Buonamici, Francesco
,
De motu libri X
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
page
|<
<
of 1055
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
>
<
pb
pagenum
="
193
"/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1389
"/>
<
lb
/>
in ipſo Deo; niſi fortè, vt in cauſſa, formaliter verò nequaquam, ſed in ſingulis efficientibus. </
s
>
<
s
>Præ
<
lb
/>
ſtat autem ad maiorem lucem Ariſtotelis ipſius verba ſubſcribere; nam ſic fiet, vt proponatur lo
<
lb
/>
cus quem ab omnib omiſſum video: tùm
<
expan
abbr
="
ẽt
">etiam</
expan
>
ex interpretatione noſtra lapſus quidam Theodori
<
lb
/>
corrigatur. </
s
>
<
s
>Primùm igitur 1. de ortu Ani. leguntur hæc apud Ariſt.
<
foreign
lang
="
grc
">Αλλ̓ ἄμφω εἰς τὸ θῆλυ συμ
<
lb
/>
βάλλονται τὸ πὰρ αὐτῶν γινόμενον, διὰ τὸ ἐν τῷ θήλει εἶναι τὴν ὑλην. </
foreign
>
</
s
>
<
s
>
<
foreign
lang
="
grc
">ἐξ ἦς ἐστὶ τό δημιουργοὺμε
<
lb
/>
νον. </
foreign
>
</
s
>
<
s
>
<
foreign
lang
="
grc
">καὶ εὐθύς τὴν μὲν ἀθρόον ὑπαζχειν ἀναγκαῖον, ἐξἧς συνισταται τὸ κύημα τὸ πρῶτον, τὴν δὲ
<
lb
/>
ὲγγινεσθαι ἀεὶ τῆς ὑλης, εῖπερ δὺναται τὸ κυόμενον. </
foreign
>
</
s
>
<
s
>
<
foreign
lang
="
grc
">ῶστε ἀναγκη ἐν τῷ θηλει ὑπάρχειν τὸν
<
lb
/>
τὸκον. </
foreign
>
</
s
>
<
s
>
<
foreign
lang
="
grc
">καὶ γὰρ πρὸς τῷ ξύλῳ ὁ τέκτων, καὶ πρὸς τῷ πηλω ὁ κεζαμεὺς. </
foreign
>
</
s
>
<
s
>
<
foreign
lang
="
grc
">καὶ ὀλως πᾶσιν. </
foreign
>
</
s
>
<
s
>
<
foreign
lang
="
grc
">ἡ ἐργα
<
lb
/>
σία καὶ ἡ κινησίς ἐσχατη πρός τᾗ ὑλη. </
foreign
>
</
s
>
<
s
>
<
foreign
lang
="
grc
">οἵον ἡ οἰκοδύμησις ὲν τοῖς ὀικοδομουμένοις. </
foreign
>
</
s
>
<
s
>
<
foreign
lang
="
grc
">λαβοι δ' αὐτις
<
lb
/>
οὐν τούτων καὶ τὸ ἄῤῥεν ποὸς ξυμβὰλλεται εἰς τὴν γένεσιν. </
foreign
>
</
s
>
<
s
>
<
foreign
lang
="
grc
">οὐδὲ γὰρ τὸ ἄῤῥεν ἁπαν προίεται σπέρ
<
lb
/>
μα, ὁσατε προιεται τὠν ἀῤῥενων οὐθὲν μόριον τοῦ τ' ἐστὶ τοῦ γιγνομενου κυήματος· ῳ̂σπερ ἠδ̓
<
lb
/>
ἀπὸ τέκτονος πρός τὴν τῶν ξύλων ὑλήν. </
foreign
>
</
s
>
<
s
>
<
foreign
lang
="
grc
">οὒτ' απέρχεται οὐδεν, οῦτε μόριον οὐδεν ἐστὶν ἐν τῷ γι
<
lb
/>
γνομένῳ τῆς τεκτονικῆς, ἀλλ' ἡ μορφὴ καὶ τὸ ειδος τὸ ἀπ̓ ἐκείνου ἐγγινεται διὰ τῆς κινήσεως ἐν
<
lb
/>
τῇ ὑλῃ. καὶ ἡ μὲν ψυχὴ ἐν ᾗ τὸ εῖδος καὶ ἡ ἐπιστήμη κινοῦσι τὰς χεῖζας, ῆτοι μόριον ἑτερον ποιάν
<
lb
/>
τινα κινησιν, ἑτεραν μὲν, ἀφ' ὠν τὸ γιγνόμενον ἑτερον. </
foreign
>
</
s
>
<
s
>
<
foreign
lang
="
grc
">τὴν ἀυτὴν δὲ, ἀφ' ὠν τὸ ἀυτὸ αἱ δὲ χεῖ
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1390
"/>
<
lb
/>
ρες καὶ τὰ ὄργανα τὴν ὑλήν. Ὁμοιως δὲ καὶ ἡ φύσις ἡ ἐν τῷ ἀρ̀ῥενι τῶν σπέρμα προιεμένον
<
lb
/>
