Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
201
201
202
202
203
203
204
204
205
205
206
206
207
207
208
208
209
209
210
210
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.009568">
                <pb pagenum="561" xlink:href="016/01/210.jpg"/>
              vel quibus ſeris? </s>
              <s id="s.009569">an pronepotibus? </s>
              <s id="s.009570">ob id
                <lb/>
              ceſſarunt ſtudia maiorum rerum. </s>
              <s id="s.009571">Itaque ſi
                <lb/>
              vel cibo, vel regione tantum vitæ ſpatium
                <lb/>
              quæras, fruſtra egeris. </s>
              <s id="s.009572">Nec filio: ſed ſi per­
                <lb/>
              ſeueres, pronepotibus eueniet. </s>
              <s id="s.009573">Cibos dixi­
                <lb/>
              mus & vitæ auxilia hoc in libro, tum aliis
                <lb/>
              pluribus. </s>
              <s id="s.009574">Solida ſubſtantia cibis & exerci­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1340"/>
                <lb/>
              tatione paratur, vt multitudo pinguioris
                <lb/>
              humidi. </s>
              <s id="s.009575">Sed de aëre dubitatio non leuis ſu­
                <lb/>
              pereſt, tenuiſne aër an craſſus magis ad vitæ
                <lb/>
              longitudinem conducat. </s>
              <s id="s.009576">Craſſior enim qui­
                <lb/>
              buſdam videtur: quoniam qui iuxta mare,
                <lb/>
              mare autem humidum, humidum autem
                <lb/>
              craſſum. </s>
              <s id="s.009577">Videtur etiam minus atterere quod
                <lb/>
              craſſum eſt. </s>
              <s id="s.009578">Sed ſi rectè conſideramus, quæ­
                <lb/>
              cunque viuunt in tenuiore elemento, ſunt
                <lb/>
              viuaciora, vt piſces vermibus, animalia ter­
                <lb/>
              reſtria piſcibus, aues terreſtribus quadrupe­
                <lb/>
              dibus, quia in puriore degunt aëre aues,
                <lb/>
              quàm quadrupedia. </s>
              <s id="s.009579">Minimam enim vitam
                <lb/>
              vermes viuunt, qui in terra viuunt, & ab
                <lb/>
              humido ſolùm terræ refrigerantur. </s>
              <s id="s.009580">Talpæ
                <lb/>
              enim, quemadmodum aliàs dixi, non in
                <lb/>
              terra, ſed ſub terra viuunt. </s>
              <s id="s.009581">Ob id igitur
                <lb/>
              tenuiſſimo aëre vita longiſſima: nihil enim
                <lb/>
              notatu dignum talis aër exedit. </s>
              <s id="s.009582">Qua de cau­
                <lb/>
              ſa ſi qua in æthere viuunt, tamdiu viuunt,
                <lb/>
              vt æterna dici poſſint. </s>
              <s id="s.009583">Sunt & qui vitam ſi­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1341"/>
                <lb/>
              ne incommodo trahunt, vſque ad extremum
                <lb/>
              ſenium, qualem fuiſſe Laurentium Bonin­
                <lb/>
              contrium, cuius liber Aſtronomicus manu
                <lb/>
              ſcriptus apud me extat, Lippus Brandoli­
                <lb/>
              nus in libello de Vitæ humanæ conditione
                <lb/>
              refert: octogenarium enim adeò integra
                <lb/>
              memoria vſum, vt quæcunque illi puero
                <lb/>
              contigiſſent, & quæ in iuuenta legiſſet, adeò
                <lb/>
              memoriter teneret, vt eadem die viſa, aut
                <lb/>
              lecta crederes. </s>
              <s id="s.009584">Summum igitur auxilium,
                <lb/>
              non ſolùm ad vitæ longitudinem, ſed ad vi­
                <lb/>
              tanda ſenij incommoda ſunt, victus mode­
                <lb/>
              ratus, expers crapulæ: vini potentioris. </s>
              <s id="s.009585">Ve­
                <lb/>
              neriſque, tum mens læta, & ſomnus proli­
                <lb/>
              xus, cùm exercitatione: non medicamen­
                <lb/>
              tis, non venæ ſectione vtaris. </s>
              <s id="s.009586">Aër quidem
                <lb/>
              purus, ac perflatus, humiduſque, ac qui
                <lb/>
              ventis ex Oriente agitatur, optimus eſt. </s>
              <s id="s.009587">Bri­
                <lb/>
              tannia humidum habet aërem
                <expan abbr="atq;">atque</expan>
              tepidum,
                <lb/>
              ac putredini ob ſalſedinem minimè
                <expan abbr="obnoxiũ">obnoxium</expan>
              .
