Buonamici, Francesco, De motu libri X

List of thumbnails

< >
151
151
152
152
153
153
154
154
155
155
156
156
157
157
158
158
159
159
160
160
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="191"/>
                <arrow.to.target n="marg1377"/>
                <lb/>
              rum ſcripta legimus. </s>
              <s>Aliqui enim putarunt formas eſſe tanquam idearum imagines, velut Pla­
                <lb/>
              tonici: quapropter eas dixerunt eſſe neceſſarias ob multas cauſſas quidem, ſed quia nos hîc de
                <lb/>
              ortus initiis agimus, eas tractabimus, quantum pertinet ad propoſitum. </s>
              <s>Igitur illi ideas requiri
                <lb/>
              voluerunt ad id, vt generatio rerum abſolueretur. </s>
              <s>cauſſę quæ illos mouerunt ad ponendas ideas,
                <lb/>
              hæ fuerunt:
                <expan abbr="eorũ">eorum</expan>
              ſimilitudo quæ numero differunt, quæ extare non poſſe videbantur, niſi quod­
                <lb/>
              dam principium ſeparatum commune foret, vnde ipſius imagines pluribus. </s>
              <s>non ſecus àc ab eo­
                <lb/>
              dem annulo pluribus ceræ fruſtulis, imago Magniducis imprimeretur. </s>
              <s>Quin etiam ſiquid ab
                <lb/>
              arte faciendum ſit, exemplar in artificis mente pręcedere oportet à quo forma ſcamni, ſanitatisúe
                <lb/>
              in materia producatur. </s>
              <s>Hæc ſententia variis de cauſsis
                <expan abbr="variiſq́">variiſque</expan>
              . </s>
              <s>locis exploſa fuit ab ipſo Ariſto­
                <lb/>
              tele, & quantum eſt de re noſtra (nam de cęteris ſuo loco dicetur) abſurdum ſanè & fabuloſum
                <lb/>
              videtur, quòd natura in ideas intuens corporearum rerum formas effingere ſoleat. </s>
              <s>Neque ne­
                <lb/>
              ceſſe eſt, vt commune ſit principium ſimilitudinis quæ inter multa extat: quandò
                <expan abbr="vnumquodq;">vnumquodque</expan>
                <lb/>
              ſingulare ſit actu, & habeat in ſe principium, id verò forma, quod ſuapte natura communicari
                <lb/>
              queat. </s>
              <s>ita enim fit id quod eſt poteſtate, ab eo quod eſt actu, ſingulare à ſingulari, quia vel con­
                <lb/>
              ſimilem formam in materia deponat, vel ex eius poteſtate exprimat, & quaſi extundat. </s>
              <s>Neque
                <lb/>
              aliter efficit ipſa natura quàm faciat artifex: quippe qui in mente rei faciendæ formam habeat,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1378"/>
                <lb/>
              quam per manus & alia inſtrumenta poliendo materiam, ipſi imponit. </s>
              <s>Sicut ergo ex forma quę
                <lb/>
              ineſt in mente artificis (hoc enim differt à forma naturali, quòd eſt actu cognita) fit ſcamni for­
                <lb/>
              ma in ligno; ſic ex hominis forma quæ poſita eſt in materia Sophroniſci, Socratis forma produ­
                <lb/>
              citur, ſine vllo idearum interuentu. </s>
              <s>Cùm igitur neque ſenſui tale principium ſubiiciatur, neque
                <lb/>
              ratio conuincat, aut ideas eſſe negabimus, aut ſaltem ad rerum generationem non neceſſarias eſſe
                <lb/>
              fatebimur. </s>
              <s>Itaque tranſeamus ad alia. </s>
              <s>Anaxagoras omnia in omnibus latitare dicens per ſe­
                <lb/>
              cretionem ſimilium partium quidque oriri profeſſus eſt, quod item ab Ariſtotele 1. Phyſ. ſubla­
                <lb/>
              tum è medio fuiſſe ſcimus. </s>
              <s>Auicennas datorem quendam formarum excogitauit quem ipſe po­
                <lb/>
              nebat mentem decimę claſsis, appellabat autem ſua lingua Cholcodeam, in quo etiam parum à
                <lb/>
              Themiſtio, & Ioanne Grammatico diſcedere perſpicitur. </s>
              <s>iſti enim omnes vno ore prædicarunt
                <lb/>
              ex vniuerſæ
                <foreign lang="grc">διμιουργιας</foreign>
              (ſic enim opificis primi
                <expan abbr="officiũ">officium</expan>
              vocant) formas emanare, & ab vno quo­
                <lb/>
              dam primo opifice proficiſci, quod etiam acceptum eſt alicubi à Pomponatio, qui item, cum cę­
                <lb/>
              teroqui vir eſſet exquiſitiſsimi iudicij, & Peripateticus celeberrimus, exiſtimauit inſuper ſe con­
                <lb/>
              cludere poſſe propoſitum ſuum Ariſtotelis auctoritate ab exemplo nimirùm imperatoris & exer­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1379"/>
