1ſed è pluribus tamen ouis paucos.
Suppo
nunt ignem, ne fimus refrigeretur. Verùm
non mirum fimi calore edi pullos, cùm ſpon
tè prodeant fœtus ex ouis, tum crocodilo
rum, tum ſtruthiocamelorum. Calor enim
Solis eſt qui generat fimi & gallinæ adiu
uat. Igneus cùm nihil generet, remouet quod
obſtat, & prohibet: obſtat autem frigus.
Ergo neque omnia generant, neque maior
pars, ſiquidem, paucioribus tantus calor in
eſt. Indigent igitur exiguo calore, non plu
rimo: ſed exiguus ille ſeruari debet. Ete
nim ſi ab ignis calore quod poteſtate viuit,
viuere verè poſſet, non ſolùm in Ægypto,
& Syracuſis, ſed etiam in Germania pulli
ignis auxilio educerentur. Quippe anima
lium corpora antequàm perficiantur, poten
tia ſunt ad animam, eamque ſuſcipere prom
pta: cùm verò ſuſceperint, ad ipſas actio
nes. Quieſcunt autem per ſe, & hoc quam
diu durat, ſomnus dicitur: cum verò quieſ
cunt, quia abeſt obiectum, tunc verè non
quieſcunt, ſed requie potiuntur. Dum verò
complentur formæ, dumque res generatur,
imperfectas formas, abſque numero ſubit:
ſed quia illæ non agnoſcuntur, niſi per pro
pria accidentia, ſenſus illarum numerum
haud comprehendit. Igitur imperfectæ for
mæ numero ſunt infinitæ, perfectæ autem
in vnoquoque æuo comprehendi numero poſ
ſunt. Nam cùm finita ſit materia, & quod
habet animam perfectam, certam quanti
tatem poſtulet, non poterunt eſſe rerum ſpe
cies numero infinitæ. Vtrum verò anima
magis anima ſit alia, ad libros de Arcanis
æternitatis perſcrutari pertinet: hoc enim
in libro de his tantùm tractare propoſui,
quæ veræ demonſtrationi ſubiiciuntur. Eſt
autem vera demonſtratio, in qua, vt ait
Ariſtoteles, ſenſus his quæ per demonſtra
tionem probata ſunt, ſubſcribit. Quamo
brem hoc in libro, de omnibus altiſſimis
quæſtionibus, tum etiam incertis abſtinui.
nunt ignem, ne fimus refrigeretur. Verùm
non mirum fimi calore edi pullos, cùm ſpon
tè prodeant fœtus ex ouis, tum crocodilo
rum, tum ſtruthiocamelorum. Calor enim
Solis eſt qui generat fimi & gallinæ adiu
uat. Igneus cùm nihil generet, remouet quod
obſtat, & prohibet: obſtat autem frigus.
Ergo neque omnia generant, neque maior
pars, ſiquidem, paucioribus tantus calor in
eſt. Indigent igitur exiguo calore, non plu
rimo: ſed exiguus ille ſeruari debet. Ete
nim ſi ab ignis calore quod poteſtate viuit,
viuere verè poſſet, non ſolùm in Ægypto,
& Syracuſis, ſed etiam in Germania pulli
ignis auxilio educerentur. Quippe anima
lium corpora antequàm perficiantur, poten
tia ſunt ad animam, eamque ſuſcipere prom
pta: cùm verò ſuſceperint, ad ipſas actio
nes. Quieſcunt autem per ſe, & hoc quam
diu durat, ſomnus dicitur: cum verò quieſ
cunt, quia abeſt obiectum, tunc verè non
quieſcunt, ſed requie potiuntur. Dum verò
complentur formæ, dumque res generatur,
imperfectas formas, abſque numero ſubit:
ſed quia illæ non agnoſcuntur, niſi per pro
pria accidentia, ſenſus illarum numerum
haud comprehendit. Igitur imperfectæ for
mæ numero ſunt infinitæ, perfectæ autem
in vnoquoque æuo comprehendi numero poſ
ſunt. Nam cùm finita ſit materia, & quod
habet animam perfectam, certam quanti
tatem poſtulet, non poterunt eſſe rerum ſpe
cies numero infinitæ. Vtrum verò anima
magis anima ſit alia, ad libros de Arcanis
æternitatis perſcrutari pertinet: hoc enim
in libro de his tantùm tractare propoſui,
quæ veræ demonſtrationi ſubiiciuntur. Eſt
autem vera demonſtratio, in qua, vt ait
Ariſtoteles, ſenſus his quæ per demonſtra
tionem probata ſunt, ſubſcribit. Quamo
brem hoc in libro, de omnibus altiſſimis
quæſtionibus, tum etiam incertis abſtinui.
