Alvarus, Thomas, Liber de triplici motu, 1509

Table of contents

< >
< >
page |< < of 290 > >|
    <echo version="1.0">
      <text xml:lang="la">
        <div xml:id="N10132" level="1" n="1" type="body">
          <div xml:id="N15C17" level="2" n="3" type="other" type-free="pars">
            <div xml:id="N20F21" level="3" n="3" type="other" type-free="tractatus">
              <div xml:id="N24010" level="4" n="2" type="chapter" type-free="capitulum">
                <p xml:id="N25149">
                  <s xml:id="N251F3" xml:space="preserve">
                    <pb chead="De motu augmentationis." file="0214" n="214"/>
                  tertiã / vt conſtat. </s>
                  <s xml:id="N25205" xml:space="preserve">Ex hoc ſequit̄̄ /  ſecundus exceſſus
                    <lb/>
                  eſt ſecūda pars proportionalis proportiõe f. et ter­
                    <lb/>
                  tius tertia / et ſic ↄ̨ſequenter. </s>
                  <s xml:id="N2520C" xml:space="preserve">Ex eo  primus illoruꝫ
                    <lb/>
                  eſt prima / et ſic patet prīa ꝑs ↄ̨cluſiõis. </s>
                  <s xml:id="N25211" xml:space="preserve">Et ex illa fa­
                    <lb/>
                  cile ꝑſuadetur ſcḋa quoniam ille partes cõtinuo ſe
                    <lb/>
                  habent in alia et alia ꝓportiõe puta minori et mi-
                    <lb/>
                  nori: igit̄̄ impoſſibile eſt intellectui finito illaꝫ inifi­
                    <lb/>
                  nitam ꝓportionū diuerſitatē cõmenſurare: et ꝑ con­
                    <lb/>
                  ſequens impoſſibile eſt ip̄m metiri ꝓportionē quã
                    <lb/>
                  illud corpus adequate acq̇ſiuit: et ſic patet cõcluſio</s>
                </p>
                <p xml:id="N25220">
                  <s xml:id="N25221" xml:space="preserve">Septima concluſio diuiſa hora per
                    <lb/>
                  partes proportionales proportione ad libitū ex-
                    <lb/>
                  optata cõſtitutiſ certis ordinibꝰ partiū propor-
                    <lb/>
                  tionaliū inter ſcalariter ſe habentiū: totum cor-
                    <lb/>
                  pus abſoluētiū iuxta tenorē primi ↄ̨cluſionis ſepti­
                    <lb/>
                  mi capitis prime partis: et in prīo illorū aliqḋ cor­
                    <lb/>
                  pus augmētetur acquirendo aliquã proportioneꝫ
                    <lb/>
                  et in ſecundo eque velociter augmētetur: et ita ī quo­
                    <lb/>
                  libet ſi plures fuerint: illud corpus minorē propor­
                    <lb/>
                  tionem acquirit in quolibet ſequenti ꝙ̄ immediate
                    <lb/>
                  precedēti in proportione qua hora diuidit̄̄. </s>
                  <s xml:id="N25238" xml:space="preserve">Exem-
                    <lb/>
                  plum / vt ſi hora diuidat̄̄ proportione dupla et con-
                    <lb/>
                  ſtituūtur tres ordines partiū proportionabilium
                    <lb/>
                  interſcalariter ſe habentiū qui ordines totū corpꝰ
                    <lb/>
                  abſoluant: et in primo illorū ordinum vnum pedale
                    <lb/>
                  aliqualiter velociter augmētetur: et in ſecūdo eque
                    <lb/>
                  velociter: et in tertio ſimiliter. </s>
                  <s xml:id="N25247" xml:space="preserve">Tūc dico /  ſi in ṗmo
                    <lb/>
                  ordine acquiſiuit proportionē duplam: in ſecundo
                    <lb/>
                  ordine acq̇ſiuit medietatē duple. </s>
                  <s xml:id="N2524E" xml:space="preserve">Et in tertio quar­
                    <lb/>
                  tam duple. </s>
                  <s xml:id="N25253" xml:space="preserve">Patet / q2 illi ordines cõtinuo. </s>
                  <s xml:id="N25256" xml:space="preserve">ſe habēt
                    <lb/>
                  in proportione dupla q̄ eſt proportio diuiſionis: et
                    <lb/>
                  vniuerſaliter patet hec ↄ̨cluſio ex prima cõcluſione
                    <lb/>
                  ſeptimi capitis preallegata.
