Clavius, Christoph, Gnomonices libri octo, in quibus non solum horologiorum solariu[m], sed aliarum quo[quam] rerum, quae ex gnomonis umbra cognosci possunt, descriptiones geometricè demonstrantur

Page concordance

< >
Scan Original
191 171
192 172
193 173
194 174
195 175
196 176
197 177
198 178
199 179
200 180
201 181
202 182
203 183
204 184
205 185
206 186
207 187
208 188
209 189
210 190
211 191
212 192
213 193
214 194
215 195
216 196
217 197
218 198
219 199
220 200
< >
page |< < (197) of 677 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="it" type="free">
        <div xml:id="echoid-div674" type="section" level="1" n="171">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s13157" xml:space="preserve">
              <pb o="197" file="0217" n="217" rhead="LIBER SECVNDVS."/>
            Analemmatis propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s13158" xml:space="preserve">1. </s>
            <s xml:id="echoid-s13159" xml:space="preserve">huius libri, ſumatur arcus E K, æqualis arcui C E, altitudinis poli, ita vt
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0217-01" xlink:href="note-0217-01a" xml:space="preserve">Quomodo li-
                <lb/>
              nea horæ 12. ab
                <lb/>
              or. vel occ. du-
                <lb/>
              cenda ſi@ in h@-
                <lb/>
              rologio ho@@zõ-
                <lb/>
              tali.</note>
            recta ducta C K, diameter ſit paralleli omnium ſemper apparentium maximi, nempe communis
              <lb/>
            eius, & </s>
            <s xml:id="echoid-s13160" xml:space="preserve">Meridiani ſectio. </s>
            <s xml:id="echoid-s13161" xml:space="preserve">Et quoniam circulus horæ duodecimæ ab occaſu tangit dictum paral-
              <lb/>
            lelum in puncto K, quod in diametro eiuſdem paralleli opponitur puncto C, in quo eundem pa-
              <lb/>
            rallelum tangit Horizon, ſeu circulus horæ 24. </s>
            <s xml:id="echoid-s13162" xml:space="preserve">ab or. </s>
            <s xml:id="echoid-s13163" xml:space="preserve">vel occ. </s>
            <s xml:id="echoid-s13164" xml:space="preserve">vt cõſtat ex figura propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s13165" xml:space="preserve">9. </s>
            <s xml:id="echoid-s13166" xml:space="preserve">ſuperio-
              <lb/>
            ris lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s13167" xml:space="preserve">tranſibit Meridianus per K, cõtactum dictorum circulorum. </s>
            <s xml:id="echoid-s13168" xml:space="preserve">Cum ergo trãſeat quoque per
              <lb/>
            polos dicti paralleli, tranſibit quoque per polos circuli horæ 12. </s>
            <s xml:id="echoid-s13169" xml:space="preserve">ab or. </s>
            <s xml:id="echoid-s13170" xml:space="preserve">vel occ. </s>
            <s xml:id="echoid-s13171" xml:space="preserve">ex propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s13172" xml:space="preserve">5. </s>
            <s xml:id="echoid-s13173" xml:space="preserve">lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s13174" xml:space="preserve">2.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s13175" xml:space="preserve">Theod. </s>
            <s xml:id="echoid-s13176" xml:space="preserve">Igitur per propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s13177" xml:space="preserve">15. </s>
            <s xml:id="echoid-s13178" xml:space="preserve">lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s13179" xml:space="preserve">1. </s>
            <s xml:id="echoid-s13180" xml:space="preserve">Theod. </s>
            <s xml:id="echoid-s13181" xml:space="preserve">Meridianus ad dictum circulum rectus erit, & </s>
            <s xml:id="echoid-s13182" xml:space="preserve">hic vi-
              <lb/>
            ciſſim ad Meridianum rectus. </s>
            <s xml:id="echoid-s13183" xml:space="preserve">Rurſus quia dictus circulus horæ 12. </s>
            <s xml:id="echoid-s13184" xml:space="preserve">ab or. </s>
            <s xml:id="echoid-s13185" xml:space="preserve">vel occ. </s>
            <s xml:id="echoid-s13186" xml:space="preserve">cum ſit maxi-
              <lb/>
            mus, tranſit per centrum mundi D, oſtenſumq́; </s>
            <s xml:id="echoid-s13187" xml:space="preserve">eſt, eundem tranſire per K, erit recta ex K, per D,