Quomodo
animalia
generentur
in materno
vtero.
Quomodo
pullus qua
ternis pedi
bus, & aliis
naſcatur.
Ariſtot.4. de
generatione
animalium
cap. 4. in
princ.
animalia
generentur
in materno
vtero.
Quomodo
pullus qua
ternis pedi
bus, & aliis
naſcatur.
Ariſtot.4. de
generatione
animalium
cap. 4. in
princ.
Modus fo
uendi oua
ſine gallina.
uendi oua
ſine gallina.
Animalium
corpora po
tentia ad
animam.
corpora po
tentia ad
animam.
De quibus
hic liber
tractet.
3.de genera
tione animal.
cap. 10.
hic liber
tractet.
3.de genera
tione animal.
cap. 10.
Cæterùm vt ad generationis principia re
deam, atque nutritionis, ambo à calido, &
humido fieri, hoc argumento deprehendi
tur, quòd cum lanei panni extenduntur,
aut diriguntur, primùm quidem madeſcunt,
inde expoſitos igni aptant & trahunt. Si
igitur arte extenduntur, quæ humida ſunt,
& calida, multò magis natura. Concoctio
verò à calido ſicciore fit, quàm generatio,
aut nutritio, quòd quæ dulcia ſunt, optimè
etiam concocta: talia autem, vt pepones,
cognoſcuntur amaritudine pediculi, & odo
re vehementi, & corticis craſſitudine: hæc
autem omnia à ſicco magis fiunt quàm ab
humido. In corpore autem humano nutritio
ob id optima eſt, quia humidum pinguiſſimum.
deam, atque nutritionis, ambo à calido, &
humido fieri, hoc argumento deprehendi
tur, quòd cum lanei panni extenduntur,
aut diriguntur, primùm quidem madeſcunt,
inde expoſitos igni aptant & trahunt. Si
igitur arte extenduntur, quæ humida ſunt,
& calida, multò magis natura. Concoctio
verò à calido ſicciore fit, quàm generatio,
aut nutritio, quòd quæ dulcia ſunt, optimè
etiam concocta: talia autem, vt pepones,
cognoſcuntur amaritudine pediculi, & odo
re vehementi, & corticis craſſitudine: hæc
autem omnia à ſicco magis fiunt quàm ab
humido. In corpore autem humano nutritio
ob id optima eſt, quia humidum pinguiſſimum.
Panni lanei
quomodo ex
tendantur.
Concoctio è
quo.
Melonum
optimorum
indicia.
quomodo ex
tendantur.
Concoctio è
quo.
Melonum
optimorum
indicia.
Conſentit verò totum ſibi, & vt dicebat
Hippocrates, totum tranſpirat & permeat
corpus humanum, adeò vt duo membra ſi
mul diuerſis motibus, aut temporibus vix age
re queas. Vnde temporis menſura conſtantior
duobus membris, quàm vno tantùm moto.