                    <note position="left" xlink:href="note-0214-01a" xlink:label="note-0214-01" xml:id="N2528B" xml:space="preserve">1. correĺ.</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N25264" xml:space="preserve">¶ Ex quo ſequitur pri­
                    <lb/>
                  mo /  cõſciſa hora per partes ꝓportionales q̈uis
                    <lb/>
                  proportione: ſignatiſ certis ordinibus / vt dictum
                    <lb/>
                  eſt in cõcluſione: et in quolibet ſequēti velociꝰ aug-
                    <lb/>
                  mentetur aliquod corpus ꝙ̄ in p̄cedēte in ꝓportiõe
                    <lb/>
                  diuiſionis hore. </s>
                  <s xml:id="N25271" xml:space="preserve">Tunc in quolibet illorum ordinū
                    <lb/>
                  tantã proportionē acquirit ſicut in prima: et ſi fue-
                    <lb/>
                  rint quatuor ordines: et in primo acquiſiuit ꝓpor-
                    <lb/>
                  tionē ſexquialterã: in omnibus illis acquiſiuit qua­
                    <lb/>
                  tuor ſexquialteras. </s>
                  <s xml:id="N2527C" xml:space="preserve">Patet hoc correlariū / quia illi
                    <lb/>
                  ordines ſe habent in proportione diuiſionis hore
                    <lb/>
                  et in ea proportione in qua ſunt minores corpus ve­
                    <lb/>
                  locius augmentatur in illis: igitur tantã ꝓportio-
                    <lb/>
                  nem acquirit in quolibet ſequēti ſicut in primo.</s>
                </p>
                <note position="left" xml:id="N25291" xml:space="preserve">2. correĺ.</note>
                <p xml:id="N25295">
                  <s xml:id="N25296" xml:space="preserve">¶ Sequitur ſecūdo /  diuiſa hora quacū propor-
                    <lb/>
                  tionem volueris: inſtructiſ ordinibus vt in ↄ̨clu-
                    <lb/>
                  ſione dicitur: et aliquod corpus in quolibet ſequen­
                    <lb/>
                  ti ordine velocius augmētetur ꝙ̄ immediate p̄cedē­
                    <lb/>
                  ti in certa maiori ꝓportiõe cõtinuo ꝙ̄ ſit ꝓportio di­
                    <lb/>
                  uiſionis: tſtc in quolibet ſequēti maiorē proportio­
                    <lb/>
                  nem acquirit ꝙ̄ in primo in ea ꝓportione per quaꝫ
                    <lb/>
                  proportio velocitatū augmētatiõis illius ordinis
                    <lb/>
                  et primi excedit proportionē primi ad ip̄m: vt ſi ho­
                    <lb/>
                  ra diuidat̄̄ proportiõe dupla et ↄ̨ſtituant̄̄ tres ordi­
                    <lb/>
                  nes: et in quolibēt pedale a. in quadruplo velocius
                    <lb/>
                  augmētetur p̄cederte: et tunc dico /  in tertio ordine
                    <lb/>
                  in quadruplo maiorē proportionē acquirit ꝙ̄ ī pri­
                    <lb/>
                  mo q2 ꝓportio primi ad tertiū eſt quadrupla et ve-
                    <lb/>
                  locitas augmentatiõis in tertio ad velocitatem
                    <lb/>
                  augmentatiõis in primo eſt ſexdecupla / vt pꝫ intuē­
                    <lb/>
                  ti, ſexdecupla em̄ excedit quadruplã, ideo in q̈dru-
                    <lb/>
                  plo maiorē proportionē acquirit in tertio ꝙ̄ in pri­
                    <lb/>
                  mo: et in ſecundo in duplo maiorē proportionē quã
                    <lb/>
                  in primo: quia proportio eorū ordinū eſt dnpla: et
                    <lb/>
                  proportio velocitatū quadrupla. </s>
                  <s xml:id="N252C1" xml:space="preserve">Modo quadru-
                    <lb/>
                  pla excedit duplam ꝑ duplã. </s>
                  <s xml:id="N252C6" xml:space="preserve">Patet ꝓbatio huius
                    <cb chead="De motu augmentationis."/>
                  correlarii ex quinta propoſitione ſecundi notabi-
                    <lb/>
                  lis tertii capitis ſecūdi tractatus.
