Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

Page concordance

< >
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <pb pagenum="560" xlink:href="016/01/209.jpg"/>
            <p type="main">
              <s id="s.009524">
                <arrow.to.target n="marg1334"/>
                <lb/>
              ria diſiungitur: nam aër libere perpetuò
                <lb/>
              permeat inſpirando, expirandoque, ſangui­
                <lb/>
              ni verò tenuiſſimo, & in venali arteria con­
                <lb/>
              cluſo nullus patet exitus. </s>
              <s id="s.009525">Vnde mirum eſt,
                <lb/>
              quonam pacto Galenus dicere auſus ſit,
                <lb/>
              ſpiritus tenuiores eſſe vaporibus, cùm libe­
                <lb/>
              rè vapores extrà ferantur, intus manentibus
                <lb/>
              ſpiritibus. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.009526">
                <margin.target id="marg1334"/>
              Lib.3.de fa­
                <lb/>
              cult.nat.cap.
                <lb/>
              14 in princi.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.009527">pio.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.009528">Ordo
                <expan abbr="partiũ">partium</expan>
                <lb/>
              humani cor­
                <lb/>
              poris in te­
                <lb/>
              nuitate.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.009529">Ordo itaque partium humani corporis
                <lb/>
              hic erit: Tenuiſſima pars totius eſt ſpiri­
                <lb/>
              tus, inde bilis, pòſt adeps, inde medulla,
                <lb/>
              pòſt arteriarum ſanguis, inde lac, pòſt ve­
                <lb/>
              narum ſanguis, inde atra bilis, pòſt pituita,
                <lb/>
              melancholia, cerebrum, pulmo, caro, lien,
                <lb/>
              iecur, venæ, arteriæ, nerui, membranæ, li­
                <lb/>
              gamenta, cartilagines, oſſa verò craſſiſſima.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.009530">Inter meatus autem anguſtiſſimi ſunt, qui
                <lb/>
                <emph type="italics"/>
              (
                <emph.end type="italics"/>
              vt dictum eſt ) ex arteria in venalem ten­
                <lb/>
              dunt, pòſt qui ex dextro in ſiniſtrum cor­
                <lb/>
              dis ventriculum tranſeunt per ſeptum. </s>
              <s id="s.009531">In­
                <lb/>
              de vbi rami venæ portæ, ramis venæ cauæ,
                <lb/>
              in ambitu iecoris iunguntur. </s>
              <s id="s.009532">Horum nul­
                <lb/>
              lus oculis patet, ſed ſola ratione inuenti
                <lb/>
              ſunt. </s>
              <s id="s.009533">Pòſt qui è venis in arterias proce­
                <lb/>
              dunt, pòſt oſſium, inde curis, qui viſui
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1335"/>
                <lb/>
              ſunt manifeſti, & per quos pili prodeunt:
                <lb/>
              quos etiam Græco nomine poros ſolemus
                <lb/>
              appellare. </s>
              <s id="s.009534">Horum tamen tanta eſt neceſſi­
                <lb/>
              tas, vt ſi aſtricti obſtructiue ſint, febris in­
                <lb/>
              uadat. </s>
              <s id="s.009535">Per hos halitus perpetuò tranſeunt,
                <lb/>
              ſæpe etiam ſudor, nonnunquam etiam ſan­
                <lb/>
              guis, vnde ſudor ſanguineus, cùm præ
                <lb/>
              moleſtia animi tenuis ſanguis igneo calore
                <lb/>
              extenuatus exprimitur: quanquam Ariſto­
                <lb/>
              teles, in tertio de Partibus animalium, hoc
                <lb/>
              ad crudelitatem referat. </s>
              <s id="s.009536">Sunt & ſeptimo
                <lb/>
              loco fines venarum, & arteriarum, per quos
                <lb/>
              ſanguis ipſe in membrorum ſolidam ſub­
                <lb/>
              ſtantiam tranſit. </s>
              <s id="s.009537">Commune autem eſt quin­
                <lb/>
              que illis tranſmutationibus, per quas in
                <lb/>
              rorem, inde in concaua membrorum tra­
                <lb/>
              ducitur, pòſt apponitur, iungitur, aſſimila­
                <lb/>
              tur, vt pars impurior ſeparetur, reliquum
                <lb/>
              autem tenuius, ac denſius, eouſque redda­
                <lb/>
              tur, donec ad membrorum ſubſtantiam per­
