Buonamici, Francesco, De motu libri X

Page concordance

< >
Scan Original
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="2"/>
              ergo fundamentis rectè conſtitutis, reliqua omnia quæ ſuperſtruuntur, firma permanere & per­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg3"/>
              petuò durare poſſunt: ſi minus; quicquid adiicitur breui corruat neceſſe eſt: ſic de ſcientię prin­
                <lb/>
              cipiis, & fundamentis cogitare oportet. </s>
              <s>Exigua ſanè principia ſunt; at verò maximè pollent.
                <lb/>
              </s>
              <s>Ex quo efficitur, vt, quemadmodum in itinere faciendo paruus error ab initio maximus euadit
                <lb/>
              in extremo: ſic principiis in methodo malè fundatis, demum longiſsimè aberremus à vero.
                <lb/>
              </s>
              <s>Vnico enim dato abſurdo plurima ſuccedunt. </s>
              <s>atque, vt monet Plato, velut in deſcribendis figu­
                <lb/>
              ris mathematicis, ſi exiguum quoddam primum ignotum
                <expan abbr="falſumq́">falſumque</expan>
              . </s>
              <s>ſit, reliqua deinceps multa
                <lb/>
              conſentiunt. </s>
              <s>Neque verò ſecus de principiorum conſtitutione iudicando eſt quàm de conſiliis
                <lb/>
              noſtris euidiſsimus ille poëta cenſuerit, ita ſcribens.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg2"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg3"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Siquam rem accures ſobriè & frugaliter
                <emph.end type="italics"/>
              ,</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Solet illa rectè ſub manus ſuccedere
                <emph.end type="italics"/>
              :</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Atque ædepol fermè vt quiſque rem accurat ſuam
                <emph.end type="italics"/>
              ,</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Sic ei procedit poſt principia. </s>
              <s>Denique ſi malus
                <emph.end type="italics"/>
              ,</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Aut nequam eſt, malè res vertunt quas agit
                <emph.end type="italics"/>
              :</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Sin autem frugi eſt, eueniunt frugaliter
                <emph.end type="italics"/>
              .</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>Idcirco multùm principiis inſiſtendum,
                <expan abbr="diligentiſsimeq́">diligentiſsimeque</expan>
              . </s>
              <s>conſiderandum vtrum rectè nec'ne
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg4"/>
                <lb/>
              decernantur. </s>
              <s>his verò probè examinatis & quaſi fundamentis benè iactis cætera cum ipſis con­
                <lb/>
              gruenter ſubiicere ſuccedet. </s>
              <s>Noſtrum igitur inſtitutum eſt nunc naturam motus accuratè per­
                <lb/>
              quirere & quaſi in vnum breue corpus omnia cogere, quę paſsim ex communi ſenſu doctorum
                <lb/>
              diſcuſſa & à philoſophis acerrimè
                <expan abbr="varieq́">varieque</expan>
              . </s>
              <s>diſputata ſunt;
                <expan abbr="animiq́">animique</expan>
              . </s>
              <s>noſtri ſententias de re obſcu­
                <lb/>
              riſsima pronunciare,
                <expan abbr="iudiciumq́">iudiciumque</expan>
              . </s>
              <s>noſtrum dimiſſo omni partium ſtudio liberè, at non licenter
                <lb/>
              interponere; quibus etiam non pauca de noſtro contexuimus; nimis fortaſſe confidenter eorum
                <lb/>
              iudicio, qui maximè tribuunt (vt certè
                <expan abbr="faciendũ">faciendum</expan>
              eſt) auctoritati maiorum; verùm ſi ſine animo iu­
                <lb/>
              dicare velint, & in intima noſtra pręcordia penetrarint, vt proficiamus nos, & aliis prodeſſe poſ­
                <lb/>
              ſimus, neque pœnas huius audaciæ declinemus, dum noſtrorum dictorum reddere rationem,
                <lb/>
              & meliora dicentibus auſcultare parati ſumus,
                <expan abbr="atq.">atque</expan>
              ipſi pro viribus non omnium auctoritate
                <expan abbr="cõ-tempta">con­
                  <lb/>
                tempta</expan>
              profiteamur, ſed ad iudicia peritiorum exploremus illa, quæ aut oſcitante negligentia,
                <lb/>
              aut iniquitate factionum, aut etiam iniuria temporum à pura illa peripatetica diſciplina, anti­
                <lb/>
              qua illa quidem, non tamen eiuſmodi, quæ debuerit, vt iam cœpit, antiquari, tam longo tempo­
                <lb/>
              ris ætatum
                <expan abbr="regionumq́">regionumque</expan>
              . </s>
              <s>tractu lapſa fuerant: quibus item acceſsit acre
                <expan abbr="ſtudiũ">ſtudium</expan>
                <expan abbr="cõcertationis">concertationis</expan>
              , quod
                <lb/>
                <expan abbr="vnicuiq.">vnicuique</expan>
              propemodum inſitum eſt, atque innatum. </s>
              <s>
                <expan abbr="itaq.">itaque</expan>
              exardet facillimè, & animis noſtris in­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg5"/>
                <lb/>
              hęret tenaciſsimè; neque minus diſtrahit in diuerſas opiniones, quàm
                <expan abbr="cuiuſq.">cuiuſque</expan>
              noſtrum cupidi­
                <lb/>
              tas ad varia ſtudia proſequenda
                <expan abbr="quacunq.">quacunque</expan>
              vel
                <expan abbr="ẽt">etiam</expan>
              leui de cauſſa, quotidie nos incitet & impellat.