χρῆται τῷ σπέρματι ὡς ὀργανῳ, καὶ ἔχοντι κινησιν ἐνεργεία, ὡσπερ ἑν τοῖς κατἀ τἑχνήν γι
<
lb
/>
νομένοις τὰ ὄργανα κινἑιται. </
foreign
>
</
s
>
<
s
>
<
foreign
lang
="
grc
">ἐν ἐκείνοις γὰρ πως ἡ κὶνησις τῆς τέχνης</
foreign
>
. </
s
>
<
s
>& quæ ſequuntur ho
<
lb
/>
rum interpretatio talis. </
s
>
<
s
>Sed ambo in fęminam conferunt, quod ab ipſis efficitur: “proptereà quae in
<
lb
/>
fęmina ſit materia, ex qua exiſtit id quod efficitur. </
s
>
<
s
>& ſtatim hanc quidem totam ſimul adeſſe ne
<
lb
/>
ceſſe eſt ex qua conſtituitur conceptus ille primus; eius verò partem ſemper accedere, ſiquid
<
expan
abbr
="
põt
">potest</
expan
>
<
lb
/>
conceptus. </
s
>
<
s
>quare neceſſe eſt in fęmina partum contineri. </
s
>
<
s
>etenim ligno faber adeſt & limo figu
<
lb
/>
lus. </
s
>
<
s
>& generatim omnib. operatio & motus extremus materiæ, vt edificatio in iis quæ edifican
<
lb
/>
tur. </
s
>
<
s
>Accipiat
<
expan
abbr
="
aũt
">aut</
expan
>
aliquis & quemadmodum mas
<
expan
abbr
="
cõferat
">conferat</
expan
>
ad generationem, neque
<
expan
abbr
="
.n.
">enim</
expan
>
mas omnis
<
lb
/>
proiicit ſemen, &
<
expan
abbr
="
quicunq.
">quicunque</
expan
>
è marib. proiiciunt, nulla pars .i. </
s
>
<
s
>conceptus, qui producitur. </
s
>
<
s
>quemad
<
lb
/>
modum
<
expan
abbr
="
neq.
">neque</
expan
>
à fabro ad lignorum materiam,
<
expan
abbr
="
neq.
">neque</
expan
>
ſegregatur quippiam,
<
expan
abbr
="
neq.
">neque</
expan
>
pars vlla fabrilis
<
lb
/>
ineſt in eo quod fit; ſed forma & ſpecies quæ ab illo ingeneratur per motum in materia & anima
<
lb
/>
in qua ſpecies eſt, & ſcientia mouent manus, aut alteram partem certo quodam motu; diuerſo
<
lb
/>
quidem, quorum quod fit, alterum eſt. </
s
>
<
s
>eodem verò à
<
expan
abbr
="
quib.
">quibus</
expan
>
idem, manus
<
expan
abbr
="
aũt
">aut</
expan
>
& inſtrumenta ma
<
lb
/>
teriam. </
s
>
<
s
>Similiter
<
expan
abbr
="
aũt
">aut</
expan
>
& natura, quę eſt in mare eorum qui proiiciunt, vtitur ſemine, vt inſtrumen
<
lb
/>
to, & habente motum actu, quemadmodum in iis quæ fiunt, ſecundùm artem organa mouentur,
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1391
"/>
<
lb
/>
in illis
<
expan
abbr
="
.n.
">enim</
expan
>
quodammodo motus artis.” Hæc ipſe Ariſtoteles in
<
expan
abbr
="
quib.
">quibus</
expan
>
licentioſius euagatus Theodo
<
lb
/>
rus id quod apud Ariſtotelem
<
foreign
lang
="
grc
">εῖπες δὺναται τὸ κυόμενον</
foreign
>
. </
s
>
<
s
>ipſe conuertit. </
s
>
<
s
>quia nutriatur & cre
<
lb
/>
ſcat. </
s
>
<
s
>& reſpexit materiam, cùm
<
expan
abbr
="
tñ
">tantum</
expan
>
de efficiente cauſſa mentionem faciat Ariſt. </
s
>
<
s
>id
<
expan
abbr
="
.n.
