Buonamici, Francesco, De motu libri X

List of thumbnails

< >
121
121
122
122
123
123
124
124
125
125
126
126
127
127
128
128
129
129
130
130
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="187"/>
                <arrow.to.target n="marg1352"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1344"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1345"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1346"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1347"/>
              a 7. Met.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1348"/>
              b 12. Met.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1349"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1350"/>
              c 1. de ge.
                <lb/>
              </s>
              <s>an. cap. 1.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1351"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1352"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="head">
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Sit'ne forma compoſito perfectior. </s>
              <s>Cap. </s>
              <s>XXVI
                <emph.end type="italics"/>
              .</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>NON poterat hoc mente concipere doctor ille ſubtiliſsimus, quia credidiſſet vniuerſalem for­
                <lb/>
              mam contrahi ad indiuiduum per aliquam eſſentiam indiuidui cuiuſque propriam, & quę
                <lb/>
              communiores formas veluti materiam terminaret. </s>
              <s>Neque vidit etiam effici ex hoc, vt indiuidua
                <lb/>
              ſecum eſſentia differrent. </s>
              <s>ac ſi materiam ſenſilem quacunque ratione ſeuocaremus ab indiuiduo,
                <lb/>
              fore vt natura redderetur vniuerſalis, quod etiam latuit Zimaram, qui naturam ſingularem, ſine
                <lb/>
              materia conſiſtere poſſe cenſuerit, Neque enim aliud eſt è ſingulari efficere vniuerſale, quàm à
                <lb/>
              materia ſenſili ſegregare formas, & eas ſpectare ſine materia; quanquam omneis huius ſenten­
                <lb/>
              tiæ patronos hoc erroris ſui condemnat, quòd cùm reddere conantur rationem, cur forma quæ
                <lb/>
              per ſe vniuerſalis eſt, indiuidua fiat, ad efficiens ſignatum, vt aiunt, & ad ſignatam
                <expan abbr="materiã">materiam</expan>
              con­
                <lb/>
              fugiunt, atque id neceſſario. </s>
              <s>neque
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              forma, quæ aut per ſe vniuerſalis eſt, aut potius ab vniuer­
                <lb/>
              ſitate & ſingularitate ſeparatur, intus habet, vnde poſsit eſſe ſingularis. </s>
              <s>Sed hoc miſſo quod eſt
                <lb/>
              alterius loci, cùm Ariſtoetlis, & vnà
                <expan abbr="ſapientiſsimorũ">ſapientiſsimorum</expan>
              hominum ſententia fuerit formam eſſe pri­
                <lb/>
              mum finem generationis & indiuiduum exiſtere & per formam & propter formam, quaſi natu­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1353"/>
                <lb/>
              ra in formam contendens materiam ipſi ſubſtrauerit & ex earum coniunctione produxerit indi­
                <lb/>
              uiduum, & vt pendens à ſuo fine principali. </s>
              <s>Vnde etiam formam omnium rerum noſtratium
                <lb/>
              perfectiſsimam eſſe docuerint. </s>
              <s>nunc illud agamus, vt hoc alioqui rebus tractandis non inutile
                <lb/>
              declaremus. </s>
              <s>Nam poterat aduerſarios inducere ad ita credendum. </s>
              <s>Primùm (ſumma enim
                <lb/>
              capita hîc attingam) quia compoſitum eſſet vt totum. </s>
              <s>atqui totum perfectione partibus antece­
                <lb/>
              dit, nihil etenim illi deeſt, deeſt verò partibus. </s>
              <s>Tùm quia per ſe generatur compoſitum, forma
                <lb/>
              autem per accidens, vt
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
              generatur ſic eſt, quare item per ſe eſt compoſitum. </s>
              <s>Tùm item, quia
                <lb/>
              plureis includit perfectioneis, cùm prætereà contineat perfectionem materię. </s>
              <s>quandò etiam ma­
                <lb/>
              teria participat illud bonum quod ab ipſius datore permanat ad vniuerſa, & ideò in numero bo­
                <lb/>
              norum &
                <foreign lang="grc">τῶνͅ νοητῶν</foreign>
              .i. </s>
              <s>intelligendorum videtur eſſe & ipſa reponenda; loquimur autem nunc
                <lb/>
              de ſubſtantiæ principiis, & de illo compoſito quod directò refertur ad ſubſtantiæ
                <expan abbr="prędicamentũ">prędicamentum</expan>
              .