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0217-02" xlink:href="note-0217-02a" xml:space="preserve">10</note>
            educta communis ſectio Meridiani, & </s>
            <s xml:id="echoid-s13188" xml:space="preserve">circuli horæ 12. </s>
            <s xml:id="echoid-s13189" xml:space="preserve">ab or. </s>
            <s xml:id="echoid-s13190" xml:space="preserve">vel occ. </s>
            <s xml:id="echoid-s13191" xml:space="preserve">occurrens in plano horologii
              <lb/>
            lineæ meridianæ H I, in puncto L. </s>
            <s xml:id="echoid-s13192" xml:space="preserve">Dico iam rectam, quæ per L, ad lineam meridianam horologii
              <lb/>
            ducitur perpendicularis, eſſe lineam horæ 12. </s>
            <s xml:id="echoid-s13193" xml:space="preserve">ab or. </s>
            <s xml:id="echoid-s13194" xml:space="preserve">vel occ. </s>
            <s xml:id="echoid-s13195" xml:space="preserve">Quoniam enim tam planum horolo-
              <lb/>
            gij horizontalis, quàm planum circuli horæ 12. </s>
            <s xml:id="echoid-s13196" xml:space="preserve">ab or. </s>
            <s xml:id="echoid-s13197" xml:space="preserve">vel occ. </s>
            <s xml:id="echoid-s13198" xml:space="preserve">rectum eſt, vt proxime demonſtra-
              <lb/>
            uimus, ad Meridianum, erit quoque communis eorum ſectio, nimirum linea horæ 12. </s>
            <s xml:id="echoid-s13199" xml:space="preserve">ab or. </s>
            <s xml:id="echoid-s13200" xml:space="preserve">vel
              <lb/>
            occ. </s>
            <s xml:id="echoid-s13201" xml:space="preserve">ad eundem Meridianum, atque adeo & </s>
            <s xml:id="echoid-s13202" xml:space="preserve">ad lineam meridianam H I, in Meridiano exiſtentem,
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0217-03" xlink:href="note-0217-03a" xml:space="preserve">19. vndec.</note>
            per defin. </s>
            <s xml:id="echoid-s13203" xml:space="preserve">3. </s>
            <s xml:id="echoid-s13204" xml:space="preserve">lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s13205" xml:space="preserve">11. </s>
            <s xml:id="echoid-s13206" xml:space="preserve">Eucl. </s>
            <s xml:id="echoid-s13207" xml:space="preserve">perpendicularis in puncto L, in quo diximus communem ſectionem cir-
              <lb/>
            culi horæ 12. </s>
            <s xml:id="echoid-s13208" xml:space="preserve">ab or. </s>
            <s xml:id="echoid-s13209" xml:space="preserve">vel occ. </s>
            <s xml:id="echoid-s13210" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s13211" xml:space="preserve">Meridiani, ac proinde & </s>
            <s xml:id="echoid-s13212" xml:space="preserve">ipſum circulum horæ 12 ab or. </s>
            <s xml:id="echoid-s13213" xml:space="preserve">vel occ. </s>
            <s xml:id="echoid-s13214" xml:space="preserve">pla
              <lb/>
            no horologii occurrere. </s>
            <s xml:id="echoid-s13215" xml:space="preserve">Recta igitur in plano horologii ducta per L, ad meridianam lineam per-
              <lb/>
            pendicularis, dabit lineam horæ 12. </s>
            <s xml:id="echoid-s13216" xml:space="preserve">ab or. </s>
            <s xml:id="echoid-s13217" xml:space="preserve">vel occ. </s>
            <s xml:id="echoid-s13218" xml:space="preserve">Igitur ſi in lineam meridianam horologii ex
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0217-04" xlink:href="note-0217-04a" xml:space="preserve">20</note>
            centro H, transferatur punctum L, ſumptum beneficio circini ex puncto H, portionis Analemma
              <lb/>
            tis, ac per L, lin ea perpendicularis ad meridianam lineam, vel parallela lineę horę 6. </s>
            <s xml:id="echoid-s13219" xml:space="preserve">à meridie, vel
              <lb/>
            media nocte, ſeu linea æquinoctiali ducatur, erit hæc ipſa linea horæ 12. </s>
            <s xml:id="echoid-s13220" xml:space="preserve">ab ortu, vel occaſu.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s13221" xml:space="preserve">
              <note position="right" xlink:label="note-0217-05" xlink:href="note-0217-05a" xml:space="preserve">Alia deſcriptio
                <lb/>
              horolog@i Itali-
                <lb/>
              ci horizontalis,
                <lb/>
              beneficio lineæ
                <lb/>
              horæ 12. ab or.