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.009588">Victus verò ratio ex lacte, diuturnitati vi­
                <lb/>
              tæ maximè conducit: ſcripſit enim Hippo­
                <lb/>
              crates, imbecilliores cibi breuem vitam fa­
                <lb/>
              ciunt. </s>
              <s id="s.009589">Quicunque igitur denſiores ſunt, diu­
                <lb/>
              tius viuunt ac denſitati huic non mollities,
                <lb/>
              ſed laxitas opponitur. </s>
              <s id="s.009590">Molles igitur etiam
                <lb/>
              longæuæ vitæ eſſe poſſunt, laxi vix, aut non
                <lb/>
              ſine magnis incommodis: quippe mollitiem
                <lb/>
              effugere non licebat homini, laxitatem li­
                <lb/>
              cuit. </s>
              <s id="s.009591">Nam præter id quòd homo humidiſſi­
                <lb/>
              mus futurus erat, experſque quantum fieri
                <lb/>
              poteſt terrenæ partis, atque ob id mollis,
                <lb/>
              tum quòd elementa ipſa retuſa eſſent, ac­
                <lb/>
              ceſſit commodum, vt facillimè ſentiret &
                <lb/>
              exquiſitè. </s>
              <s id="s.009592">Ob id pueri ſenſibus vigent, &
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1342"/>
                <lb/>
              inter viros molliori carne præditi, & inter
                <lb/>
              membra cerebrum molle eſt, quoniam ſen­
                <lb/>
              ſum omnium baſis eſt. </s>
              <s id="s.009593">Sed vt ad vitæ ſpa­
                <lb/>
              cia redeam, Indi natura diutiſſimè viuunt,
                <lb/>
              adeò vt in quibuſdam regionibus alij cen­
                <lb/>
              tum, alij centum viginti, alij centum quin­
                <lb/>
              quaginta annis viuant. </s>
              <s id="s.009594">Aër enim ibi me­
                <lb/>
              lior, & cibi, & conſuetudo, vnde etiam vi­
                <lb/>
              ta prolixior ac firmior. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.009595">
                <margin.target id="marg1338"/>
              Quæ regiones
                <lb/>
              longæuam
                <lb/>
              vitam effi­
                <lb/>
              ciant.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.009596">Vitæ huma­
                <lb/>
              næ longitudo
                <lb/>
              mira.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.009597">
                <margin.target id="marg1339"/>
              Homines
                <lb/>
              paruorum
                <lb/>
              oculorum.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.009598">Mulieres for­
                <lb/>
              tiſſima.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.009599">
                <margin.target id="marg1340"/>
              Aër tenuis
                <lb/>
              an craſſus
                <lb/>
              vitæ longi­
                <lb/>
              tudini ap­
                <lb/>
              tior.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.009600">
                <margin.target id="marg1341"/>
              Laurentius
                <lb/>
              Bonin con­
                <lb/>
              trius Aſtro­
                <lb/>
              logus.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.009601">
                <margin.target id="marg1342"/>
              Homo cur
                <lb/>
              mollis.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.009602">Quatuor mihi natura maxima diligentia
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1343"/>
                <lb/>
              finxiſſe videtur: horum primum eſt homo
                <lb/>
              diuinitate quadam, vt reliqua ſileam, ele­
                <lb/>
              phantem ſecundo loco ſtatuo, ob vitæ lon­
                <lb/>
              gitudinem, ac docilitatem, adeò denſa cute,
                <lb/>
              vt homo molli: adamantem inter gemmas
                <lb/>
              nitore, duritie, & quòd ignibus non cor­
                <lb/>
              rumpatur: quartus locus auro relinquitur,
                <lb/>
              quòd tenuiſſimæ ſit, ac puriſſimæ ſubſtan­
                <lb/>
              tiæ, nullaque rubigine tentetur, non aquis,
                <lb/>
              aut ignibus, aut tempori cedens, tantò gra­
                <lb/>
              uius quantò lenior adamas. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.009603">
                <margin.target id="marg1343"/>
              Quatuor na­
                <lb/>
              turæ cona­
                <lb/>
              tus.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.009604">Hæc igitur ſunt ſubtilitatis præmia. </s>
              <s id="s.009605">Sed
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1344"/>
                <lb/>
              vide quantum etiam in generatione ipſa
                <lb/>
              ſubtilitas præbeat, auxilij, initio ab oui
                <lb/>
              exemplo ducto. </s>
              <s id="s.009606">Primùm igitur calore fo­
                <lb/>
              uente gallinæ, ſemel illud in fiſtulas pau­
                <lb/>
              latim oui candidum vertit, tum verò & lu­
                <lb/>
              tei aliquid, nam alæ & crura ex luteo
                <expan abbr="fiũt">fiunt</expan>
              .
