrget,
& purgat, & extinguit, velut radij Solis
ignis flammam obruunt, & euaneſcere co
gunt.
tur, teſte Hippocrate. Itaque partis ad par
tem in motu Solis ratio conſtat in vteri ge
ſtatione, cùm dierum numerus idem ſit, ne
que enim alio diei menſura definiri poteſt,
quàm motu Solis in eadem parte: vel quia
natura humana, non vltra diem ferre poteſt
irritata priore partu. Immenſum me æquor
ingredi iam ſentio, de abditis naturæ hu
manæ differentiis dicturus, maſculorum ac
fœminarum, ſenum ac iuuenum, tum gen
tium, atque partium. Siquidem adeò ex his
quædam diſtare videntur, vt non vnius ge
neris eſſe credantur. Numidarum enim ple
rique nunquam manus, aut faciem lauarunt,
à potúque abſtinent aquæ: gladium non
habent, ſed contenti ſunt camelarum lacte,
& iure carnium, adeò ſordido conuictu,
vt nihil à belluis diſtare credas. Quid rudes
hos & agreſtes, cùm lautiſſimis Cambaiæ
populis, ac ingeniſiſſimis conferes? Senes
his delectantur, quæ paria ſunt ipſis cum
iuuenibus, vt ludo aleæ: non enim vinci
ſtudio iuuenum æquo animo patiuntur: ob
id ſenes mentis exercitationem magis
amant, iuuenes corporis, in cæteris ſtu
dia ex toto diuerſa, imò contraria. Senes,
auari, mœſti, ac timidi ſunt: iuuenes verò
prodigi, alacres, & audaces. Videntur igi
tur ſtudia ætatum diuerſarum non minus
eſſe inuicem contraria, quàm animalium di
uerſæ ſpeciei. Equidem humana natura, vt
& aliàs dictum eſt, vniuerſam rerum om
nium molem videtur amplecti: & in illius
ſtructura multa, ac magna latent. Nam ſan
guis menſtruus ex quo coagmentatur, vim
magnam habet. Siquidem mulier dum eo
laborat, ſpecula chalybea ſpiritu inficit ru
bigine, & ſata per quæ vadit, lædit. Sed &
balneum primogeniti filij, vbi illius ſangui
nis ſunt reliquiæ, vt experimento vidi, le
proſos mundat. Cauſa à ſympathia, mea
ſententia quærenda eſt. Corruptior enim
ſanguis per arterias, & venas ingreſſus,
corruptum attrahit. Eſt autem ſanguis qui à
partu effunditur, & potentia qualis noſter,
& corruptior, & viribus adhuc partus, ac
pueri calidior: quocirca vehementer vrget,
& purgat, & extinguit, velut radij Solis
ignis flammam obruunt, & euaneſcere co
gunt.
Modus pro
creandi filios
maſculos.
creandi filios
maſculos.
Lib.4.c.183.
Lib.25 c.5.
Lib.25 c.5.
Numidarum
mores agre
fies.
mores agre
fies.
Senes quibus
ſtudiis ma
ximè gau
deant.
ſtudiis ma
ximè gau
deant.
Menſtrui san
guinis vires
guinis vires
Lepræ cura.
Filij omnes
patrium, aut
auitum ali
quid vnguem
retinent.
Spurij cur ro
buſtiores.
patrium, aut
auitum ali
quid vnguem
retinent.
Spurij cur ro
buſtiores.
Sed vt ad rem reuertar, oſtendiſſe me ſcio
in ſecundo contradicentium medicorum,
omnes filios patrium aliquid, aut auitum ad
vnguem retinere: dico autem verrucam,
vel cicatricem, vel effigiem, vel mores,
aut manuum lineas. Itaque ſi bene miſ
ceantur hæc ſemina, & ad minimas partes
iungantur, robuſti fœtus euadunt. Quam
obrem ſpurij robuſtiores ſunt, quoniam ob
amoris vehementiam ſemina multum miſ
centur. Simili ratione & qui paucos gene
rant, non enim conueniunt ſemina, in
columiores, & validiores gignunt: quia
quæ non conueniebant, cum miſta ſunt, cau
ſam validam miſtionis ſortita ſunt. Eadem
ratione muli longæui magis ſunt equis, &
aſinis, à quibus procreantur: nec quia à
coïtu abſtineant, nam & qui ex eis coëunt,
diu viuunt, & qui à coïtu abſtinent, equi
parum: relinquitur igitur quòd hoc ob va
lidam miſtionem contingat: nam vbi vali
da miſtio, ibi tenuitas ſubſtantiæ: & vbi te
nuis ſubſtantia, ibi & ſolida. Cùm enim
diſſident, quæ miſceri debent, vt attenuen
tur plurimo indigent motu, vnde tenuia &
ſolida euadunt. Hinc fit, vt duo homines
eadem temperie præditi, diuerſa ſpatia vitæ
attingant, eodem quamvis vtantur regimi
ne, alter enim in iuuentute, alter valde ſenex
obibit. Nam longiſſimæ vitæ erit, ſi denſa
& ſubtili ſubſtantia conſtet: breuis, ſi ſubti
li & rara: mediocris, ſi craſſa & rara: nam
denſa ( vt dixi ) & craſſa conſtare non po
teſt.