                    <note position="right" xlink:href="note-0214-02a" xlink:label="note-0214-02" xml:id="N2532D" xml:space="preserve">3. correĺ.</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N252D3" xml:space="preserve">¶ Sequit̄̄ tertio /
                    <lb/>
                   partita hora per partes proportionales vna cer­
                    <lb/>
                  ta proportione ad libitū ſignata: cõſtructiſ ordi­
                    <lb/>
                  nibus quotcū horã ip̄am abſoluētibꝰ vt in cõclu­
                    <lb/>
                  ſione: et pedale. </s>
                  <s xml:id="N252DE" xml:space="preserve">A. in prīo aliquãtulū velociter au-
                    <lb/>
                  geatur: et in quolibet ſequēti ī certa proportiõe mi-
                    <lb/>
                  nore proportiõe diuiſiõis cõtinuo velocius ꝙ̄ in im­
                    <lb/>
                  mediate precedenti: tunc maiorem proportionē ac­
                    <lb/>
                  quirit in precēti ꝙ̄ in ſequēti in ea proportione
                    <lb/>
                  per quã proportio ordinis precedentis ad illum or­
                    <lb/>
                  dinē ſequentē excedit proportionē velocitatis aug-
                    <lb/>
                  mentationis ſequentis et precedentis vt ſi hora di-
                    <lb/>
                  uidatur ꝓportione ſexquialtera et conſtituant̄̄ tres
                    <lb/>
                  ordines. </s>
                  <s xml:id="N252F3" xml:space="preserve">Exempli gratia et in quolibet ſequente pe­
                    <lb/>
                  dale. </s>
                  <s xml:id="N252F8" xml:space="preserve">A. in ſexquitertio velocius augmentetur ꝙ̄ in
                    <lb/>
                  immediate precedēte. </s>
                  <s xml:id="N252FD" xml:space="preserve">Tunc dico /  in primo maio­
                    <lb/>
                  rem proportionem acquirit quam in tertio ordine
                    <lb/>
                  in ea proportione ꝑ quam proportio dupla ſexqui­
                    <lb/>
                  quarta qualis eſt inter primū ex tertiū excedit pro­
                    <lb/>
                  portionem ſuper ſeptipartientē nouas qualis eſt
                    <lb/>
                  inter velocitatem augmentationis tertii ordinis et
                    <lb/>
                  velocitatem primi: et quia proportio dupla ſexqui­
                    <lb/>
                  quarta excedit proportionē ſupra ſeptipartieutem
                    <lb/>
                  nouas per ꝓportionē ſupra decēſeptipartientem
                    <lb/>
                  ſexageſimas quartas. </s>
                  <s xml:id="N25312" xml:space="preserve">Ideo in tali ꝓportione ma­
                    <lb/>
                  iorem latitudinē proportionis acquirit tale corpꝰ
                    <lb/>
                  in primo ordine ꝙ̄ in tertio. </s>
                  <s xml:id="N25319" xml:space="preserve">Patet probatio huiꝰ
                    <lb/>
                  correlarii ex ſexta ꝓpoſitiõe ſecundi notabilis ter-
                    <lb/>
                  tii capitis ſecundi tractatꝰ preallegati. </s>
                  <s xml:id="N25320" xml:space="preserve">Et ſic pote­
                    <lb/>
                  ris inferre infinita alia correlaria ex hac ſeptima
                    <lb/>
                  cõcluſione auxiliãtibus propoſitionibꝰ poſitis in
                    <lb/>
                  notabili preallegato.</s>
                </p>
                <p xml:id="N25333">
                  <s xml:id="N25334" xml:space="preserve">Octaua concluſio diuiſo corpore per
                    <lb/>
                  partes proportionales qua volueris proportiõe
