Buonamici, Francesco, De motu libri X

Page concordance

< >
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="195"/>
                <arrow.to.target n="marg1407"/>
                <lb/>
              ab agente non vniuoco ſeparato, hoc eſt, alterius omninò naturæ ab hiſce nobis familiaribus, &
                <lb/>
              quan ſola; non quòd ſola ab extrinſeco, ſed quòd ab extrinſeco ſolùm & æquiuoco, quod in ma­
                <lb/>
              teria cum his noſtratibus non conuenit: nullo autem pacto ab vniuoco. </s>
              <s>cętera ab vniuoco & ean­
                <lb/>
              dem materiam participante fieri queunt vel in ſpecie conſimili, vel in genere, vt calidum à calido;
                <lb/>
              ſiccum à ſicco; & ſiccum & calidum ab vtroque ſimul, nec alio planè modo, ac fuerit acceptum
                <lb/>
              12. Met. vbi quod ab vniuoco fit, vt plurimum fit in natura; intrinſecùs fieri teſtatus eſt Ariſto­
                <lb/>
              teles, itaque vbi non ab vniuoco, id etiam ab externo fieri optimè dicatur. </s>
              <s>Idem quoque iudi­
                <lb/>
              cium de accidentium formis ferendum eſſe ratio perſuadet. </s>
              <s>Nanque, vt ſæpe dictum eſt dans for­
                <lb/>
              mam dat conſequentia formam. </s>
              <s>ſic etiam terminos imponens materiæ, de diſtantia & potentia
                <lb/>
              quanto facit actu quantum. </s>
              <s>Niſi fiat ab aliquo principio, quod in efficientis externi virtute ope­
                <lb/>
              retur. </s>
              <s>Sed planè virtus formæ datrix externa eſt, & ab externo forma, tanquam extra materiam
                <lb/>
              ſit, exhibetur materiæ. </s>
              <s>Mox ab his etiam decerni poterit de theoremate illo quo veſtigatur, ſit'ne
                <lb/>
              idem agens quod afficit materiam, & poſteà formam inducit. </s>
              <s>Nanque etſi homo vt inſtrumen­
                <lb/>
              tum, non vt efficiens habendus eſt. </s>
              <s>Sol autem generationem abſoluit. </s>
              <s>Tùm etiam Sect. 2. Probl.
                <lb/>
              11. docet Ariſtoteles non eſſe eundem calorem qui afficit, atque efficit ſudorem. </s>
              <s>Prætereà quo­
                <lb/>
              niam afficere qualis eſt, generare autem ſubſtantiæ, tamen de agente vniuoco aſſerimus; idem eſ­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1408"/>
                <lb/>
              ſe agens & afficiens, & de eo, quod quanuis differat ſecundùm plus & minus, ſpecie tamen idem
                <lb/>
              ſit & de principe non inſtrumento.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1385"/>
              a 1. Phyſ.
                <lb/>
              Tt. 69. 79.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1386"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1387"/>
              b 1. de ge.
                <lb/>
              </s>
              <s>an. cap. 20.
                <lb/>
                <lb/>
              2. de gen.
                <lb/>
              </s>
              <s>an. cap. 1.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1388"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1389"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1390"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1391"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1392"/>
              a Lib. de
                <lb/>
              motu an.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1393"/>
              b De natu­
                <lb/>
              ra fœtus.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1394"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1395"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1396"/>
              a Lib. de
                <lb/>
              nutu an.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1397"/>
              b 1. Phyſ.
                <lb/>
              T. 18.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1398"/>
              c 5. Met.
                <lb/>
              T. 27. 28.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1399"/>
              d 1. De An.
                <lb/>
              c. 2.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1400"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1401"/>
              e 1. Phyſ.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1402"/>
              f Dign. 3.
                <lb/>
              de An.
                <lb/>
                <lb/>
              1. Phyſ.
                <lb/>
              T. 35. 36.
                <lb/>
                <lb/>
              1. de Gen.
                <lb/>
              in Theoria
                <lb/>
              T. 82.
                <lb/>
                <lb/>
              2. Phyſ.
                <lb/>
              T. 16.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1403"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1404"/>
              g 1. de Ge­
                <lb/>
              ner. </s>
              <s>an. </s>
              <s>c.