in ſecundo contradicentium medicorum,
omnes filios patrium aliquid, aut auitum ad
vnguem retinere: dico autem verrucam,
vel cicatricem, vel effigiem, vel mores,
aut manuum lineas. Itaque ſi bene miſ
ceantur hæc ſemina, & ad minimas partes
iungantur, robuſti fœtus euadunt. Quam
obrem ſpurij robuſtiores ſunt, quoniam ob
amoris vehementiam ſemina multum miſ
centur. Simili ratione & qui paucos gene
rant, non enim conueniunt ſemina, in
columiores, & validiores gignunt: quia
quæ non conueniebant, cum miſta ſunt, cau
ſam validam miſtionis ſortita ſunt. Eadem
ratione muli longæui magis ſunt equis, &
aſinis, à quibus procreantur: nec quia à
coïtu abſtineant, nam & qui ex eis coëunt,
diu viuunt, & qui à coïtu abſtinent, equi
parum: relinquitur igitur quòd hoc ob va
lidam miſtionem contingat: nam vbi vali
da miſtio, ibi tenuitas ſubſtantiæ: & vbi te
nuis ſubſtantia, ibi & ſolida. Cùm enim
diſſident, quæ miſceri debent, vt attenuen
tur plurimo indigent motu, vnde tenuia &
ſolida euadunt. Hinc fit, vt duo homines
eadem temperie præditi, diuerſa ſpatia vitæ
attingant, eodem quamvis vtantur regimi
ne, alter enim in iuuentute, alter valde ſenex
obibit. Nam longiſſimæ vitæ erit, ſi denſa
& ſubtili ſubſtantia conſtet: breuis, ſi ſubti
li & rara: mediocris, ſi craſſa & rara: nam
denſa ( vt dixi ) & craſſa conſtare non po
teſt.
Muli cur
longæui.
longæui.
Cur duo ho
mines eadem
temperie, &
victu eodem
vtentes, di
uerſa vitæ
ſpatia ſor
tiantur.
mines eadem
temperie, &
victu eodem
vtentes, di
uerſa vitæ
ſpatia ſor
tiantur.
Sunt qui ex dentium forma, vitæ tempo
ra coniectantur. Sed tamen Auguſtus, qui
annis 76. vixit, dentes habuit raros, paruos
& ſcabros, vt oculos ſplendidos, ac vibran
tes, quales & Alexandro Magno fuêre, vt
refert Adamantius Sophiſta. Facit & ad vi
tæ longitudinem, atque robur, Veneris
paruus vſus: namque plurimùm in ea effun
ditur ex arteriali illo ſanguine, atque puriſ
ſimo ſpiritu, quòd his indigeat generatio,
propter quam Venus ipſa conſtituta eſt:
colliquat etiam corpora, & cerebrum offen
dit, ac neruos, tremulóſque efficit, ſe
nium accelerat & canos oculóſque præcipuè
debilitat. Sed quoniam de ſanguine arteria
li mentio facta eſt, non ignorare decet du
plices in nobis eſſe venas: alias quidem te
nues, & immobiles in ipſa ſuperficie corpo
ris, in quibus ſanguis tepidus ac ruber: alias
verò ſub his craſſas, & pulſantes, in qui
bus ſanguis flauus, ac calidiſſimus contine
tur, qui à corde prouenit, vt primi origo
eſt iecur. Pulſant venæ hæ craſſiores vnà
cum corde & æquis temporibus: hôcque
motu calor ipſe naturalis conſeruatur, &
quicquid fuliginoſum collectum fuerit eii
citur. Dum enim dilatantur, refrigeran
tur: dum conſtringuntur, fuligo eiicitur.