                <lb/>
              ueniat. </s>
              <s id="s.009538">Sed vt paucitas ſanguinis non rectè
                <lb/>
              vires, & corpus alit, ita multitudo etiam eſt
                <lb/>
              oneroſa, tum per ſe, tum quòd indicet cor­
                <lb/>
              pus non nutriri, quòd ſanguinem plurimum
                <lb/>
              excrementoſum etiam eſſe neceſſe ſit. </s>
              <s id="s.009539">Cùm
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1336"/>
                <lb/>
              verò ſanguis alit corpus, extenuantur venæ,
                <lb/>
              & corpus augetur. </s>
              <s id="s.009540">In ſenio ſaltem caro
                <lb/>
              poteſt reſtaurari, in iuuentute verò ſolida
                <lb/>
              etiam ipſa. </s>
              <s id="s.009541">Augetur igitur animal & plan­
                <lb/>
              ta, nam eadem in vtriſque augmenti ratio,
                <lb/>
              cùm ſit opus naturæ, dum extendi poteſt
                <lb/>
              quod augetur. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.009542">
                <margin.target id="marg1335"/>
              Cauſa ſan­
                <lb/>
              guinei ſudo­
                <lb/>
              ris.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.009543">
                <margin.target id="marg1336"/>
              Cur ſangui­
                <lb/>
              ne creſcente
                <lb/>
              virtus non
                <lb/>
              augeatur.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.009544">Infine libel­
                <lb/>
              li de miſtio­
                <lb/>
              ne.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.009545">Modus quo
                <lb/>
              res
                <expan abbr="augẽtur">augentur</expan>
              .</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.009546">Modus verò quo augetur vnumquodque,
                <lb/>
              vt rectè Alexander explicauit, talis eſt.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.009547">Finge oui corticem teneriorem ali eo quod
                <lb/>
              intus continetur, manebit quidem forma,
                <lb/>
              materia autem mutabitur. </s>
              <s id="s.009548">Sic omnis caui­
                <lb/>
              tas, quæ in corpore eſt quum plena ſit ſuc­
                <lb/>
              co, extenditur manente forma: quare aug­
                <lb/>
              mentum ſecundum formam eſt, nam illa
                <lb/>
              manet, non ſecundum materiam, quæ illi
                <lb/>
              perpetuò adiicitur: quòd enim augetur:
                <lb/>
              aut nutritur, manere oportet: atque in hoc
                <lb/>
              iſta differunt à generatione. </s>
              <s id="s.009549">In omni igitur
                <lb/>
              adiectione quæ corpori fit, ſeparatur pars
                <lb/>
              aliqua, reliquum attenuatur ac denſatur.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.009550">Quòd etiam fit in generatione ſeminis, ac
                <lb/>
              lactis, </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.009551">Porrò lac denſum eſt, ac tenue, ob idque
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1337"/>
                <lb/>
              probè cùm dulce etiam ſit, ſi quid aliud nu­
                <lb/>
              trit, vnde etiam vitæ diuturnitati maximè
                <lb/>
              confert: pòſt oleum, & mel: nec minus il­
                <lb/>
              lis eſt vtile, ſed periculoſius ne concreſcat,
                <lb/>
              propterea recens ſolùm, & capris herbas
                <lb/>
              tenues paſcentibus, ac iunioribus ſumendum,
                <lb/>
              ſtatimque à mulctra bibendum manè, ac
                <lb/>
              quieſcendum. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.009552">
                <margin.target id="marg1337"/>
              Lactis vſus
                <lb/>
              ad vitæ lon­
                <lb/>
              gitudinem
                <lb/>
              vtilis.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.009553">Dubitabit autem aliquis, cur denſiora te­
                <lb/>
              nuiora? </s>
              <s id="s.009554">Seu ratio haud obſcura eſt: tenuia
                <lb/>
              probè cohærent, nec rimas aut fiſtulas admit­
                <lb/>
              tunt, ob id denſa redduntur. </s>
              <s id="s.009555">Concoctio igi­
                <lb/>
              tur, quæ excrementa ſeparat, attenuat, ac
