Cardano, Geronimo, Offenbarung der Natur und natürlicher dingen auch mancherley subtiler würckungen

Table of contents

< >
[101.] Der ringen aber alſo.
[102.] Der ſigillen alſo.
[103.] Von Precantationen/ geſegnen/ oder be beſchwerungen/ Das xcij Capittel.
[104.] Von Geſpenſten/ Geiſteren/ oder Teüfflen vnnd todten/ Das xciij Capittel.
[105.] Hieronymi Cardani Doctors der Artznei zů Meyland von Mancherlei wun/ derbaren/ nateürlichen/ vnd kunſtlichen ſachen/ Das ſiebenzehend Bůch. Von Sachen ſo wirdig zů beſchreiben. Von mancherlei ſitten der völckeren/ Das xciiij Capittel.
[106.] Von mancherlei ſpraachen/ Das xcv Capittel.
[107.] Von Stetten vnd anderen namhaff ten dingen/ Das xcvj Capittel.
[108.] Von ſchatzen/ Das xcvij Capittel.
[109.] Libereien bücher vnd mancherlei exempel der alten koſtlichkeit/ Das xc viij Capittel.
[110.] Em aufflöſung von dem end har/ durch wölche man der erfundenen dingen gebrauch haben mag. Das xcix. Capittel.
[111.] Warumb diſe bücher geſchriben/ vnnd von deren nutzbarkeit/ Das c Capittel.
[112.] Von Subtiliteten. Von ſeltzammen ſachen.
[113.] END.
[114.] Ein kurtzer außzug vnd inhalt aller fürnemmen vnd nutzlicher puncten vnd ar@@k/ len/ ſo in des hochgelerten Hieronymi Cardani/ artzet zů Meyland/ ein vnnd zwentzig bücheren von den ſubteylen hendlen begriffen. Allen liebhabern der nateürlichen vnd künſt-lichen ſachen/ gantz luſtig vnnd nutz-lich zůleſen. Verteütſchet vnnd geordnet durch D. Heinricum Pantaleonem/ in der Vniuerſitet zů Baſel ordenli-chen vnd beſtelten Phyſicum. Anno M. D. lix.
[115.] Dem Erſamen vnd Weiſen her ren Lucas Gebhart/ burger vnnd des Rath in der loblichen ſtatt Baſel/ ſeinem günſtigen lieben herren vnd gůten fründ/ gnad vnnd frid von Gott vnſerem Herren.
[116.] Außzug vonn dem erſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von anfen gen/ materi/ geſtalt/ vnnd nateürlichen bewegungen.
[117.] Außzug von dem anderen bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Elementen vnd deren bewegung oder wirckungen.
[118.] Außzug vonn dem dritten bůch der Dubtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem Himmel.
[119.] Außzug von dem vierdten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von dem liecht vnnd ſchein.
[120.] Außzug von dem fünfften bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von vermiſchung vnnd vnuollkommenlichen vermiſcheten oder metalliſchen dingen/ etc.
[121.] Außzug von dem ſechſten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Hetallen.
[122.] Außzug von dem ſiebendẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von edlem geſtein.
[123.] Außzug vonn dem achten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den Plantis vnd erdgewechſen.
[124.] Außzug von dem neünten bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den thieren wölliche von feülung wachſend.
[125.] Außzug võ dem zehenden bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den vollkommenen thieren.
[126.] Außzug vonn dem eilffcen bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von notwendigkeit deß menſchen vnnd ſeiner geſtalt.
[127.] Außzug von dem zwölfftẽ bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von des menſchen natur vnd Complexion.
[128.] Außzug vom dreizehenden bůth der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von den ſinnen oder entpfindtlichheiten/ vnd dem wolluſt.
[129.] Außzug vom vierzehenden bůch der Subtiliteten/ Hieronymi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von der ſehl vnd dem verſtand.
[130.] Außzug von dem fünffzehenden vnd ſechtzehenden büch der Subtiliteten/ Hierony mi Cardani Doctors der Artzney zů Meyland/ etc. Von künſten vnnd weißheiten.
< >
page |< < (clvi) of 997 > >|