Accendi verò ex motu ipſo calorem, indi
cat pulſus vehemens & reſpirandi deſide
rium, & incendium corporis, & ſudor ma
nans poſt curſum.
ra coniectantur. Sed tamen Auguſtus, qui
annis 76. vixit, dentes habuit raros, paruos
& ſcabros, vt oculos ſplendidos, ac vibran
tes, quales & Alexandro Magno fuêre, vt
refert Adamantius Sophiſta. Facit & ad vi
tæ longitudinem, atque robur, Veneris
paruus vſus: namque plurimùm in ea effun
ditur ex arteriali illo ſanguine, atque puriſ
ſimo ſpiritu, quòd his indigeat generatio,
propter quam Venus ipſa conſtituta eſt:
colliquat etiam corpora, & cerebrum offen
dit, ac neruos, tremulóſque efficit, ſe
nium accelerat & canos oculóſque præcipuè
debilitat. Sed quoniam de ſanguine arteria
li mentio facta eſt, non ignorare decet du
plices in nobis eſſe venas: alias quidem te
nues, & immobiles in ipſa ſuperficie corpo
ris, in quibus ſanguis tepidus ac ruber: alias
verò ſub his craſſas, & pulſantes, in qui
bus ſanguis flauus, ac calidiſſimus contine
tur, qui à corde prouenit, vt primi origo
eſt iecur. Pulſant venæ hæ craſſiores vnà
cum corde & æquis temporibus: hôcque
motu calor ipſe naturalis conſeruatur, &
quicquid fuliginoſum collectum fuerit eii
citur. Dum enim dilatantur, refrigeran
tur: dum conſtringuntur, fuligo eiicitur.
Accendi verò ex motu ipſo calorem, indi
cat pulſus vehemens & reſpirandi deſide
rium, & incendium corporis, & ſudor ma
nans poſt curſum.
Auguſti for
ma.
ma.
Veneris dam-
na.
na.
Duo genera
in nobis ve
narum &
ſanguinis.
in nobis ve
narum &
ſanguinis.
Pulſus &
motus cordis
vtilitas.
Cur curren
tibus vena
rum pulſus.
motus cordis
vtilitas.
Cur curren
tibus vena
rum pulſus.
Sed vt ad reſpirationis commoda reuer
tar: reſpirant animalia omnia manifeſtè, vel
occultè. In aëre quidem volucres, ſerpen
tes, & quadrupeda: in aqua autem piſces
branchiis calorem ſuum moderantur. Indi
cio eſt, quòd ad aërem tranſlata ſuffocan
tur, vt animalia quadrupeda viciſſim in
aquis. Cancri autem & aqua, & aëre ad
reſpirationem vtuntur, & modicè vtroque.
Manifeſtè reſpirant muſcæ, culices, ac
bombyces. Tardigrada vix videas reſpirare,
cancrum, teſtudinem, limacem, ſcara
beum, chamæleonta, ſalama ndram: cauſa eſt
in his, quod vbi motus frequens, ibi reſpira
tio frequens eſt neceſſaria, tum magna: vbi
paruus, nec celer, nec magna. Ob id animalia
magna, quæ parùm & tardè reſpirant, breuis
vitæ ſunt, vt boues: parua enim reſpiratio,
parui coloris eſt indicium, qui magnam
molem diu regere nequit. Signum tamen
maximum vitæ longæuæ eſt, multùm ac tar
dè creſcere. Huic proximum, parùm & tar
dè. Sed ſi multùm & celeriter, hoc breuis
tar: reſpirant animalia omnia manifeſtè, vel
occultè. In aëre quidem volucres, ſerpen
tes, & quadrupeda: in aqua autem piſces
branchiis calorem ſuum moderantur. Indi
cio eſt, quòd ad aërem tranſlata ſuffocan
tur, vt animalia quadrupeda viciſſim in
aquis. Cancri autem & aqua, & aëre ad
reſpirationem vtuntur, & modicè vtroque.
Manifeſtè reſpirant muſcæ, culices, ac
bombyces. Tardigrada vix videas reſpirare,
cancrum, teſtudinem, limacem, ſcara
beum, chamæleonta, ſalama ndram: cauſa eſt
in his, quod vbi motus frequens, ibi reſpira
tio frequens eſt neceſſaria, tum magna: vbi
paruus, nec celer, nec magna. Ob id animalia
magna, quæ parùm & tardè reſpirant, breuis
vitæ ſunt, vt boues: parua enim reſpiratio,
parui coloris eſt indicium, qui magnam
molem diu regere nequit. Signum tamen
maximum vitæ longæuæ eſt, multùm ac tar
dè creſcere. Huic proximum, parùm & tar
dè. Sed ſi multùm & celeriter, hoc breuis