Et contagio inter corpora, animoſque per
meat: & ex animis in animos affectus, & vi
tia, & ex corporibus in corpora. Omnis autem
conſenſus per contactum fit. Contactus au
tem quadruplex: aut corpore, vt cute: aut ma
teria, vt in vlceribus: aut elemento, vt in pe
ſte: aut radio & ſimilitudine tantum, vt ocu
lorum. Manifeſtum eſt igitur qui ſint morbi
contagioſi: circa cutim, vt lepra, pſora, ſca
bies, vitilige: circa pulmones vlcera, & pe
ctus, & fauces, & genitalia membra, vt Gal
lica lues: circa cor & cerebrum, peſtilentes
morbi & oculorum inflammationes. Sed re
deo vnde digreſſus ſum. Vita hominis lon
giſſima neceſſaria fuit ad omnium contem
plationem, atque ſcientiam: hæc plerunque
finitur, ſi non antè, annum iuxta centeſimum
atque vigeſimum. Sed rarò eò abque incom
modo magno peruenire contingit: referunt
tamen Moſen ad eam ætatem, abſque detri
mento perueniſſe. Siquidem neque oculus
debilitatus eſt, nec excidit dens, quæ duo ma
ximè incommodo ſenes vexare ſolent: mul
toque minus mirum eſt, cùm plures ex Iudæis
poſt ipſum ad eam ætatem, licet non adeò
integri, peruenerint. Moſen enim præter di
uinitatem præclarum virum, qui tot annis
populum adeò contumacem & rudem rexe
rit, fuiſſe exiſtimandum eſt, qui legem adeò
vtilem illis tradiderit. Verùm vitæ longitu
do Iudæis contingit ob victus rationem, cùm
à ſordidis caueant, & cœli ſub quo olim
degebant temperiem.
Hippocrates, totum tranſpirat & permeat
corpus humanum, adeò vt duo membra ſi
mul diuerſis motibus, aut temporibus vix age
re queas. Vnde temporis menſura conſtantior
duobus membris, quàm vno tantùm moto.
Et contagio inter corpora, animoſque per
meat: & ex animis in animos affectus, & vi
tia, & ex corporibus in corpora. Omnis autem
conſenſus per contactum fit. Contactus au
tem quadruplex: aut corpore, vt cute: aut ma
teria, vt in vlceribus: aut elemento, vt in pe
ſte: aut radio & ſimilitudine tantum, vt ocu
lorum. Manifeſtum eſt igitur qui ſint morbi
contagioſi: circa cutim, vt lepra, pſora, ſca
bies, vitilige: circa pulmones vlcera, & pe
ctus, & fauces, & genitalia membra, vt Gal
lica lues: circa cor & cerebrum, peſtilentes
morbi & oculorum inflammationes. Sed re
deo vnde digreſſus ſum. Vita hominis lon
giſſima neceſſaria fuit ad omnium contem
plationem, atque ſcientiam: hæc plerunque
finitur, ſi non antè, annum iuxta centeſimum
atque vigeſimum. Sed rarò eò abque incom
modo magno peruenire contingit: referunt
tamen Moſen ad eam ætatem, abſque detri
mento perueniſſe. Siquidem neque oculus
debilitatus eſt, nec excidit dens, quæ duo ma
ximè incommodo ſenes vexare ſolent: mul
toque minus mirum eſt, cùm plures ex Iudæis
poſt ipſum ad eam ætatem, licet non adeò
integri, peruenerint. Moſen enim præter di
uinitatem præclarum virum, qui tot annis
populum adeò contumacem & rudem rexe
rit, fuiſſe exiſtimandum eſt, qui legem adeò
vtilem illis tradiderit. Verùm vitæ longitu
do Iudæis contingit ob victus rationem, cùm
à ſordidis caueant, & cœli ſub quo olim
degebant temperiem.
Morbi con
tagioſi.
tagioſi.
Vita hominis
anni centum
& viginti.
anni centum
& viginti.
Moſis laus.
Cur homini
cadant den
tes ob ætatem
cadant den
tes ob ætatem
Sed cur dentes hominibus ſenibus cadunt,
cæteris autem animalibus turpes fiunt? Prin
cipio plures dentes eſſe neceſſe fuit, ne vno
afflicto, aut exeſo, omnes paterentur. Deinde
anteriores quòd præciderent, tenuiores &
natu celeriores eſſe oportebat. Verùm ſic non
facilè perſeueraſſent, propterea cadentes naſ
ci noluit, poſtremos nequaquam: nam diu
turnitati anteriorum ſufficiebant, vel ſic. Si
ne anterioribus verò cùm ipſi ſcilicet exci
diſſent, poſtremorum nullus erat vſus. Ergo
oſſibus ſicceſcentibus radices extenuari illo
rum neceſſe fuit, nec ſtare poterant, cùm vn
dique ab oſſe non comprehendantur: qua
mobrem non plus eſt poſſibile homini den
tium carere incommodo, quàm ſenio, aut mor
te. Porrò ſiccitatem oſſis procurat continuus
labor cerebri, vnde mala coctio, & partium
adiacentium præcox ſenecta: igitur dentes ſca
bros fieri, & tandem decidere neceſſe eſt.
