Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
Page concordance
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 403
>
Scan
Original
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.010035
">
<
pb
pagenum
="
573
"
xlink:href
="
016/01/220.jpg
"/>
hemitonium ſeſquiquintam accedit, dedu
<
lb
/>
cta octogeſima, vt in Arithmeticis docui.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.010036
">Integris etiam penè conſtant proportioni
<
lb
/>
bus lex vocum interualla: altera ſupertripar
<
lb
/>
tiens quintas, reliqua ſuperbipartiens ter
<
lb
/>
tias habens. </
s
>
<
s
id
="
s.010037
">Secunda ratio eſt, quòd mode
<
lb
/>
rata omnia placent: non grauis ille ac adeò
<
lb
/>
magnus in Hiſpaniæ inſulæ montibus, qui
<
lb
/>
homines exurdat, nec qui adeò paruus, vt
<
lb
/>
eum, qui audit audiendo fatiget. </
s
>
<
s
id
="
s.010038
">Idem de ce
<
lb
/>
leri, & tardo, acuto, graui, molli, quódque
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1408
"/>
<
lb
/>
maius eſt, aſpero. </
s
>
<
s
id
="
s.010039
">Tertia ratio eſt, vt in om
<
lb
/>
nibus meliora delectent, pòſt deteriora: ver
<
lb
/>
ſa vice verò offendant. </
s
>
<
s
id
="
s.010040
">Sic lux poſt tenebras
<
lb
/>
dulce poſt amarum, roſæ poſt ancethum, con
<
lb
/>
ſonæ voces poſt diſſonas. </
s
>
<
s
id
="
s.010041
">Delectatio enim
<
lb
/>
ac voluptas neceſſariò in aliquo ſenſu ſunt:
<
lb
/>
ſenſus autem omnis cum mutatione eſt, mu
<
lb
/>
tatio autem ex contrariis: igitur vel ex bono
<
lb
/>
in malum, atque hæc eſt triſtitia: delectatio
<
lb
/>
igitur mutatione mali in bonum erit, ma
<
lb
/>
lum igitur præfuiſſe neceſſe eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.010042
">Quis edendo
<
lb
/>
voluptatem capit abſque fame? </
s
>
<
s
id
="
s.010043
">bibendo
<
lb
/>
abſque ſiti? </
s
>
<
s
id
="
s.010044
">Veneris vſu, non præcedente
<
lb
/>
tentigine? </
s
>
<
s
id
="
s.010045
">Lucrando abſque cupiditate? </
s
>
<
s
id
="
s.010046
">Inde
<
lb
/>
ludendi voluptas adeò magna, propter vi
<
lb
/>
ciſſitudinem frequentem amittendi, lucran
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1409
"/>
<
lb
/>
díque. </
s
>
<
s
id
="
s.010047
">Hinc etiam delectationis iteratio fre
<
lb
/>
quens. </
s
>
<
s
id
="
s.010048
">Et in dicendo quoque voluptas eſt:
<
lb
/>
quia quæ non nouimus, diſcimus. </
s
>
<
s
id
="
s.010049
">Vtrum
<
lb
/>
verò in contemplatione eorum, quæ iam no
<
lb
/>
uimus, delectatio ſit? </
s
>
<
s
id
="
s.010050
">Certè aut nulla, aut
<
lb
/>
minor, quàm quæ ſit, dum diſcimus. </
s
>
<
s
id
="
s.010051
">Conti
<
lb
/>
nuata verò actione non delectamur, quia
<
lb
/>
ignorantia non præceſſit. </
s
>
<
s
id
="
s.010052
">Eſt autem primus
<
lb
/>
actus ignorantia quædam. </
s
>
<
s
id
="
s.010053
">Videntur igitur
<
lb
/>
pauperes, diuitibus, & principibus maiore
<
lb
/>
frui delectatione, quia maiore triſtitia affi
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1410
"/>
<
lb
/>
ciuntur. </
s
>
<
s
id
="
s.010054
">Ea quoque ratione fit, vt diapente
<
lb
/>
in acutis, diateſſaron in grauibus offendat
<
lb
/>
aurem, contrario ordine delectet: nam grauis
<
lb
/>
vox poſt acutam, ferit aurem ac manet: igi
<
lb
/>
tur cùm fuerit grauis ſimplicior acuta dele
<
lb
/>
ctabit: ſi contrario modo, aurem offendet. </
s
>
<
s
id
="
s.010055
">At
<
lb
/>
iam ſuprà oſtendimus, ſimpliciorem eſſe
<
lb
/>
conſonantiam diapente, quàm diateſſaron:
<
lb
/>
eadem ratione diateſſaron ſupra ditonum
<
lb
/>
mulcet aurem, infrà lædit: nam faciliùs perci
<
lb
/>
pitur ſeſquiquarta, quàm ſeſquitertia, quòd
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1411
