1nata fiſtula tanta vi in baſim D impingi, itemque elevato ſupra ſuper
ficiem EF extremo aperto B; item ſi admoto preſſè digito extremo B
fiſtula educatur, inclineturque; cuncta hæc attentè conſideranti, & in
tuenti nulla tanti impetus cauſa extrinſeca eſſe videtur, vt patet ex iis
quæ fusè à me ſupra diſputata ſunt; immo admoto preſſè digito, nulla
cauſa exterior applicata eſt; igitur interna eſt, vel intrinſeca; igitur vel
à corpore compreſſo vel tenſo: Non primum, nam non loci, ſed locati
ſunt anguſtiæ; igitur alterum. Quartò, dum admoto preſſè digito,
eductam fiſtulam ſic libro, vt modo in D, modò in B Mercurius magna
vi impingatur, hoc ferè in inſtanti fieri videtur, ad inſtar quaſi fulguris
coruſcantis; ſed tanta vis motus tribui non poteſt motui gravium in
plano inclinato, cùm vix fiſtula à plano horizontali tantulum deflectat,
ac proinde planum hoc adeò celerem motum non patitur; alia igitur
cauſa eſt tam velocis motus; non compreſſio, vt dixi; igitur tenſio.
Quintò, Illa materia quæ priùs occupabat ſegmentum CD, inclinata fiſtu
la & labente Mercurio in CD, temporis ferè momento tranſit in CI,
nec vlla via apparet, qua tranſeat; tenſam igitur eſſe neceſſe eſt; tenſa
enim illico adducuntur.
ficiem EF extremo aperto B; item ſi admoto preſſè digito extremo B
fiſtula educatur, inclineturque; cuncta hæc attentè conſideranti, & in
tuenti nulla tanti impetus cauſa extrinſeca eſſe videtur, vt patet ex iis
quæ fusè à me ſupra diſputata ſunt; immo admoto preſſè digito, nulla
cauſa exterior applicata eſt; igitur interna eſt, vel intrinſeca; igitur vel
à corpore compreſſo vel tenſo: Non primum, nam non loci, ſed locati
ſunt anguſtiæ; igitur alterum. Quartò, dum admoto preſſè digito,
eductam fiſtulam ſic libro, vt modo in D, modò in B Mercurius magna
vi impingatur, hoc ferè in inſtanti fieri videtur, ad inſtar quaſi fulguris
coruſcantis; ſed tanta vis motus tribui non poteſt motui gravium in
plano inclinato, cùm vix fiſtula à plano horizontali tantulum deflectat,
ac proinde planum hoc adeò celerem motum non patitur; alia igitur
cauſa eſt tam velocis motus; non compreſſio, vt dixi; igitur tenſio.
Quintò, Illa materia quæ priùs occupabat ſegmentum CD, inclinata fiſtu
la & labente Mercurio in CD, temporis ferè momento tranſit in CI,
nec vlla via apparet, qua tranſeat; tenſam igitur eſſe neceſſe eſt; tenſa
enim illico adducuntur.
Auguſtin.
Hanc hypotheſim apprimè intelligo, videoque, multa ſanè
in ea explicari poſſe. Primò, cur extet Mercurius CI, quia ſcilicet reſi
ſtentia ad vlteriorem materiæ tenſionem, adæquat vim ponderis Mer
curij CI. Secundò, Cur ſemper eadem ſit extantis Mercurij CI nimi
rum pedum 2. & ferè ſive anguſtior ſit fiſtula, ſive laxior; quia in eadem
proportione creſcit reſiſtentia materiæ ad vlteriorem tenſionem, in qua
creſcit pondus Mercurij extantis. Tertiò, Cur inclinata fiſtula adduca
tur Mercurius in CD ; quia tunc minus eſt ponderis Mercurij momen
tum in plano inclinato; quid mirum ergo; ſi à tenſionis momento ſu
peretur, quod ſupponitur æquale momento ponderis in perpendiculo.