Decidunt autem ſemel in pueritia denuo naſ
cituri, quoniam radix non excidit. Eſt enim
oſſi mandibulæ ob illius mollitiem iuncta, in
iam adultis autem plerunque ſimul excidit
etiam radix. Sed ſi ſolùm frangrantur, & non
abimo rurſus renaſcuntur. Videntur autem
canibus, & aliis animalibus diuturniores, ac
firmiores, ob vitæ illorum breuitatem. Ocu
lorum habetudo fit, quoniam oculi multo, ac
tenui ſpiritu indigent, quorum vtroque ſe
nectus eſt indiga: cauere tamen & ſe tueri
homo aliqua arte melius ab hoc incommo
do poteſt, quàm à dentium iniuria. Dentes
etiam ciborum cauſa deteriores fiunt, aut
meliores: quibuſdam dentes debilitantur, quia
gingiuæ eroduntur, & deficiunt. Vidi con
traria ratione hominem, cui ex diuturno vo
mitu acidi humoris tantùm gingiuæ creue
rant, vt totos dentes intengerent. Quo expe
rimento adducor, cùm nihil tam ſimile huic
humori, vt opinor, quàm acetum cum fæce,
ſi quis os cum aceto, ac fæce nigra colluat,
cæteris autem animalibus turpes fiunt? Prin
cipio plures dentes eſſe neceſſe fuit, ne vno
afflicto, aut exeſo, omnes paterentur. Deinde
anteriores quòd præciderent, tenuiores &
natu celeriores eſſe oportebat. Verùm ſic non
facilè perſeueraſſent, propterea cadentes naſ
ci noluit, poſtremos nequaquam: nam diu
turnitati anteriorum ſufficiebant, vel ſic. Si
ne anterioribus verò cùm ipſi ſcilicet exci
diſſent, poſtremorum nullus erat vſus. Ergo
oſſibus ſicceſcentibus radices extenuari illo
rum neceſſe fuit, nec ſtare poterant, cùm vn
dique ab oſſe non comprehendantur: qua
mobrem non plus eſt poſſibile homini den
tium carere incommodo, quàm ſenio, aut mor
te. Porrò ſiccitatem oſſis procurat continuus
labor cerebri, vnde mala coctio, & partium
adiacentium præcox ſenecta: igitur dentes ſca
bros fieri, & tandem decidere neceſſe eſt.
Decidunt autem ſemel in pueritia denuo naſ
cituri, quoniam radix non excidit. Eſt enim
oſſi mandibulæ ob illius mollitiem iuncta, in
iam adultis autem plerunque ſimul excidit
etiam radix. Sed ſi ſolùm frangrantur, & non
abimo rurſus renaſcuntur. Videntur autem
canibus, & aliis animalibus diuturniores, ac
firmiores, ob vitæ illorum breuitatem. Ocu
lorum habetudo fit, quoniam oculi multo, ac
tenui ſpiritu indigent, quorum vtroque ſe
nectus eſt indiga: cauere tamen & ſe tueri
homo aliqua arte melius ab hoc incommo
do poteſt, quàm à dentium iniuria. Dentes
etiam ciborum cauſa deteriores fiunt, aut
meliores: quibuſdam dentes debilitantur, quia
gingiuæ eroduntur, & deficiunt. Vidi con
traria ratione hominem, cui ex diuturno vo
mitu acidi humoris tantùm gingiuæ creue
rant, vt totos dentes intengerent. Quo expe
rimento adducor, cùm nihil tam ſimile huic
humori, vt opinor, quàm acetum cum fæce,
ſi quis os cum aceto, ac fæce nigra colluat,