                <lb/>
              vel occ@ abſol-
                <lb/>
              uenda.</note>
            </s>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s13222" xml:space="preserve">DESCRIPTA autem hoc modo linea horæ duodecimæ ab ortu, vel occaſu, facile reliquæ
              <lb/>
            horæ ab occaſu deſcribentur, ſi diligenter in linea æquinoctiali, & </s>
            <s xml:id="echoid-s13223" xml:space="preserve">linea horæ duodecimæ ab or.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s13224" xml:space="preserve">vel occ. </s>
            <s xml:id="echoid-s13225" xml:space="preserve">notentur puncta ex tabula propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s13226" xml:space="preserve">19. </s>
            <s xml:id="echoid-s13227" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s13228" xml:space="preserve">tabula ſecunda propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s13229" xml:space="preserve">20. </s>
            <s xml:id="echoid-s13230" xml:space="preserve">præcedentis libri, per
              <lb/>
            quæ lineæ horarum ab occaſu tranſeunt. </s>
            <s xml:id="echoid-s13231" xml:space="preserve">Rectæ enim correſpondentia puncta connectentes da-
              <lb/>
            bunt horarias lineas ab occaſu. </s>
            <s xml:id="echoid-s13232" xml:space="preserve">Exemplum. </s>
            <s xml:id="echoid-s13233" xml:space="preserve">Hora 23. </s>
            <s xml:id="echoid-s13234" xml:space="preserve">ab occaſu tranſit in linea æquinoctiali per
              <lb/>
            punctum horæ quintæ à meridie, vel media nocte, & </s>
            <s xml:id="echoid-s13235" xml:space="preserve">in linea horæ duodecimæ ab ortu, vel occaſu
              <lb/>
            per punctum horæ 5 {1/2}. </s>
            <s xml:id="echoid-s13236" xml:space="preserve">à meridie, vt ex dictis tabulis conſtat. </s>
            <s xml:id="echoid-s13237" xml:space="preserve">Igitur recta per illa duo puncta
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0217-06" xlink:href="note-0217-06a" xml:space="preserve">30</note>
            tranſiens dabit horariam lineam, quæ horam 23. </s>
            <s xml:id="echoid-s13238" xml:space="preserve">ab occaſu indicet. </s>
            <s xml:id="echoid-s13239" xml:space="preserve">Eodem modo tranſibit linea
              <lb/>
            horæ 22. </s>
            <s xml:id="echoid-s13240" xml:space="preserve">ab occaſu per punctum horæ quartæ à meridie in linea æquinoctiali, & </s>
            <s xml:id="echoid-s13241" xml:space="preserve">per punctum ho
              <lb/>
            ræ quintæ à meridie in linea horæ duodecimæ ab ortu, vel occaſu; </s>
            <s xml:id="echoid-s13242" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s13243" xml:space="preserve">ſic de cæteris.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s13244" xml:space="preserve">
              <note position="right" xlink:label="note-0217-07" xlink:href="note-0217-07a" xml:space="preserve">Alia deſcriptio
                <lb/>
              horolog@i Itali-
                <lb/>
              ci horizontalis,
                <lb/>
              ex tabula pri-
                <lb/>
              ma propoſ. 20.
                <lb/>
              ſuperioris lib.