">enim</
expan
>
in philoſo
<
lb
/>
phia Peripatetica perſpicuum eſt
<
emph
type
="
sup
"/>
a
<
emph.end
type
="
sup
"/>
& ab Hyppocrate
<
emph
type
="
sup
"/>
b
<
emph.end
type
="
sup
"/>
longe antea monſtratum primas auctio
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1392
"/>
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1393
"/>
<
lb
/>
neis & affectioneis primas ab alio fieri,
<
expan
abbr
="
nẽpe
">nempe</
expan
>
à generante, deinceps ab ipſomet viuente quod au
<
lb
/>
getur, vt
<
expan
abbr
="
ẽt
">etiam</
expan
>
ex eo loco liquebit, quem mox allaturi ſumus, & ab omnib. receptum eſt animans ab
<
lb
/>
inanimo ſeparari, quae hoc principiis motus internis careat, illud habeat. </
s
>
<
s
>Siquid
<
expan
abbr
="
igit̃
">igitur</
expan
>
<
expan
abbr
="
põt
">potest</
expan
>
fętus poſt
<
lb
/>
primam conſtitutionem, vt certè
<
expan
abbr
="
põt
">potest</
expan
>
, ſequitur, vt materiam quæ influit, commodè & trahere ad
<
lb
/>
ſeſe, & immutare poſsit. </
s
>
<
s
>Sic igitur & membrorum conſtitutio fit à virtute quæ in corde ineſt, &
<
lb
/>
animalis partes augentur ab influente materia. </
s
>
<
s
>Sed audi
<
expan
abbr
="
ẽt
">etiam</
expan
>
hæc quæ ipſe item adſcripſit lib. 2. qui
<
lb
/>
bus & hæc quæ nuper appoſuimus ad eius loci interpretationem, confirmabuntur magis, & ea
<
expan
abbr
="
q̃
">quae</
expan
>
<
lb
/>
propoſuimus ab initio, magis elucebunt. </
s
>
<
s
>Vbi
<
expan
abbr
="
.n.
">enim</
expan
>
docet. </
s
>
<
s
>Vtrum'ne partes
<
expan
abbr
="
oẽs
">omnes</
expan
>
à corde producantur,
<
lb
/>
an ab alia quadam virtute: id accipit, quod nobis indicare poſsit, vnde'nam forma permanet ad
<
lb
/>
id quod viuit ſanè, ſed
<
expan
abbr
="
nondũ
">nondum</
expan
>
abſolutum eſt. </
s
>
<
s
>ex quo concludit parteis reliquas à corde minimè
<
lb
/>
procreari. </
s
>
<
s
>ſic ſcribens.
<
foreign
lang
="
grc
">λόγος δὲ τούτου, ὁτι ἀπὸ τοῦ ἐντελεχεία ὄντος, τὸ δύναμει ὂν γινεται, ἐν</
foreign
>
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1394
"/>
<
lb
/>
<
foreign
lang
="
grc
">τοῖς φύσει ἢ τέχυη γινομὲνοις. </
foreign
>
</
s
>
<
s
>
<
foreign
lang
="
grc
">ὡστε δέοι τὸ εἶδος καὶ τὴν μορφὴν ἐν ἐκεὶνῳ εἶναι, ὁὶον ἐν τῇ καρ
<
lb
/>
δια τὸτοῦ ἡπατος. </
foreign
>
</
s
>
<
s
>
<
foreign
lang
="
grc
">καὶ ἄλως δὲ ἄτοπος, καὶ πλασματιας λόγος</
foreign
>
. </
s
>
<
s
>quæ ſic exponuntur. </
s
>
<
s
>“Ratio verò
<
lb
/>
huius, quod ab eo quod eſt actu, id quod eſt poteſtate fit in iis quæ natura vel arte fiunt. </
s
>
<
s
>
<
expan
abbr
="
quap̨p̨
">quapropter</
expan
>
<
lb
/>
ſpeciem & formam in illo ineſſe oporteret, vt in corde, epatis, cùm cæteroquin abſurdus ſermo
<
lb
/>
& figmenti ſimilis ſit.” Hîc igitur habes tu formam eſſe in efficiente quæ ſubiecto tradenda ſit, &
<
lb
/>
perpetuò poni ab Ariſt. </
s
>
<
s
>ſimilitudinem inter naturam & artem. </
s
>
<
s
>quantum pertinet ad hoc offi
<
lb
/>
cium. </
s
>
<
s
>Idem
<
expan
abbr
="
quoq.
">quoque</
expan
>
poſt paullò rurſus eodem exemplo rem illuſtrat, & confirmat ſententiam no
<
lb
/>
ſtram, inquiens.
<
foreign
lang
="
grc
">ὧσπερ δὲ τὰ ἁπο τῆς τὲχνης γινόμενα γὶνεται διὰ τῶν ὀργάνον, ἐστσὶ δὲ ἀληθὲ
<
lb
/>
στερον εἰπεῖν διὰ τῆς κινήσεως ἀυτων, ἀυτῆ δὲ ἐστὶν ἡ ἐνέργεια τῆς τέχνης. </
foreign
>
</
s
>
<
s
>
<
foreign
lang
="
grc
">ἡ δε ̀ μορφὴ ηωνγινο
<
lb
/>
μὲνον ἐν άλω οὑτος</
foreign
>
, & alia multa, quæ in eundem ſenſum ab Ariſt. </
s
>
<
s
>perpetuò ſcribuntur, quo
<
lb
/>
rum hic eſt ſenſus. </
s
>
<
s
>“Quemadmodum verò ea quæ fiunt ab arte, fiunt per organa: verius
<
expan
abbr
="
aũt
">aut</
expan
>
di
<
lb
/>
xerimus per eorum motus, hæc verò eſt artis ipſius operatio. </
s
>
<
s
>ars verò forma eorum quæ fiunt in
<
lb
/>
alio.” Sic. </
s
>
<
s
>Vides hîc tu Ariſt. </
s
>
<
s
>ponere artem formam eorum quæ fiunt in alio, ideſt, in ſubiecto, </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>