                <lb/>
              citus,
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              noſti omnia. </s>
              <s>proptereà quoque adiiciebat Ideas ea ratione poſſe defendi in Schola Peri­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1380"/>
                <lb/>
              patetica. </s>
              <s>Conſilium noſtrum non eſt nunc confutandi formas, & ideas in mente diuina: quan­
                <lb/>
              do id erit negotij ſublimioris, de quo aliàs; præſertim cùm etiam in hac noſtra methodo ſimus
                <lb/>
              diſſerturi; quemadmodum vniuerſa proficiſcantur à primo motore, atque declaraturi longè
                <expan abbr="aliũ">alium</expan>
                <lb/>
              eſſe ſenſum exempli illius, atque ordinem illum qui ab Ariſtoteles conſtitutus eſt, quàm vulgò
                <lb/>
              ſoleat accipi. </s>
              <s>Sed planè abſurdum mihi videtur Ariſtotelem, qui monſtrarit nullam eſſe neceſ­
                <lb/>
              ſitatem Idearum, nec ad ſcientiam faciendam, neque ad rerum procreationem, & de illis cum ho­
                <lb/>
              noris præfatione locutus ſit, demum 12. Met. vbi tantis elogiis ornat, & amplificat diuinam ma­
                <lb/>
              ieſtate vniuerſum mundanæ prouidentiæ pondus Ideis attribuiſſe, quæ'nam etenim inconſtantia
                <lb/>
              foret tanti philoſophi? </s>
              <s>Prętereà videmus Ariſtotelem ſæpiſsimè teſtari: Omne quod fit ab vni­
                <lb/>
              uoco fieri, & in pluribus à ſimili, & id quod eſt poteſtate, fieri actu ab eo quod eſt actu. </s>
              <s>Ex quo
                <lb/>
              item effectum eſt, vt cùm Plato quoque ideas cum ſingularibus non
                <foreign lang="grc">ὁμονύμους</foreign>
              .i. </s>
              <s>non ambiguas,
                <lb/>
              ſed eiuſdem rationis eſſe vellet, & tamen æternas, cum indiuidua cęteroquin interirent; confuta­
                <lb/>
              tus fuerit, quandò æternum ſpecie diſtat à mortali. </s>
              <s>
                <emph type="sup"/>
              b
                <emph.end type="sup"/>
              Tùm
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
              , quòd ab eo quod à materia ſecre­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1381"/>
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1382"/>
                <lb/>
              tum eſſet, materia concretum fieri poſſe non appareret: eius enim quatenus huiuſmodi, functio­
                <lb/>
              nes eſſe citra materiam. </s>
              <s>Quocirca ſaltem in pluribus fit id quod fit, non à Cholcodea, non ab
                <lb/>
              ipſo D. O. M. ſed ab his noſtratibus quæ ſunt actu. </s>
              <s>Non negat tamen ab illo omnia, ſeu proxi­
                <lb/>
              mè, ſeu remote proficiſci, ſed complures ex his formis ab eo ſine auxilio cauſſarum poſteriorum
                <lb/>
              permanare prorſus inficiatur Ariſtoteles. </s>
              <s>At hoc non dubitatur nunc: illud dubitatur,
                <expan abbr="quem-admodũ">quem­
                  <lb/>
                admodum</expan>
              agentia apud nos efficiant ſibi ſimilia, & res eò denique proceſsit, vt melioris notæ phi­
                <lb/>
              loſophi ad Auerroëm accederent qui pluribus locis teſtatur
                <expan abbr="actionẽ">actionem</expan>
              agentis, nil aliud eſſe quàm
                <lb/>
              extrahere rem de poteſtate ad actum: id quod Zimara inter Auerrois ſectatores non ignobilis,
                <lb/>
              ſaltem à pleriſque tritus, & in pleriſque receptus, & poſt ipſum Fernelius libro de abditis rerum
                <lb/>
              cauſsis ſic declararunt. </s>
              <s>quòd eſſet facere compoſitum in actu exiſtentiæ, id quod erat in potentia
                <lb/>
              ſubiectiua, vt aiunt, & patibili: quia ſcilicet agens ita immutet materiam quæ eſt in potentia, vt
                <lb/>
              eam ſic afficiat, quòd ex illa educatur, eliciatur, exprimatur, & erumpat quodammodo forma,
                <lb/>
              & per conſecutionem ipſum compoſitum. </s>
              <s>hoc autem ſi originis ordinem intuearis ſimpliciter.
                <lb/>
              </s>
              <s>Noſti enim Scotum voluiſſe quoque compoſitum perfectionis ordine anteire. </s>
              <s>Maiore cum di­
                <lb/>
              ligentia rem hanc Fernelius explicauerat hoc modo. </s>
              <s>pręparari materiam ad formam </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>