                <lb/>
              vbi quęlibet ho
                <lb/>
              ra ab occ. paral-
                <lb/>
              lela eſt alicui
                <lb/>
              horæ à mer. vel
                <lb/>
              med. noc.</note>
            </s>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s13245" xml:space="preserve">POSSVNT etiam lineæ horarum ab occaſu facile ex tabula prima propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s13246" xml:space="preserve">20. </s>
            <s xml:id="echoid-s13247" xml:space="preserve">ſuperioris li-
              <lb/>
            bri deſcribi hoc modo. </s>
            <s xml:id="echoid-s13248" xml:space="preserve">Per punctum horæ quintæ à meridie, vel media nocte in linea æquino-
              <lb/>
            ctiali, per quod nimirum tranſit hora 23. </s>
            <s xml:id="echoid-s13249" xml:space="preserve">ab occaſu, vt ex tabula propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s13250" xml:space="preserve">19@ eiuſdem libri conſtat,
              <lb/>
            agatur recta parallela lineæ horæ 11 {1/2}. </s>
            <s xml:id="echoid-s13251" xml:space="preserve">à meridie, vel media nocte. </s>
            <s xml:id="echoid-s13252" xml:space="preserve">Hæc enim erit linea horæ 23.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s13253" xml:space="preserve">ab occaſu. </s>
            <s xml:id="echoid-s13254" xml:space="preserve">Sic quoque linea horæ 22. </s>
            <s xml:id="echoid-s13255" xml:space="preserve">ab occaſu per punctum horæ quartæ à meridie tranſiens,
              <lb/>
            parallela erit lineæ horæ vndecimæ à meridie, vel media nocte, &</s>
            <s xml:id="echoid-s13256" xml:space="preserve">c. </s>
            <s xml:id="echoid-s13257" xml:space="preserve">vt perſpicuum eſt ex tabula pri
              <lb/>
            ma propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s13258" xml:space="preserve">20. </s>
            <s xml:id="echoid-s13259" xml:space="preserve">præcedentis libri, in qua quælibet binæ horæ parallelæ ſunt in horologio horizon
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0217-08" xlink:href="note-0217-08a" xml:space="preserve">40</note>
            tali, vt in ſcholio propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s13260" xml:space="preserve">22. </s>
            <s xml:id="echoid-s13261" xml:space="preserve">eiuſdem lib demonſtrauimus. </s>
            <s xml:id="echoid-s13262" xml:space="preserve">Deſcribentur autem expeditè huiuſ-
              <lb/>
            modi parallelæ, ſi ſumantur rectæ in æquinoctiali linea interceptę inter puncta, per quæ horæ ab
              <lb/>
            occ. </s>
            <s xml:id="echoid-s13263" xml:space="preserve">duci debent, iuxta tabulam propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s13264" xml:space="preserve">19. </s>
            <s xml:id="echoid-s13265" xml:space="preserve">libri antecedentis, & </s>
            <s xml:id="echoid-s13266" xml:space="preserve">puncta horarum à meridie, vel
              <lb/>
            med noc. </s>
            <s xml:id="echoid-s13267" xml:space="preserve">quibus illæ, iuxta tabulam primam propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s13268" xml:space="preserve">20. </s>
            <s xml:id="echoid-s13269" xml:space="preserve">eiuſdem lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s13270" xml:space="preserve">æquidiſtantes ſunt, transfe
              <lb/>
            ranturq́ue ex H, centro horologii in lineam horæ ſextæ à meridie, vel media nocte. </s>
            <s xml:id="echoid-s13271" xml:space="preserve">Vt ſi lineæ in
              <lb/>
            æquinoctiali linea interiectæ inter punctum horæ vndecimæ à meridie@ cui æquidiſtat hora 22. </s>
            <s xml:id="echoid-s13272" xml:space="preserve">ab
              <lb/>
            occaſu, & </s>
            <s xml:id="echoid-s13273" xml:space="preserve">punctum horæ quartæ à meridie, per quod tranſit eadem hora 22. </s>
            <s xml:id="echoid-s13274" xml:space="preserve">ſumatur in linea ho-
              <lb/>
            ræ ſextæ à meridie æqualis H X, erit recta per X, & </s>
            <s xml:id="echoid-s13275" xml:space="preserve">punctum horæ quartæ à meridie ducta, lineę
              <lb/>
            horæ vndecimæ à meridie, vel media nocte paralle
              <unsure/>
            la, ac propterea horam 22. </s>
            <s xml:id="echoid-s13276" xml:space="preserve">ab occaſu indica-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0217-09" xlink:href="note-0217-09a" xml:space="preserve">33. primi.</note>
            bit, &</s>
            <s xml:id="echoid-s13277" xml:space="preserve">c. </s>
            <s xml:id="echoid-s13278" xml:space="preserve">Quòd ſi lineæ æquinoctiali agatur parallela longius ab ea diſtans, in quam transferantur
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0217-10" xlink:href="note-0217-10a" xml:space="preserve">50</note>
