Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
Page concordance
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 403
>
Scan
Original
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
pb
pagenum
="
570
"
xlink:href
="
016/01/217.jpg
"/>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.009898
">
<
margin.target
id
="
marg1384
"/>
De motu
<
lb
/>
cordis.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.009899
">
<
margin.target
id
="
marg1385
"/>
Cur exco
<
lb
/>
riato vmbi
<
lb
/>
lico homo
<
lb
/>
moriatur.</
s
>
</
p
>
<
figure
id
="
id.016.01.217.1.jpg
"
xlink:href
="
016/01/217/1.jpg
"
number
="
84
"/>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.009900
">
<
emph
type
="
center
"/>
LIBER TRIGESIMVSTERTIVS.
<
emph.end
type
="
center
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.009901
">
<
emph
type
="
center
"/>
De ſenſibus, ſenſibuſque ac
<
lb
/>
voluptate.
<
emph.end
type
="
center
"/>
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1386
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.009902
">
<
margin.target
id
="
marg1386
"/>
Demonſtra
<
lb
/>
tio, quæ non
<
lb
/>
ſint niſi
<
lb
/>
quinque ſen
<
lb
/>
ſus.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.009903
">PRINCIPO igitur cùm tria
<
lb
/>
nobis eſſent neceſſaria, con
<
lb
/>
ſeruatio hominum, beatitu
<
lb
/>
do, & generis eorum ſem
<
lb
/>
piternitas, conſeruationi ſen
<
lb
/>
ſus, beatitudini mens, ſempiternitati gene
<
lb
/>
ris vis genitalis, quæ propagatione natu
<
lb
/>
ram continuaret, attributa ſunt. </
s
>
<
s
id
="
s.009904
">horum
<
lb
/>
cùm tres ſint differentiæ, totidem etiam ſunt
<
lb
/>
excellentiæ: Mens finis nobilitate: Genita
<
lb
/>
lis vis diuturnitate: Senſus commodorum
<
lb
/>
multitudine præcellunt. </
s
>
<
s
id
="
s.009905
">Etenim & ob co
<
lb
/>
gnitionem ipſam propriam, & mentis ſa
<
lb
/>
lutem ſunt. </
s
>
<
s
id
="
s.009906
">Vnde quinque eſſe neceſſe eſt.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.009907
">Ea enim, quæ nobis occurrunt, partim pro
<
lb
/>
xima ſunt, partim remota. </
s
>
<
s
id
="
s.009908
">Quæ autem pro
<
lb
/>
xima, vel exterius occurrunt, horumque gra
<
lb
/>
tia ſenſus tactus eſt conſtitutus: vel intùs
<
lb
/>
aſſumuntur, & ea cùm non niſi nobis vo
<
lb
/>
lentibus intus aſſumantur, olfactu antea ex
<
lb
/>
plorare ſatis eſt: nam iam aſſumpta, guſtus
<
lb
/>
depræhendit. </
s
>
<
s
id
="
s.009909
">Ea verò quæ non tanguntur,
<
lb
/>
occurrunt autem, vt fugere poſſemus, cum
<
lb
/>
directè obuiant, viſu præuidentur: cum au
<
lb
/>
tem ex obliquo, aërem mouere coguntur
<
lb
/>
atque ſtrepitum facere, cui auditus præfici
<
lb
/>
tur. </
s
>
<
s
id
="
s.009910
">Manifeſtum eſt igitur, quòd quinque
<
lb
/>
ſenſibus opus nobis, & animalibus perfe
<
lb
/>
ctioribus erat: ſextum autem ſi natura con
<
lb
/>
ſtituiſſet, nulli vſui futurum. </
s
>
<
s
id
="
s.009911