"/>
<
lb
/>
ſeſquiquarta à ſeſquialtera pendeat. </
s
>
<
s
id
="
s.010056
">Igitur
<
lb
/>
tam in ſonis, quàm picturis, quæ effendunt,
<
lb
/>
miſcenda ſunt his, quæ delectant, ſed dupli
<
lb
/>
ci lege obſeruata, prima, vt quæ offendunt,
<
lb
/>
minùs imprimant in ſenſum his, quæ dele
<
lb
/>
ctant: altera, netam minutim diſſecentur,
<
lb
/>
quòd ſenſus non percipiat: diximus enim
<
lb
/>
conſonantiam, ſeu armoniam eſſe plurimum
<
lb
/>
vocum, perceptam auri rationem. </
s
>
<
s
id
="
s.010057
">Si igitur
<
lb
/>
adeò minutiſſimè concidantur, vt non per
<
lb
/>
cipiantur à ſenſu, non ſolùm non delecta
<
lb
/>
bunt, ſed etiam offendent. </
s
>
<
s
id
="
s.010058
">Ideò pictura flo
<
lb
/>
rum minutiſſimorum, neque grata eſt, neque
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1412
"/>
<
lb
/>
delectat: ſic nec literæ adeò paruæ. </
s
>
<
s
id
="
s.010059
">Sed in his
<
lb
/>
tum in gemmarum ſculturis minimus er
<
lb
/>
ror, vel obliquitas deformes reddit: nam ſin
<
lb
/>
gula ad comparationem ſenſu, diiudicat: ita
<
lb
/>
in magnis rebus magnos errores, in paruis
<
lb
/>
paruos ſentit. </
s
>
<
s
id
="
s.010060
">Verùm auditus minores etiam
<
lb
/>
agnoſcit differentias viſu, quare & omni
<
lb
/>
alio ſenſu. </
s
>
<
s
id
="
s.010061
">Siquidem in acutis vna de tri
<
lb
/>
ginta tribus: imò ex octoginta pulcherrimè
<
lb
/>
deprehendit: ditonum enim abſque ea dimi
<
lb
/>
nutione aſperum iudicat, ea detracta ſuauem.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.010062
">In temporibus ictum vnum in ſexdecim di
<
lb
/>
uiditur partes. </
s
>
<
s
id
="
s.010063
">Subtilior igitur auditus viſu,
<
lb
/>
vel quia (vt dixi) illius ſenſus ſolus fit cum
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1413
"/>
<
lb
/>
motu, aut quia viſus obiecta, ſcilicet colores,
<
lb
/>
ob vehementiam contiguitate vitiant ſe mu
<
lb
/>
tuò, aut quia viſus ſit multorum, auditus au
<
lb
/>
tem ſimpliciſſimi atque vnici obiecti. </
s
>
<
s
id
="
s.010064
">Itaque
<
lb
/>
auxiſſe ictus tempus ac extendiſſe, non pa
<
lb
/>
rum facit ad voluptatem, vt loco hemioliæ,
<
lb
/>
quam ſolam noſtri temporis Muſicinorunt
<
lb
/>
in tempore differentiam, diuiſio in quinas,
<
lb
/>
aut ſeptenas extendatur partes: hanc cùm
<
lb
/>
ſemel tantùm audiuerim, iure illud protuli,
<
lb
/>
Omne rarum precioſum: affectus enim
<
lb
/>
cùm moueat ſonus, vis in illo eſt manife
<
lb
/>
ſtiſſima. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.010065
">
<
margin.target
id
="
marg1408
"/>
Voluptas om
<
lb
/>
nis ac dele
<
lb
/>
ctatio dolo
<
lb
/>
rem præſup
<
lb
/>
ponit, aut
<
lb
/>
triſtitiam.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.010066
">
<
margin.target
id
="
marg1409
"/>
Ludus cur
<
lb
/>
adeò dele
<
lb
/>
ctet.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.010067
">
<
margin.target
id
="
marg1410
"/>
Cur diateſ
<
lb
/>
ſaron ſub
<
lb
/>
diapento diſ
<
lb
/>
ſonet.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.010068
">
<
margin.target
id
="
marg1411
"/>
Præceptum
<
lb
/>
ad volupta
<
lb
/>
tem in ſenſi
<
lb
/>
libus.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.010069
">
<
margin.target
id
="
marg1412
"/>
In literis, &
<
lb
/>
gemmarum
<
lb
/>
ſculpturis,
<
lb
/>
errores
<
expan
abbr
="
etiã
">etiam</
expan
>
<
lb
/>
minimi ma
<
lb
/>
gnam
<
expan
abbr
="
pariũt
">pariunt</
expan
>
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
deformitatẽ
">deformitatem</
expan
>
.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.010070
">
<
margin.target
id
="
marg1413
"/>
Modus au
<
lb
/>
gendi dela
<
lb
/>