            eędem rectę interceptę in linea æquinoctiali inter puncta, per quę duci debent horę ab occ. </s>
            <s xml:id="echoid-s13279" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s13280" xml:space="preserve">pun
              <lb/>
            cta horarum à mer. </s>
            <s xml:id="echoid-s13281" xml:space="preserve">vel med. </s>
            <s xml:id="echoid-s13282" xml:space="preserve">noc. </s>
            <s xml:id="echoid-s13283" xml:space="preserve">quibus illę ęquidiſtant, initio ſemper facto ab horis à mer. </s>
            <s xml:id="echoid-s13284" xml:space="preserve">vel
              <lb/>
            med. </s>
            <s xml:id="echoid-s13285" xml:space="preserve">noc. </s>
            <s xml:id="echoid-s13286" xml:space="preserve">quibus ęquidiſtare debent horę ab occ. </s>
            <s xml:id="echoid-s13287" xml:space="preserve">multo accuratius ducentur horę ab occ. </s>
            <s xml:id="echoid-s13288" xml:space="preserve">cum
              <lb/>
            quęlibet per tria puncta ducatur, quorum vnum eſt in linea horæ ſextæ à mer. </s>
            <s xml:id="echoid-s13289" xml:space="preserve">vel med. </s>
            <s xml:id="echoid-s13290" xml:space="preserve">noc. </s>
            <s xml:id="echoid-s13291" xml:space="preserve">alterũ
              <lb/>
            in æquinoctiali linea, & </s>
            <s xml:id="echoid-s13292" xml:space="preserve">in parallela vltimò ducta tertium.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s13293" xml:space="preserve">
              <note position="right" xlink:label="note-0217-11" xlink:href="note-0217-11a" xml:space="preserve">Quæ horæ a@
                <lb/>
              occ. ſe mutuo
                <lb/>
              ſecent in linea
                <lb/>
              horæ 6 à mer.
                <lb/>
              vel med. noc.</note>
            </s>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s13294" xml:space="preserve">PRAETEREA hora 23. </s>
            <s xml:id="echoid-s13295" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s13296" xml:space="preserve">13. </s>
            <s xml:id="echoid-s13297" xml:space="preserve">ab occaſu ſecant ſe mutuo, ſi rectę deſcriptę ſint, in linea
              <lb/>
            horę ſextę à meridie, vel med. </s>
            <s xml:id="echoid-s13298" xml:space="preserve">noc. </s>
            <s xml:id="echoid-s13299" xml:space="preserve">Item hora 22. </s>
            <s xml:id="echoid-s13300" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s13301" xml:space="preserve">14. </s>
            <s xml:id="echoid-s13302" xml:space="preserve">necnon 21. </s>
            <s xml:id="echoid-s13303" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s13304" xml:space="preserve">15. </s>
            <s xml:id="echoid-s13305" xml:space="preserve">&</s>
            <s xml:id="echoid-s13306" xml:space="preserve">c. </s>
            <s xml:id="echoid-s13307" xml:space="preserve">vt patet ex tabula
              <lb/>
            tertia propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s13308" xml:space="preserve">20. </s>
            <s xml:id="echoid-s13309" xml:space="preserve">pręcedentis libri.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s13310" xml:space="preserve">
              <note position="right" xlink:label="note-0217-12" xlink:href="note-0217-12a" xml:space="preserve">Quæ lineæ ho-
                <lb/>
              ra@um ab occ. ſe
                <lb/>
              @@utu@ ſecẽt in
                <lb/>
              l@nea meridia-
                <lb/>
              na.</note>
            </s>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s13311" xml:space="preserve">RVRSVS ex tabula quarta propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s13312" xml:space="preserve">eiuſdem, hora decima, & </s>
            <s xml:id="echoid-s13313" xml:space="preserve">decimaquarta ab occaſu ſe in-
              <lb/>
            terſecant in linea meridiana, ſeu horę duodecimę à meridie, vel med. </s>
            <s xml:id="echoid-s13314" xml:space="preserve">noc. </s>
            <s xml:id="echoid-s13315" xml:space="preserve">Item hora vndecima,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:id="echoid-s13316" xml:space="preserve">decimatertia, &</s>
            <s xml:id="echoid-s13317" xml:space="preserve">c. </s>
            <s xml:id="echoid-s13318" xml:space="preserve">Denique ex propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s13319" xml:space="preserve">20. </s>
            <s xml:id="echoid-s13320" xml:space="preserve">ſuperioris libri, & </s>
            <s xml:id="echoid-s13321" xml:space="preserve">figura propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s13322" xml:space="preserve">9. </s>
            <s xml:id="echoid-s13323" xml:space="preserve">libri eiuſdem, </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>