                <lb/>
              20.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1405"/>
              h 2. De
                <lb/>
              ge. </s>
              <s>ani. </s>
              <s>c. 4.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1406"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1407"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1408"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="head">
              <s>
                <emph type="italics"/>
              De terminis mutationum cum ab initio, tum à fine quęstio proponitur ex ſententia
                <lb/>
              Latinorum. </s>
              <s>Cap. </s>
              <s>XXX
                <emph.end type="italics"/>
              .</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>EX his quæ conſtituta ſunt, ſatis, vt puto, perſpicuum eſt ſucceſsionem cuique motui ſiue mu­
                <lb/>
              tationi quæ per ſe eſt, communiter ineſſe: ſed cùm inueniendæ ſint cauſſæ ſucceſsionis,
                <expan abbr="eęq́ue">eęque</expan>
                <lb/>
              requirant, atque accipiant vnitatem motus, vnitas verò vniuerſa ducatur à terminis, neque item
                <lb/>
              illud aut alienum fuerit à natura motus, aut ab ordine noſtræ tractationis, vt ſpeculemur quem­
                <lb/>
              admodum ſe habeant ipſius termini: nam præterquàm quòd motus recti omnes ſunt finiti, ac­
                <lb/>
              cedit etiam illud, quòd & initium & finem habent non perpetuę mutationes. </s>
              <s>hoc verò nihil erit
                <lb/>
              aliud, quàm quærere quemadmodum incipiat, ac deſinat motus. </s>
              <s>Et quoniam ea quæ oriuntur
                <lb/>
              & intereunt, aut habent, quòd ſint per motum, aut cum motu, ſicut infra narrabimus, etiam eò
                <lb/>
              perducetur ſermo noſter, vt de illorum exordio atque exitu verba faciamus: nam & vtrunque
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1409"/>
                <lb/>
              in elementis phyſicis ab Ariſtotele tractatum eſſe nouimus. </s>
              <s>Hìc verò nobis erit in duo membra
                <lb/>
              diſtribuenda tractatio noſtra, quorum primo enarrabimus, quid communiter ſentiat Peripateti­
                <lb/>
              corum Schola Themiſtij inter Gręcos, &
                <expan abbr="omniũ">omnium</expan>
              ferè Latinorum. </s>
              <s>altero verò ediſſeremus quod­
                <lb/>
              nam germanum & expreſſum Ariſtotelis decretum eſſe credamus. </s>
              <s>Ad hæc autem omnia intel­
                <lb/>
              ligenda præſtabit, opinor, ſi prius afferamus in
                <expan abbr="mediũ">medium</expan>
              eorum ſpecies & parteis quæ ſub hoc theo­
                <lb/>
              remate comprehenduntur, vt cerni poſsit, quemadmodum ad ſingulas accommodandi ſint ſui
                <lb/>
              ipſarum termini. </s>
              <s>Scire ergo licet ea quæ non ſunt æterna, verùm à certo tempore duxerunt ori­
                <lb/>
              ginem, impetrare quòd ſint, non ſine motu. </s>
              <s>hîc verò accipe tu motum, vt communiter etiam
                <lb/>
              poteſt dici mutatio, aut enim ſunt motus ipſe, aut aliquid motus. </s>
              <s>Cæterùm etſi non ſine mo­
                <lb/>
              tu omnia fiunt, attamen quædam fiunt cum motu, nonnulla per motum duntaxat. </s>
              <s>dico autem
                <lb/>
              ea fieri cum motu, quæcunque particulatim prodeunt in hanc lucem, vt calidum quod per va­
                <lb/>
              rios gradus ad ſummum aſcendit, & denique ea quæ per ſe intenduntur & remittuntur: in his
                <lb/>
              enim vniuerſis ſpectatur motus per quem paullatim, & in tempore ſuam perfectionem aſſequun­
                <lb/>
              tur: per motum verò fieri illa quæ conſequuntur motum, hoc eſt, continent motum, & ſunt tan­
                <lb/>
              quam termini motus: ita vt non fiant per parteis, nec in tempore, vt illuminatio quæ ſequitur
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1410"/>
                <lb/>
              motum ſolis. </s>
              <s>Deinde quæ fiunt, aut fiunt cum expulſione contrarij, ideſt, circum ſubiectum
                <lb/>
              quod actu ſit; aut ſine contrarij expulſione, vbi ſcilicet ſubiectum ſit in ſola poteſtate, velut aër
                <lb/>
              ad lumen antequam fuerit illuſtratus. </s>
              <s>At verò ex his quæ nobis olim conſtituta fuerunt, hoc
                <lb/>
              vnum ſeſe obiicit animaduertendum, quòd poſterior hæc partitio nobis obſeruanda eſt, & attri­
                <lb/>
              buenda, non quemadmodum conſueuere Latini, iis quæ conſequuntur motum, ſed iis quæ fiunt
                <lb/>
              non ſine motu. </s>
              <s>cùm enim concluſerimus in ſubſtantia eſſe repugnantiam, prætereà illam in tem­
                <lb/>
              pore fieri, & particulatim, quod appellamus cum motu, quæ verò contrariò carent fieri puncto
                <lb/>
              temporis; reſtat, vt omnia quæ fiunt è veſtigio, careant contrario, & hæc ſola fiant per motum.
                <lb/>
              </s>
              <s>Sic ergo generalis erit diuiſio eorum quæ fiunt non ſine motu. </s>
              <s>Neque erit inutilis breuis eo­
                <lb/>
              rum repetitio quæ poſuimus olim, videlicet, parteis rei quæ mutatur, eſſe dupliceis; aut enim ſunt
                <lb/>
              quantæ, quod non ſolùm euenit accidentibus, verùm etiam ſubſtantiis, vt animali cuius diuerſę
                <lb/>
              partes etiam diuerſis temporibus fiunt, ſiue partes ſeorſum fiant, & ex illarum procreatione de­
                <lb/>
              inde conſurgat totum, ſiue totum fiat ſimul, dum partes ſingulæ producuntur, eæ verò fiant </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>