                <lb/>
              condenſati, modoque grauius, modò leuius
                <lb/>
              efficit: vbi parum, aut nihil ſeparat, gra­
                <lb/>
              uius reddit, vt in fructibus, qui maturi gra­
                <lb/>
              uiores fiunt. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.009556">Eſt etiam longitudinis vitæ, vt ad rem re­
                <lb/>
              uertar, de qua primò tractabamus, cauſa
                <lb/>
              ( vt dixi ) ex materiæ denſitate: proxima il­
                <lb/>
              li ex vitæ auxiliis; tum regimine: quartus lo­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1338"/>
                <lb/>
              cus eſt multitudini pinguis humidi: vltimus
                <lb/>
              aëri relictus eſt. </s>
              <s id="s.009557">Britannia ad centeſimum
                <lb/>
              vigeſimum annum vitam producit homi­
                <lb/>
              num. </s>
              <s id="s.009558">Verùm in India longè diutiùs viuunt.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.009559">Refert enim Nicolaus Comes Venetus, dum
                <lb/>
              eſſet iuxta oppidum Luſitanorum in litto­
                <lb/>
              re Rubri maris, anno ſalutis 1539. perdu­
                <lb/>
              ctum ad Turcarum exercitus Ducem, quem
                <lb/>
              Baſſa propria lingua appellant, indigenam
                <lb/>
              virum, qui omnium accolarum teſtimonio,
                <lb/>
              annum 300. ſuperauerat. </s>
              <s id="s.009560">Non tamen ſem­
                <lb/>
              per, nec vbique in India tam diuturnam
                <lb/>
              vitam inuenire licebit. </s>
              <s id="s.009561">Quærenda igitur ta­
                <lb/>
              lium hiſtoria, ac ex hiſtoria ratio. </s>
              <s id="s.009562">Locus il­
                <lb/>
              le calidus, ideoque tenuem habet aërem &
                <lb/>
              purum, propter ventos, cùm in littore ma­
                <lb/>
              ris ſit: ob aquas etiam minimè ſiccus. </s>
              <s id="s.009563">Vi­
                <lb/>
              ctus autem ob idolorum cultum, abſque
                <lb/>
              vino, carnibuſque, præcipuè vaccinis, ex
                <lb/>
              fructibus conſtat ob cœli temperiem præ­
                <lb/>
              ſtantiſſimis, ſaccaroque. </s>
              <s id="s.009564">Inde longa tempo­
                <lb/>
              rum ſerie ac generationum, ſenſim aucta vi­
                <lb/>
              tæ ſpacia, primùm quidem ad centum vſque
                <lb/>
              annos, inde 120. & 150. & 170. ducentoſ­
                <lb/>
              que tandem proxima extremo termino vl­
                <lb/>
              tra 300. conſtitit, quemadmodum & mor­
                <lb/>
              tales res omnes. </s>
              <s id="s.009565">Diximus enim longa pro­
                <lb/>
              pagatione omnia mutari in melius, vel de­
                <lb/>
              terius: ſic enim fiunt pulchri, magni, parui,
                <lb/>
              microphthalmi, quemadmodum incolæ re­
                <lb/>
              gionis Chinæ: fortes vt mulieres Tarnaffati
                <lb/>
                <emph type="italics"/>
              (
                <emph.end type="italics"/>
              ea Indiæ quoque regio eſt ) quæ præter id
                <lb/>
              quòd in coniugis morte gentis ſuæ more in
                <lb/>
              ignem ſe præcipitent, dum de amatore lo­
                <lb/>
              quuntur, immoto vultu linteum oleo ma­
                <lb/>
              defactum accenſumque ſuper nudum bra­
                <lb/>
              chium ardere ſuſtinent, nec cœptum ob id
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1339"/>
                <lb/>
              ſermonem turbant. </s>
              <s id="s.009566">Hæc conſtantia non
                <lb/>
              more, non regione, ſed durata per multas
                <lb/>
              progenies contumacia aduerſus tormenta
                <lb/>
              adoleuit, vt infirmiſſimus ſexus maiora edat
                <lb/>
              fortitudinis exempla, quàm quæ miramur
                <lb/>
              in vno Mutio Scæuola Romano: tantùm
                <lb/>
              poteſt quod difficillimè paratur. </s>
              <s id="s.009567">Atque vt
                <lb/>
              ille dicebat decrepito palmas ſerenti. </s>
              <s id="s.009568">Cui </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>