">Itaque tantum
<
lb
/>
erunt quinque ſenſius. </
s
>
<
s
id
="
s.009912
">Tentauit & hoc Ari
<
lb
/>
ſtoteles demonſtrare, ſed communibus aſ
<
lb
/>
ſumptionibus vſus eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.009913
">Verum verò præter
<
lb
/>
hæc quinque ſenſilia nullum aliud in rebus
<
lb
/>
ſit, ex finis ratione, quanquam perſpicuum
<
lb
/>
videatur, magnam tamen habet ambigui
<
lb
/>
tatem: ne non lateat aliqua qualitas no
<
lb
/>
bis ignota: velut & id quo canes depræ
<
lb
/>
hendunt dominos, quanquam ad odorem
<
lb
/>
pertinere videatur, an fortè melius eſt ali
<
arrow.to.target
n
="
marg1387
"/>
<
lb
/>
quid atque præſtantius quod ſentit? </
s
>
<
s
id
="
s.009914
">Com
<
lb
/>
munia verò omnibus ſenſilia, & ipſa ſunt
<
lb
/>
quinque magnitudo, numerus, motus,
<
lb
/>
quies, & forma. </
s
>
<
s
id
="
s.009915
">Hæc omnia ſolus viſus
<
lb
/>
perfectè aſſequitur, quòd illis indigeret in
<
lb
/>
luce: tactus minus perfectè, quòd ei opus
<
lb
/>
ſit ſolum hæc diſtinguere in tenebris, dum
<
lb
/>
oculis non valemus: nam dum oculis vale
<
lb
/>
mus, ſufficit tactui, vt propria cognoſcat
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1388
"/>
<
lb
/>
ſenſilia. </
s
>
<
s
id
="
s.009916
">Sunt autem, calidum, frigidum, hu
<
lb
/>
midum, ſiccum, graue, leue, molle, durum,
<
lb
/>
lentum, friabile, lene, aſperum.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1389
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.009917
">
<
margin.target
id
="
marg1387
"/>
Communia
<
lb
/>
ſenſilia, &
<
lb
/>
ipſa quinque.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.009918
">
<
margin.target
id
="
marg1388
"/>
Senſus tactus
<
lb
/>
obiecta.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.009919
">
<
margin.target
id
="
marg1389
"/>
Ouulus ſex
<
lb
/>
cauſis præ
<
lb
/>
ſtantior aliis
<
lb
/>
ſenſibus.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.009920
">Nobiliſſimus autem viſus inter omnia,
<
lb
/>
quæ exterius comprehendunt: quòd procul
<
lb
/>
magis, quòd plura, quòd exquiſitius, quòd
<
lb
/>
celerius, quòd ſub pluribus differentiis,
<
lb
/>
quòd diuinius. </
s
>
<
s
id
="
s.009921
">Procul cognoſcere quis du
<
lb
/>
bitat, cum ſtellas aſſequatur? </
s
>
<
s
id
="
s.009922
">Plura verò,
<
lb
/>
quòd nihil luce aut colore certo careat, quæ
<
lb
/>
ambo oculi ſunt obiecta prima. </
s
>
<
s
id
="
s.009923
">Exquiſi
<
lb
/>
tiſſimè etiam, nam nullus ſenſus adeò mi
<
lb
/>
nutas rerum differentias compræhendit vt
<
lb
/>
ille. </
s
>
<
s
id
="
s.009924
">Celerrimè, vt cum ſolus illicò: nam
<
lb
/>
auris ſoni aduentum expectat, & odoratus
<
lb
/>
reſpiratione indiget. </
s
>
<
s
id
="
s.009925
">Differentias plures
<
lb
/>
agnoſcit colorum, & omnia ( vt dixi) com
<
lb
/>
munia ſenſilia, vel ſolus, vel maximè cum
<
lb
/>
ad tactum confertur. </
s
>
<
s
id
="
s.009926
">Diuinius, vt qui ſolus
<
lb
/>
