21926
motuum compoſitionem ab ipſorum concurſu ſecerno;
quia nem-
pe magnitudinum generatio nunc uno, nunc alio modò faciliús expli-
catur. Verum ad illos diſtinctius exponendos accedo. De compoſitione
primum. Cùm autem motus duobus modis compoſitus intelligi
poſſit; vel nt è pluribus motibus aggregatus, vcl ut de pluribus par-
ticipans; de poſteriore nos diſſertamus; quem fortè non meliùs
quàm prænobilis Philoſophi verbis, & exemplis enucleatum dem.
11Carteſ.princ. II.
31, 32. “Etſi autem (inquit ille) unumquodque corpus habeat tantùm
unum motum ſibi proprium, quoniam ab unis tantùm corpori-
bus ſibi contiguis, et quieſcentibus recedere intelligitur, parti-
cipare tamen etiam poteſt et de aliis innumeris; ſi nempe ſit
pars aliorum corporum alios motus habentium. Ut ſi quis am-
bulans in navi _horologium in_ pera geſtet, ejus horologii rotu-
læ unico tantùm motu ſibi proprio movebuntur; ſed participa-
bunt etiam ex alio, quatenus adjunctæ homini ambulanti unam
cum illo materiæ partem component; et ex alio quatenus erunt
adjunctæ navigio in mari fluctuanti; et ex alio quatenus ad-
junctæ ipſi mari; et denique alio, quatenus adjunctæ ipſi terræ,
ſiquidem tota terra moveatur. Omnesque hi motus revera e-
runt in rotulis iſtis, ſed quia non facilè tam multi ſimul intel-
ligi, nec etiam omnes agnoſci poſſunt, ſufficiet unicum illum,
qui proprius eſt cujusque corporis in ipſo conſiderare. Ac præ-
tereà ille unicus cujuſque corporis motus, qui ei proprius eſt,
inſtar plurium poteſt conſiderari; ut cùm in rotis curruum du-
os diverſos diſtinguimus, unum ſcilicet circa ipſarum axem, et
alium rectum ſecundum longitudinem viæ per quam feruntur.
Sed quòd ideò tales motus non ſint reverà diſtincti patet ex eo,
quòd unumquodque punctum corporis quod movetur unam tan-
tùm aliquam lineam deſcribat. Nec refert quòd iſta linea ſæpe ſit
valde contorta, et ideò à pluribus diverſis motibus genita vi-
deatur, quia poſſumus imaginari eodem modo quamcunque li-
neam etiam rectam, quæ omnium ſimpliciſſima eſt, ex infini-
tis diverſis motibus ortam eſſe. Ut ſi linea AB feratur verſus
CD, et eodem tempore punctum A feratur verſus B, linea
22Fig. 16. recta AD, quam hoc punctum A deſcribet, non minus pende-
bit à duobus motibus rectis, abA in B et ab AB in CD, quàm
linea curva, quæ à quovis rotæ puncto deſcribitur, pendet à
motu recto et circulari. Ac proinde quamvis ſæpe utile ſit u-
num motum in plures partes hoc pacto diſtinguere ad facilio-
rem ejus perceptionem; abſolutè tamen loquendo unus
pe magnitudinum generatio nunc uno, nunc alio modò faciliús expli-
catur. Verum ad illos diſtinctius exponendos accedo. De compoſitione
primum. Cùm autem motus duobus modis compoſitus intelligi
poſſit; vel nt è pluribus motibus aggregatus, vcl ut de pluribus par-
ticipans; de poſteriore nos diſſertamus; quem fortè non meliùs
quàm prænobilis Philoſophi verbis, & exemplis enucleatum dem.
11Carteſ.princ. II.
31, 32. “Etſi autem (inquit ille) unumquodque corpus habeat tantùm
unum motum ſibi proprium, quoniam ab unis tantùm corpori-
bus ſibi contiguis, et quieſcentibus recedere intelligitur, parti-
cipare tamen etiam poteſt et de aliis innumeris; ſi nempe ſit
pars aliorum corporum alios motus habentium. Ut ſi quis am-
bulans in navi _horologium in_ pera geſtet, ejus horologii rotu-
læ unico tantùm motu ſibi proprio movebuntur; ſed participa-
bunt etiam ex alio, quatenus adjunctæ homini ambulanti unam
cum illo materiæ partem component; et ex alio quatenus erunt
adjunctæ navigio in mari fluctuanti; et ex alio quatenus ad-
junctæ ipſi mari; et denique alio, quatenus adjunctæ ipſi terræ,
ſiquidem tota terra moveatur. Omnesque hi motus revera e-
runt in rotulis iſtis, ſed quia non facilè tam multi ſimul intel-
ligi, nec etiam omnes agnoſci poſſunt, ſufficiet unicum illum,
qui proprius eſt cujusque corporis in ipſo conſiderare. Ac præ-
tereà ille unicus cujuſque corporis motus, qui ei proprius eſt,
inſtar plurium poteſt conſiderari; ut cùm in rotis curruum du-
os diverſos diſtinguimus, unum ſcilicet circa ipſarum axem, et
alium rectum ſecundum longitudinem viæ per quam feruntur.
Sed quòd ideò tales motus non ſint reverà diſtincti patet ex eo,
quòd unumquodque punctum corporis quod movetur unam tan-
tùm aliquam lineam deſcribat. Nec refert quòd iſta linea ſæpe ſit
valde contorta, et ideò à pluribus diverſis motibus genita vi-
deatur, quia poſſumus imaginari eodem modo quamcunque li-
neam etiam rectam, quæ omnium ſimpliciſſima eſt, ex infini-
tis diverſis motibus ortam eſſe. Ut ſi linea AB feratur verſus
CD, et eodem tempore punctum A feratur verſus B, linea
22Fig. 16. recta AD, quam hoc punctum A deſcribet, non minus pende-
bit à duobus motibus rectis, abA in B et ab AB in CD, quàm
linea curva, quæ à quovis rotæ puncto deſcribitur, pendet à
motu recto et circulari. Ac proinde quamvis ſæpe utile ſit u-
num motum in plures partes hoc pacto diſtinguere ad facilio-
rem ejus perceptionem; abſolutè tamen loquendo unus