                    <lb/>
                  aſſumptiſ certis ordinibus partium proportio-
                    <lb/>
                  nabilium interſcalariter ſe habentium qui totum
                    <lb/>
                  corpus abſoluant: et quieſcentibus ceteris ordini-
                    <lb/>
                  bus vnꝰ illorū augeatur taliter  quelibet eiꝰ pars
                    <lb/>
                  acquirat tantam proportionem ſicut prima. </s>
                  <s xml:id="N25343" xml:space="preserve">Tunc
                    <lb/>
                  ille ordo acquirat eam proportionem quam acqui­
                    <lb/>
                  rat prima pars eius: et totum corpus minorem pro­
                    <lb/>
                  portionē acquirit </s>
                  <s xml:id="N2534C" xml:space="preserve">Quã adinuenies documētis po­
                    <lb/>
                  ſitis in prima parte huius operis capite ſeptimo.
                    <lb/>
                  </s>
                  <s xml:id="N25352" xml:space="preserve">Prima pars huius concluſionis. </s>
                  <s xml:id="N25355" xml:space="preserve">patet ex quinta
                    <lb/>
                  concluſione huius / et ſecunda patet ex tertia cõclu-
                    <lb/>
                  ſione capitis in ea allegati. </s>
                  <s xml:id="N2535C" xml:space="preserve">Applica ſi potes.</s>
                </p>
                <p xml:id="N2535F">
                  <s xml:id="N25360" xml:space="preserve">Nona concluſio </s>
                  <s xml:id="N25363" xml:space="preserve">Diuiſa hora per par­
                    <lb/>
                  tes proportionales qua volueris proportione: et
                    <lb/>
                  in prima a. pedale aliquantulum velociter augea-
                    <lb/>
                  tur: et in ſecunda in duplo velocius: et in tertia in
                    <lb/>
                  triplo ꝙ̄ in prima: et in quarta in quadruplo ꝙ̄ in
                    <lb/>
                  prima: et ſic conſequenter: tunc illud pedale in illa
                    <lb/>
                  hora acquirit maiorem proportionem ꝙ̄ in prima
                    <lb/>
                  parte probortionali hore in proportione duplica­
                    <lb/>
                  ta ad ꝓportionē in qua ſe habet tota illa hora ſic
                    <lb/>
                  diuiſa ad primam partem eius proportionalē. </s>
                  <s xml:id="N25378" xml:space="preserve">vt
                    <lb/>
                  diuiſa hora per partes proportionales proportio­
                    <lb/>
                  ne ſexquialtera: et augmentato pedali vt ponitur ī
                    <lb/>
                  concluſione. </s>
                  <s xml:id="N25381" xml:space="preserve">Dico /  in tota illa hora illud pedale
                    <lb/>
                  acquirit maiorē proportionē ī nouocuplo ꝙ̄ in pri­
                    <lb/>
                  ma parte proportionali. </s>
                  <s xml:id="N25388" xml:space="preserve">Quoniam hora diuiſa
                    <lb/>
                  per partes proportiones proportione ſexquialte-
                    <lb/>
                  ra ſe habet ad primã partē proportionalem pro-
                    <lb/>
                  portionē triplã: et proportio dupla ad triplam eſt
                    <lb/>
                  nouocupla. </s>
                  <s xml:id="N25393" xml:space="preserve">Probatur hec concluſio. </s>
                  <s xml:id="N25396" xml:space="preserve">¶ Supponē-
                    <lb/>
                  do primo /  ſi in hora diuiſa quauis proportione </s>
                </p>
              </div>
            </div>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>