nihil afficiatur ſentiendo nec laboret, ſo
<
lb
/>
luſque intellectui inter ſenſus ſimillimus
<
lb
/>
exiſtat. </
s
>
<
s
id
="
s.009927
">Itaque nihil mirum eſt, ſi natura
<
lb
/>
nos ad timorem compulit in tenebris, vtque
<
lb
/>
optimo duce deſtitutos. </
s
>
<
s
id
="
s.009928
">Ergo non nigredo
<
lb
/>
non obſcuritas tenebrarum nos ad timen
<
lb
/>
dum impulit, ſed quòd oculi auxilio ca
<
lb
/>
rentes, imbecilles & omni iniuriæ expoſiti
<
lb
/>
videamur. </
s
>
<
s
id
="
s.009929
">Quòd autem ita ſit, oſtendit ſo
<
lb
/>
cietas, quæ timorem alleuiat, cum tamen
<
lb
/>
nigredo, & obſcuritas maneant: vixque vl
<
lb
/>
lus, ſit qui inter multos familiares etiam
<
lb
/>
in denſiſſimis tenebris timeat, quodque in
<
lb
/>
ignotis locis, & inſolitis magis timea
<
lb
/>
mus, quam conſuetis. </
s
>
<
s
id
="
s.009930
">Igitur oculi ipſi pro
<
arrow.to.target
n
="
marg1390
"/>
<
lb
/>
tot amicis ac ſatellitibus ſunt præſidio. </
s
>
<
s
id
="
s.009931
">Ea
<
lb
/>
de cauſa ſolùm oculum natura muniuit pal
<
lb
/>
pebris, vt ſolus tanquam rex nec inuitus la
<
lb
/>
borare cogeretur, nec cum nollet ociari,
<
lb
/>
ſed arbitrium videret, quæ vellet, abſtine
<
lb
/>
ret ſi odiſſet. </
s
>
<
s
id
="
s.009932
">At auris etiam, quæ nolit,
<
lb
/>
cogitur audire, & tactus ſentire. </
s
>
<
s
id
="
s.009933
">Tenuiſſi
<
lb
/>
mæ autem ſubſtantiæ oculum eſſe ac ſen
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1391
"/>
<
lb
/>
tiendi viſum, indicant tria: quòd exquiſi
<
lb
/>
tiſſimè diiudicet, quòd imago rei viſæ in
<
lb
/>
nullo ſubiecto conſtat: nam ſi conſtaret,
<
lb
/>
in aere maximè haberet ſedem, atque ob
<
lb
/>
id flatibus ventorum velleretur, quod haud
<
lb
/>
contingit: denique quod Venere, proflu
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1392
"/>
<
lb
/>
uio ſanguinis, & his, quæ ſanguinem
<
lb
/>
cogunt maximè lædatur: igitur optimum
<
lb
/>
in nobis etiam eſt, quod ſubtiliſſimum.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.009934
">Hic ſenſus in aqueo collocatur, tum quia
<
lb
/>
lucem, & lumen in perſpicua re collocari ne
<
lb
/>
ceſſe erat: at diximus aërem miſtionem non
<
lb
/>
ingredi, itaque in ſola aqua
<
expan
abbr
="
cõſtitui
">conſtitui</
expan
>
poterat?
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.009935
">ſpiritus etiam in calido vel ſicco tam tenues
<
lb
/>
conſumpti fuiſſent. </
s
>
<
s
id
="
s.009936
">Nec neceſſaria fuit ſicci
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1393
"/>
<
lb
/>
tas ad continendum ſpecies, vt iudicium ſe
<
lb
/>
quatur, cum lux ac lumen maneant. </
s
>
<
s
id
="
s.009937
">Sonus
<
lb
/>
verò cùm haud maneat, ſeruari in ſenſu de
<
lb
/>
buit, vt iudicium ſequeretur: ob id ſonus in
<
lb
/>
ſicco poſitus fuit. </
s
>
<
s
id
="
s.009938
">Igitur quia oculus in frigi
<
lb
/>
do, & humido, odoratus facultas in calido, & </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>