ctationem in
<
lb
/>
muſica.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.010071
">Inter multa antiquorum exempla, duo
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1414
"/>
<
lb
/>
inuenio præclara, virtutis ſoni ad commo
<
lb
/>
uendos animi affectus. </
s
>
<
s
id
="
s.010072
">Alterum Timothei,
<
lb
/>
qui modo mutato Alexandrum coëgit ala
<
lb
/>
critate impulſum exilire è conuiuio. </
s
>
<
s
id
="
s.010073
">Reli
<
lb
/>
quum, quòd Agamemnon diſceſſurus è pa
<
lb
/>
tria, profecturúſque Troiam, de vxoris pu
<
lb
/>
dicitia dubitans Clytemneſtræ
<
emph
type
="
italics
"/>
(
<
emph.end
type
="
italics
"/>
ſic enim ea
<
lb
/>
vocabatur)citharædum reliquit, qui ſono il
<
lb
/>
lam citharæ adeò ad pudicitiam, & conti
<
lb
/>
nentiam incitabat, vt Ægyſtus non niſi oc
<
lb
/>
ciſo citharœdo, ea potiri potuerit. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.010074
">
<
margin.target
id
="
marg1414
"/>
Mira exem
<
lb
/>
pla mouendi
<
lb
/>
affectus ſono.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.010075
">Qui verò maximè delectant ſoni, & ipſi
<
lb
/>
ad incontinentiam trahunt, ſtudioſos dum
<
lb
/>
nimis muſicæ reddunt: velut hydraulica or
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1415
"/>
<
lb
/>
gana, quorum Nero ſuauitate mira delini
<
lb
/>
tus, etiam inter vitæ, & imperij pericula,
<
lb
/>
exercituum, & ducum defectiones, immi
<
lb
/>
nénſque exitium manifeſtum, curam non ne
<
lb
/>
glexit. </
s
>
<
s
id
="
s.010076
">Aquam hæc continent, pluribúſque
<
lb
/>
fiſtulis aër immiſtus aquæ modulationem
<
lb
/>
cum ſuſurro miſtum emittit. </
s
>
<
s
id
="
s.010077
">Tradit Vitru
<
lb
/>
uius horum rationem. </
s
>
<
s
id
="
s.010078
">ſed poſtquam Nero
<
lb
/>
nis ætate, Vitruuij libros vulgatos conſtat,
<
lb
/>
veriſimile mihi non videtur ea fuiſſe tam
<
lb
/>
chara Neroni, quæ adeò vulgata ratione con
<
lb
/>
ſtructa eſſent. </
s
>
<
s
id
="
s.010079
">Itaque Vitruuij normam pro
<
lb
/>
modulo potiùs, quàm exquiſita ratione ha
<
lb
/>
bendam cenſeo. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.010080
">
<
margin.target
id
="
marg1415
"/>
Hydraulica
<
lb
/>
organa </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.010081
">Sed non ſolùm nepoti Cæſari adeò pla
<
lb
/>
cuerunt muſica inſtrumenta, ſed & Daui
<
lb
/>
dem regem fortiſſimum, virúmque ſeuerum,
<
lb
/>
Pſalterij dulcedo detinuit, quæ & Saulem
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1416
"/>
<
lb
/>
furientem lenibat. </
s
>
<
s
id
="
s.010082
">Neque vulgarem harmo
<
lb
/>
niam huius inſtrumenti eſſe credendum eſt,
<
lb
/>
cuius toties ſacra pagina meminerit,
<
expan
abbr
="
quódq.
">quódque</
expan
>
<
lb
/>
vnum inter reliqua ad laudes diuinas cele
<
lb
/>
brandas aptum fuiſſe iudicarint. </
s
>
<
s
id
="
s.010083
">Conſtat
<
lb
/>
fidibus ſeptuaginta duobus, forma triquetra
<
lb
/>
ad vnguem, cuius ſymphonia incomparabi
<
lb
/>
lis eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.010084
">Vidimus & alia inſtrumenta ſingula
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1417
"/>
<
lb
/>
ris voluptatis
<
expan
abbr
="
atq;
">atque</
expan
>
artificij, vt quæ tubarum,
<
lb
/>
tympanorum, fiſtularum, tibiæ, lyræ, cor
<
lb
/>
nuum, teſtudinis, phormingis, ſyringæ, hep
<
lb
/>
tachordij, organorum propriæ dictorum,
<
lb
/>
ſambucæque vocem exprimerent. </
s
>
<
s
id
="
s.010085
">Hydrau
<
lb
/>
lica auium cantus, vt niſi videas, ementiun
<
lb
/>
tur, ita autem vt dixeris: cornua humanis
<
lb
/>
vocibus ſunt proxima, additis foraminibus: </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>