212clviVon mancherlei wunderbaren deßhalben wañ der faulende theil abgeſündertiſt/ faulet diſes ſo noch übe
rig/ nitt mehr.
weil aber der faulend theil durch das feüwr verzeeret wirt/
vnnd das überig etwas dicker iſt/ mag es nit gar verzert werden.
Darumb
ſeind die ding ſo alſo zůbereitet werden bitter/ wie der bier vnnd auch der
Hala.
Es iſt aber der Hala wölchen man in Engelland vnd Schottẽ ma-
chet/ vyl ſüſſer dann der bier/ alſo das mir noch wol eingedenck wie ich von
Schotten reyſet/ daß ich ihn getrunckẽ/ ſo dem weiſſen moſt hettmögẽ ver-
glichen werden.
man mocht auch kein vnderſcheid vermercken/ dañ das er
zůletſt etwas bitterkeit vnd einen vnlieblichen geſchmack gehabt.
Man tröcknet die gerſten wölche ſchon im waſſer gelegen inn heüfflinen
11Hala ein
tranck.
auff die xxxvj.
ſtund am ſchatten. wañ er warm wirt/ vnd anfacht herfür
ſproſſen/ zerſpreitet man ihn.
wann er auffgehört hatt/ ſamlet man ihn wi
der auff.
alſo bereitet man ihn eins vmb das ander fünffzehen tag lang/
biß er gar außgeſproſſen iſt.
demnach dörret man ihn ſechs ſtund lang auff
den kolen/ wann man ihn auff die hurdten gelegt hatt.
wann er nun wol
gedörret/ ſo malet man ihn.
wann man das tranck nit ſtarck machen will/
geüßt man vyl waſſer darüber/ wañ du es aber ſtarck begereſt/ geüßt man
wenig daran.
Nach zwölff ſtunden ſechet man ihn durch/ vnd ſeüdet ihn
wol/ wann er ſtarck ſein ſoll/ aber wann er nitt ſtarck ſoll ſein/ ſeüdet man
ihn nit lang.
wann er nun in einem geſcbirr auffgehöret ſiedẽ/ ſchüttet man
den in ein ander geſchirr.
domit man ihn auch behalten möge/ thůt man ei-
nes anderen Hala ſo alt/ vnd nun faſt verthon iſt/ ſchaum darzů.
er hatt ei
nen rauhen vnd ſauren geſchmack/ mit etwas ſüße vermiſchet/ ſo kület/ iſt
auch denen ſo ſeinen gewohnet ein angenem tranck.
Welche aber etwas bit-
terer/ ſeind nit alſo vngeſund/ dann ſie ſeind entweders zů vyl geſotten/ o{der}
durch die feülung vnd alte gerſten alſo worden.
Es ſeind ettliche ſo eben auß dem ſelbigen mäl zů dem anderen mal ein
Hala machen/ wölche vngeſchmackter/ kelter/ ſchwerer/ vnnd zů der feü-
lung geneigter iſt.
dann ſie kommet von der erſten/ vnnd mag lange jar be-
leiben.
Man ſoll ſie drey oder vier ſtund ſieden/ vnd wirt darbey erkeñet/
wann ſie nitt mehr ſo kleberechtig iſt.
dann es iſt hie das widerſpyl/ dann
dem honig vnd zucker begegnet/ welche ab der kochund zäher werden.
vnd
auff das aller mehrſt můß man ihn ſechs ſtund ſieden laſſen.
wann man jn
aber gar wenig ſieden will/ mag man es inn einer ſtund außrichten.
Er durchtringet vnd machet ſubteil/ weil er eſſelet/ vnd zeücht zůſam̃en
weil er rauch iſt.
weil er auch ein ſüſſe art hatt/ ſpeyſet er/ wiewol wenig. er
hatt von dem bier den vnderſcheid/ das kein hopffen darbey ſeind.
er ſeü-
det zwen tag von ihm ſelbs/ auff das lengſt drey tag.
demnach hatt er nit
mehr des moſts geſtalt.
doch iſt wunderbar/ daß er an der farb/ ſubſtãtz/
krefften/ geruch vnd geſchmack/ dem weiſſen wein alſo gleich iſt.
Ein theil
mag lang beſthen/ vnd diſes von wegen der kochung/ bereitung/ vnd wañ
man etliche beſondere gewürtz darein thůt/ auch zůgewiſſer zeit des jars ge
machet wirt.
es vermag auch hie vyl des waſſers natur/ welches mã durch
ſechtet/ oder welches mit dem durchſechtẽ vermiſchet wirt/ das beleibt len-
ger.
Ich finden auch das die Pictier im brauch gehabt ein lieblich vnd ge-
ſund tranck auß der cytiſen oder geißklee blůmen zůmachen/ welches mitt
ſampt dem volck zůgrund gangen.
dañ deſſen zůbereitung war zimlich bey
jnen/ villeicht von wegen des zolls/ dann es iſt vngläublich/ wie groß der

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original
  • Regularized
  • Normalized

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index