Quartò, cur veſica cyprina infletur, pulpa digiti ad inſtar vberis attolla
tur, ſanguis exugatur; tenſa enim materia alia corpora, quibus eſt con
tigua, ad ſe adducit & trahit. Quintò, Cur Mercurius educta fiſtula ex
Mercurio, tanta vi in oppoſitam fiſtulæ baſim impingatur; tribus illis
modis, de quibus ſupra; vis enim tenſionis, quæ tunc prævalet; initio
maxima eſt; in hoc diſſimilis potentiæ motrici gravium, quæ initio mi
nima eſt. Sextò, Cur applicato ferro candente ſegmento fiſtulæ CD ſub
ſidat Mercurius infra C; quia tunc rareſcit illa materia, vnde magis ex
tenditur; hinc deorſum Mercurium CI neceſſariò deprimit; ſecus verò
applicato gelu denſatur, atque adeò contrahitur, & Mercurium ſurſum
attollit. Septimò, Cur appenſa fiſtula DB totum extantis Mercurij CI
pondus ſentiatur; quia Mercurius adhæret materiæ tenſæ, & hæc fiſtu
læ. Octavò, Cur ſtatim poſt deſcenſum, libretur aliquamdiu Mercurius,
ita vt modò ſupra C aſcendat, modò infra deprimatur; quia cùm de
ſcendat motu accelerato vires acquirit eundo, ac proinde reſiſtentiæ
momentum ſuperat; at decreſcente pondere, prævalet tandem tenſio
nis reſiſtentia; vnde ſurſum denuò Mercurius adducitur; atque ita ali-
in ea explicari poſſe. Primò, cur extet Mercurius CI, quia ſcilicet reſi
ſtentia ad vlteriorem materiæ tenſionem, adæquat vim ponderis Mer
curij CI. Secundò, Cur ſemper eadem ſit extantis Mercurij CI nimi
rum pedum 2. & ferè ſive anguſtior ſit fiſtula, ſive laxior; quia in eadem
proportione creſcit reſiſtentia materiæ ad vlteriorem tenſionem, in qua
creſcit pondus Mercurij extantis. Tertiò, Cur inclinata fiſtula adduca
tur Mercurius in CD ; quia tunc minus eſt ponderis Mercurij momen
tum in plano inclinato; quid mirum ergo; ſi à tenſionis momento ſu
peretur, quod ſupponitur æquale momento ponderis in perpendiculo.
Quartò, cur veſica cyprina infletur, pulpa digiti ad inſtar vberis attolla
tur, ſanguis exugatur; tenſa enim materia alia corpora, quibus eſt con
tigua, ad ſe adducit & trahit. Quintò, Cur Mercurius educta fiſtula ex
Mercurio, tanta vi in oppoſitam fiſtulæ baſim impingatur; tribus illis
modis, de quibus ſupra; vis enim tenſionis, quæ tunc prævalet; initio
maxima eſt; in hoc diſſimilis potentiæ motrici gravium, quæ initio mi
nima eſt. Sextò, Cur applicato ferro candente ſegmento fiſtulæ CD ſub
ſidat Mercurius infra C; quia tunc rareſcit illa materia, vnde magis ex
tenditur; hinc deorſum Mercurium CI neceſſariò deprimit; ſecus verò
applicato gelu denſatur, atque adeò contrahitur, & Mercurium ſurſum
attollit. Septimò, Cur appenſa fiſtula DB totum extantis Mercurij CI
pondus ſentiatur; quia Mercurius adhæret materiæ tenſæ, & hæc fiſtu
læ. Octavò, Cur ſtatim poſt deſcenſum, libretur aliquamdiu Mercurius,
ita vt modò ſupra C aſcendat, modò infra deprimatur; quia cùm de
ſcendat motu accelerato vires acquirit eundo, ac proinde reſiſtentiæ
momentum ſuperat; at decreſcente pondere, prævalet tandem tenſio
nis reſiſtentia; vnde ſurſum denuò Mercurius adducitur; atque ita ali-