                <lb/>
              </s>
              <s>Neque
                <expan abbr="itẽ">item</expan>
              abhorret ab hac peſte conſuetudo: permagni enim refert, quibus opinionibus
                <expan abbr="quiſq.">quiſque</expan>
                <lb/>
              ab initiis ſtudiorum ſit imbutus: etenim quemadmodum celeriter arripiuntur; ita diutius re­
                <lb/>
              tinentur, & à teneris annis amplexa vehementius amantur. </s>
              <s>ac veluti lanarum colores, quibus
                <lb/>
              ſimplex ille candor mutatus eſt, elui nequeunt; ſic ea quæ rudes animi perceperunt non ſine
                <lb/>
              ſummo labore excutiuntur, quo fit etiam, vt cætera lentè
                <expan abbr="faſtidioſeq́">faſtidioſeque</expan>
              . </s>
              <s>probentur; ne dixerim,
                <lb/>
              funditus repudientur & reſpuantur. </s>
              <s>Quamobrem ferunt Theodorum tragœdum nobiliſsimum
                <lb/>
              nulli concedere conſueſſe, vt ante ſe prodiret in ſcenam, quia nimirùm primis auditionibus ſpe­
                <lb/>
              ctatorum animi nimium conciliarentur. </s>
              <s>Nos, quoad potuimus, Ariſtotelis vnius veſtigiis in­
                <lb/>
              hęſimus, & ex interpretum ſententiis illas ſecreuimus quas ab ipſo Ariſtotele proficiſci, ſi non
                <lb/>
              perſpicuum ſit; at nos ita eſſe perſuadere conati ſumus; vt neque etiam nos induſtria noſtra
                <lb/>
              minus confiſi quàm approbatiſsimorum hominum auctoritatem ſecuti fuiſſe, nec ab eorum
                <lb/>
              ſententia, niſi coacti diſceſsiſſe iure optimo videri debeamus. </s>
              <s>Quæcunque tamen ea ſint, quæ
                <lb/>
              conſcripſimus, non ſine pertinaci labore confecta ſunt. </s>
              <s>Sæpius enim
                <expan abbr="ſæpiuſq́">ſæpiuſque</expan>
              . </s>
              <s>hæc animaduerte­
                <lb/>
              re oportebat:
                <expan abbr="atq.">atque</expan>
              vt poëta ille monet (vtar hîc ego auctoritate
                <expan abbr="verbiſq́">verbiſque</expan>
              . </s>
              <s>Platonis) ante
                <expan abbr="retroq́">retroque</expan>
              .
                <lb/>
              </s>
              <s>
                <arrow.to.target n="marg6"/>
                <lb/>
              conſpicere, ne fortè deciperemur à nobis ipſis: quaquidem fraude nulla magis eſt capitalis:
                <lb/>
              quandò nunquam ſeductor abeſt, nec vllo tempore à decepti latere diuellitur:
                <expan abbr="reſq́">reſque</expan>
              . </s>
              <s>ipſa ſeſe
                <lb/>
              abdidit in profundum. </s>
              <s>ſi quidem ea ſit conditio principiorum, vt Tantum.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg4"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg5"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg6"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Sint infra nostros ſenſus,
                <expan abbr="tantoq́">tantoque</expan>
              . </s>
              <s>minora
                <emph.end type="italics"/>
              ,</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Quàm quæ primùm oculi cœptant non poſſe tueri
                <emph.end type="italics"/>
              .</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>Quo circa neque mirùm eſſe debet, ſi res aut minus iucunda, aut etiam grauior,
                <expan abbr="difficiliorq́">difficiliorque</expan>
              .
                <lb/>
              </s>
              <s>videatur, eſt enim methodi noſtræ ianua triſtiſsima: verùm ſi prima tempora toleraueris (qui
                <lb/>
              vnus eſt labor) non dubito, quin mirifica voluptate complearis. </s>
              <s>
                <expan abbr="tibiq́">tibique</expan>
              . </s>
              <s>memineris, in capeſſendis
                <lb/>
              phyſicę principiis ita faciendum eſſe, velut iis, quos vexat febris, aut quorum pars aliqua com­
                <lb/>
              putruit, vt enim valeant, amariſsimos ſuccos bibere coguntur, cibis parcere, aridum quoque ne
                <lb/>
              colluant os frigida cauere; aut, quod grauius eſt, ferrum
                <expan abbr="igneſq́">igneſque</expan>
              . </s>
              <s>pati: ſic tibi, vt animo valeas,
                <lb/>
                <expan abbr="oĩa">omnia</expan>
              ferre audendum eſt;
                <expan abbr="eoq́">eoque</expan>
              . </s>
              <s>magis, quo pretium maius eſt animæ quam corpori, cuius morbus
                <lb/>
              eſt inſcitia, ſalus autem diſciplina. </s>
              <s>En igitur naturæ primordia patefacta, quorum explicatione </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>