1impetum à naui acceptum; ex quo certè experimento maximè confir
matur hic impetus à naui impreſſus, per quem Galileus ex hypotheſi mo
tus æſtum maris explicat exemplo appulſarum nauium ad littus, quæ
aquam vehunt.
matur hic impetus à naui impreſſus, per quem Galileus ex hypotheſi mo
tus æſtum maris explicat exemplo appulſarum nauium ad littus, quæ
aquam vehunt.
Theorema 82.
Hinc demiſſus globus plumbeus, vel alterius materiæ, quæ facilè vim aëris
infringat è ſummo malo nauis ad imum ferè malum deſcendit, hæc eſt ex
perientia à Galileo producta, non tamen adinuenta, à Gaſſendo do
ctiſſimè & elegantiſſimè explicata, ab omnibus Copernici ſectatoribus
toties decantata, quæ vulgus ignobile ad admirationem adducit; imò
plures è Philoſophis fuere, qui eam in dubium adducerent, cum cam ſuis
principiis, ne dicam fortè ſomniis aduerſari putarent; certiſſimum tamen
eſt illud experimentum centies, imò millies comprobatum, totis etiam
vrbibus ſpectantibus. Nec ratio huius experimenti adeo abſtruſa eſt,
vel recondita, quin à vulgari, ne dicam triobolari Philoſopho ſtatim ex
plicari poſſit; cum enim imprimatur à naui mobili impetus pendulo
globo per horizontalem, & alius ab ipſa grauitate deorſum per Th. 71.
certè mouetur globus demiſſus reſecto funiculo motu mixto ex hori
zontali nauis, naturali corporis grauis; igitur per lineam curuam, quæ
ferè ad imum malum terminatur ſed modicum figuræ adhibendum eſt;
ſit planum aquæ horizontale, cui innatat nauis IH; ſit malus IA perpen
dicularis altus 48. pedes; diuidatur in 4. partes æquales; corpus graue
conficiat ſpatium illud duobus ſecundis, v.g.igitur AK vno ſecundo; eſt
autem VK 12. pedum; iam verò moueatur nauis per horizontalem IH,
vel AL maxima quaſi velocitate qua triremis moueri poteſt; ita vt vna
hora faciat 16. milliaria Germanica, & 15′.4. milliaria, 3′ 800. paſſus,
1′ 266. 1″ 4. paſſus & (13/30); ſupponamus 1″ conficere 18. pedes, ſitque AC
18. & AK vel CE 12. haud dubiè motu mixto faciet lineam AE, & ſe
cundo tempore lineam EH, donec tandem cadat in punctum H nauis,
quò ferè peruenit punctum I; nam eodem modo retardatur motus
nauis; immò plùs quàm motus globi; quod ſcilicet partes aquæ, quæ à
naui diuiduntur multum reſiſtant; vnde fit compenſatio; nam initio
motus violentus, quaſi ſecum rapit motum naturalem initio tardiſſi
mum; præſertim cum non acceleretur, niſi iuxta rationem plani incli
nati, vt ſuprà dictum eſt, & in fine naturalis rapit violentum.
infringat è ſummo malo nauis ad imum ferè malum deſcendit, hæc eſt ex
perientia à Galileo producta, non tamen adinuenta, à Gaſſendo do
ctiſſimè & elegantiſſimè explicata, ab omnibus Copernici ſectatoribus
toties decantata, quæ vulgus ignobile ad admirationem adducit; imò
plures è Philoſophis fuere, qui eam in dubium adducerent, cum cam ſuis
principiis, ne dicam fortè ſomniis aduerſari putarent; certiſſimum tamen
eſt illud experimentum centies, imò millies comprobatum, totis etiam
vrbibus ſpectantibus. Nec ratio huius experimenti adeo abſtruſa eſt,
vel recondita, quin à vulgari, ne dicam triobolari Philoſopho ſtatim ex
plicari poſſit; cum enim imprimatur à naui mobili impetus pendulo
globo per horizontalem, & alius ab ipſa grauitate deorſum per Th. 71.
certè mouetur globus demiſſus reſecto funiculo motu mixto ex hori
zontali nauis, naturali corporis grauis; igitur per lineam curuam, quæ
ferè ad imum malum terminatur ſed modicum figuræ adhibendum eſt;
ſit planum aquæ horizontale, cui innatat nauis IH; ſit malus IA perpen
dicularis altus 48. pedes; diuidatur in 4. partes æquales; corpus graue
conficiat ſpatium illud duobus ſecundis, v.g.igitur AK vno ſecundo; eſt
autem VK 12. pedum; iam verò moueatur nauis per horizontalem IH,
vel AL maxima quaſi velocitate qua triremis moueri poteſt; ita vt vna
hora faciat 16. milliaria Germanica, & 15′.4. milliaria, 3′ 800. paſſus,
1′ 266. 1″ 4. paſſus & (13/30); ſupponamus 1″ conficere 18. pedes, ſitque AC
18. & AK vel CE 12. haud dubiè motu mixto faciet lineam AE, & ſe
cundo tempore lineam EH, donec tandem cadat in punctum H nauis,
quò ferè peruenit punctum I; nam eodem modo retardatur motus
nauis; immò plùs quàm motus globi; quod ſcilicet partes aquæ, quæ à
naui diuiduntur multum reſiſtant; vnde fit compenſatio; nam initio
motus violentus, quaſi ſecum rapit motum naturalem initio tardiſſi
mum; præſertim cum non acceleretur, niſi iuxta rationem plani incli
nati, vt ſuprà dictum eſt, & in fine naturalis rapit violentum.
Dixi ad imum ferè malum;
nam reuera aliquid deeſt quod tamen in
ſenſibile eſt; ſed quia modico tempore globus deſcendit; ſit enim malus
108. pedum altitudinis, deſcendit globus tempore 3″; ſit 192.4; ſit ſi
fieri poteſt 432. deſcendet 6″, ſed nunquam accedit ad tantam altitudi
nem, igitur duobus vel tribus ſecundis deſcendit; igitur modico tem
pore; igitur violentus motus cenſeri debet eo tempore æquabilis ſenſi
biliter; & cum motus nauis nunquam ſit eiuſdem velocitatis cum illa
quæ acquiritur tempore 2″ in deſcenſu, quia cum in deſcenſu acquiran
tur, hoc dato tempore ferè 48. pedes ſpatij; certè motu æquabili cuius
ſenſibile eſt; ſed quia modico tempore globus deſcendit; ſit enim malus
108. pedum altitudinis, deſcendit globus tempore 3″; ſit 192.4; ſit ſi
fieri poteſt 432. deſcendet 6″, ſed nunquam accedit ad tantam altitudi
nem, igitur duobus vel tribus ſecundis deſcendit; igitur modico tem
pore; igitur violentus motus cenſeri debet eo tempore æquabilis ſenſi
biliter; & cum motus nauis nunquam ſit eiuſdem velocitatis cum illa
quæ acquiritur tempore 2″ in deſcenſu, quia cum in deſcenſu acquiran
tur, hoc dato tempore ferè 48. pedes ſpatij; certè motu æquabili cuius