                <lb/>
              </s>
              <s>Cęterùm qui ita dicunt, ignorare videntur Ariſtotelem, docuiſſe nonnunquam parteis quaſdam
                <lb/>
              eſſe toto priores,
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
                <expan abbr="ideoq́">ideoque</expan>
              . </s>
              <s>in definitione totius accipi, contrà poſteriores nonnullas & à definitio­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1354"/>
                <lb/>
              ne totius expungi, potiuſquàm per
                <expan abbr="totũ">totum</expan>
              definiri,
                <expan abbr="cùmq́">cùmque</expan>
              . </s>
              <s>ediſſereret,
                <expan abbr="quæ'nã">quæ'nam</expan>
              partes illę forent quæ
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1355"/>
                <lb/>
              ad totius eſſentiam pertinerent, formæ partes eſſe conſtituit, quæ contrà ſe haberent, materię par­
                <lb/>
              tes eſſe monſtrauit. </s>
              <s>ſigno id eſt, aliquam materiam per ſe partem eſſentiæ non attingere. </s>
              <s>Si igitur
                <lb/>
              hę partes in definitione non aſſumuntur, non dant eſſe: ſi non dant eſſe, cùm perfectio comitetur
                <lb/>
              eſſentiæ, multò minus perfectionem communicabunt, quinimmo ratio dictat, cùm compoſitum
                <lb/>
              ex eiuſmodi principio conſtet, ab illo participaſſe, quicquid habet imperfectionis. </s>
              <s>ſicut
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
              cen­
                <lb/>
              ſeo pulchritudinem formæ ex materiæ ſocietate contaminari. </s>
              <s>verùm hoc neceſsitati naturæ eſt
                <lb/>
              adſcribendum. </s>
              <s>nam forma ſine materia non exiſtit, quapropter hoc malum accipere cogimur,
                <lb/>
              vt eo bono fruamur,
                <expan abbr="ideoq́">ideoque</expan>
              . </s>
              <s>forma per ipſam compoſito perfectior eſt. </s>
              <s>Sed cùm ſemper exiſtat
                <lb/>
              in materia, nulla eſt formæ perfectio quæ non ſit in compoſito. </s>
              <s>verumenimuerò cùm emanet à
                <lb/>
              forma & in toto ſit ex huius primi participatione, iure optimo perfectio priore loco formæ tri­
                <lb/>
              buetur. </s>
              <s>Proinde non ſequitur abſolutè. </s>
              <s>Totum eſt. </s>
              <s>ergo perfectius partibus. </s>
              <s>Secundò aſſero
                <lb/>
              totum ſpectari dupliciter, aut ſecundum materiam, ideſt, quatenus exiſtit in ſuis partibus, aut ſe­
                <lb/>
              cundùm formam, ideſt, quia ſit conſummatio partium. </s>
              <s>Cùm enim fiat omnis huiuſmodi com­
                <lb/>
              poſitio ex poteſtate, & actu, nec vnum ab altero diuelli, & ſine ſocio conſiſtere poſsit, in toto eſt
                <lb/>
              vtriuſque partis abſolutio. </s>
              <s>ſi ſecundùm materiam ſpectetur nihil omnino ad perfectionem, in ea
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1356"/>
                <lb/>
              enim ratione nulla cauſſa perfectionis attenditur, ſi ſecundùm formam: adeſt perfectio quidem,
                <lb/>
              ſed cùm omnis à forma deriuetur, non erit ſanè propria compoſiti, ſed illius principij, à quo com­
                <lb/>
              municatur. </s>
              <s>ideò naſcetur à forma. </s>
              <s>Quapropter formæ adſcribitur eſſe continens: neque id, vt
                <lb/>
              vas, aut aliquod interuallum, ſed quia terminet infinitatem materiæ, & faciat, vt ſit id quod eſt,
                <lb/>
              & quia tum hoc perfectum dicatur, vbi præſens fuerit tale principium. </s>
              <s>Ergo prius totum erit
                <lb/>
              ea ratione forma, poſteà totum id quod ex forma conſtat. </s>
              <s>Quare etiam forma primò perfectior,
                <lb/>
              mox perfectius totum. </s>
              <s>ac ſi perfectum quæ vox eſt ambigua, Gręcè liceat interpretari, toti adſcri­
                <lb/>
              bam
                <foreign lang="grc">τὸ τελειωθὲν</foreign>
              ſub figura patiendi, quia perfectionem aſſequatur ab alio:
                <foreign lang="grc">τέλειον</foreign>
              appellabo
                <lb/>
              formam, quæ per ſe ipſam perfecta ſit, &
                <foreign lang="grc">ἐντελέχειαν</foreign>
              , vt alibi diximus, quia
                <foreign lang="grc">τὸ τέλειον ε̂χη</foreign>
              .
                <lb/>
              </s>
              <s>Neque illud obſtabit, quòd compoſitum generetur per ſe, forma verò per accidens, nam ſi per ſe
                <lb/>
              accipiam, quia id à natura
                <expan abbr="intẽdatur">intendatur</expan>
              , dicam per ſe tribuendum eſſe formę, potiuſquàm
                <expan abbr="cõpoſito">compoſito</expan>
              .
                <lb/>
              </s>
              <s>Veruntamen ſi ſubiectum ſpectabo, cui conueniat id quod generari dicimus, hoc eſt, aliquid ſui
                <lb/>
              flagitare, & ab eo, quod non eſt, adeſſe deduci, id contrà compoſito adſcribam. </s>
              <s>forma enim eſt,
                <lb/>
              non fit, neque eſt diuidua, ſicut compoſitum, ab illo primo ducam perfectionis originem, ab hoc </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>