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.009607">Indicio eſt, quòd pulli qui ex ouo, cuius lu­
                <lb/>
              tea duo ſunt, abſque ſepiente membrana, ca­
                <lb/>
              pite vno, ſed quatuor alis, & totidem pe­
                <lb/>
              dibus naſcuntur,
                <expan abbr="arbitrãturque">arbitranturque</expan>
              prodigium,
                <lb/>
              quale olim Mediolani contigit. </s>
              <s id="s.009608">Itaque quic­
                <lb/>
              quid bullis refertum eſt agitatur & ſiccatur,
                <lb/>
              tranſitque in membranas, neruos & duriores
                <lb/>
              partes: quòd igitur primò fit, eſt arteria ac
                <lb/>
              vena,
                <expan abbr="locuſq;">locuſque</expan>
              cordis conſtat vbi
                <expan abbr="ſemẽ">ſemen</expan>
              ipſum
                <lb/>
              eſt: quapropter cùm ſemen in medio ſit ani­
                <lb/>
              malis, quod primò gignitur, in medio
                <expan abbr="cõſiſte-re">conſiſte­
                  <lb/>
                re</expan>
              decet. </s>
              <s id="s.009609">Hoc
                <expan abbr="autẽ">autem</expan>
              cor,
                <expan abbr="atq;">atque</expan>
              iecur. </s>
              <s id="s.009610">Quòd verò
                <lb/>
              circa membranas adiacet, minus eſt ſiccum,
                <lb/>
              propterea interius vna membrana circum­
                <lb/>
              cingit omnia, & circumquaque oſſa mem­
                <lb/>
              brana tegi neceſſe eſt. </s>
              <s id="s.009611">Igitur eadem ratio
                <lb/>
              fuit neceſſitatis in generatione, & vtilita­
                <lb/>
              tis in genitis, vt ſcilicet àb extremis duriſ­
                <lb/>
              ſimis, ad molliſſima per media tranſitus
                <lb/>
              eſſet. </s>
              <s id="s.009612">Cùm verò amplius calor augetur, ſpi­
                <lb/>
              ritus quaſi terebrat materiam, quæ ab ouo
                <lb/>
              vel à matre ſuppeditatur, donec ad oui
                <lb/>
              membranam perueniat: in quadrupede verò
                <lb/>
              viuiparum pariente ad vterum. </s>
              <s id="s.009613">Igitur calidi­
                <lb/>
              tas & motus, tum fiſtula, & ſiccatio, & for­
                <lb/>
              matio ſe inuicem conſequuntur, donec ani­
                <lb/>
              perficiatur. </s>
              <s id="s.009614">Nec ſemper calor animalis ne­
                <lb/>
              ceſſarius eſt, ſed in quidam ſeruatur in ouis,
                <lb/>
              velut piſcium: in aliis neceſſe eſt, vt in
                <expan abbr="vẽ-tre">ven­
                  <lb/>
                tre</expan>
              educantur fœtus, vt in viperis: quibuſ­
                <lb/>
              dam oua excluſa iuncta manent corpori, do­
                <lb/>
              nec naſcuntur fœtus, vt in cancris: in aliis
                <lb/>
              ſimile calori materno quiddam ſufficit: vnde
                <lb/>
              ſic ſine gallina pullos ex ouis educunt. </s>
              <s id="s.009615">Pul­
                <lb/>
              uinaria duo reple ſtercore gallinarum te­
                <lb/>
              nuiſſimè trito, inde plumas gallinarum an­
                <lb/>
              necte conſuetudo vtrique molles, ac den­
                <lb/>
              ſas, oua verò capite tenuiore ſuprà extante,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1345"/>
                <lb/>
              colloca ſuper alterum puluinar, deinde re­
                <lb/>
              liquum ſuperpone in loco calido, permitte­
                <lb/>
              que immota duobus diebus, pòſt verò ad vi­
                <lb/>
              geſimam vſque diem illa ſic verte, vt vn­
                <lb/>
              dique æqualiter foueantur, inde ſtata die,
                <lb/>
              quæ iuxta vigeſimam primam eſt, pipil­
                <lb/>
              lantes iam ex ouo ſènſim educito. </s>
              <s id="s.009616">Nec
                <lb/>
              mirum, cùm Ariſtoteles narret Syracuſis
                <lb/>
              ſub terra foueri, in Ægypto verò nullo au­
                <lb/>
              xilio prorſus. </s>
              <s id="s.009617">Noſtra ætate compertum eſt
                <lb/>
              ſuppoſito igne leui, atque fimo edi pullos, </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>