Bošković, Ruđer Josip
,
Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Notes
Handwritten
Figures
Content
Thumbnails
Table of handwritten notes
<
1 - 4
[out of range]
>
<
1 - 4
[out of range]
>
page
|<
<
(168)
of 389
>
>|
<
echo
version
="
1.0RC
">
<
text
xml:lang
="
la
"
type
="
free
">
<
div
type
="
section
"
level
="
0
"
n
="
0
">
<
p
>
<
s
xml:space
="
preserve
">
<
pb
o
="
168
"
file
="
0220
"
n
="
220
"
rhead
="
THEORIÆ
"/>
citas ipſa adhuc augeretur, quantum eſt opus, eo deveniri poſ-
<
lb
/>
ſet; </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">ut maſſa utcunque proxima in globuli tranſitu nullum ſenſi-
<
lb
/>
bilem motum auferret illi, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">ipſa ſibi acquireret.</
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:space
="
preserve
">368. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Porro ejuſmodi exemplum intueri licet, ubi globus
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0220-01
"
xlink:href
="
note-0220-01a
"
xml:space
="
preserve
">Inde facilis
<
lb
/>
explicatio phæ-
<
lb
/>
nomeni, quo
<
lb
/>
globus ſclope.
<
lb
/>
to exploſus per-
<
lb
/>
forat plana mo-
<
lb
/>
bilia, nec mo-
<
lb
/>
vet: cur lumi-
<
lb
/>
ni data tanta
<
lb
/>
velocitas.</
note
>
aliquis contra obſtaculum aliquod projicitur, quod, ſi ſatis
<
lb
/>
magnam velocitatem habet, concutit totum, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">diffringit, ac
<
lb
/>
e
<
unsure
/>
o majorem effectum edit, quo major eſt velocitas, ut in mu-
<
lb
/>
ris arcium accidit, qui tormentariis globis impetuntur. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">At
<
lb
/>
ubi velocitas ad ingentem quandam magnitudinem devenerit;
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">niſi ſatis ſolida ſit compages obſtaculi, ſive vires cohæſionis
<
lb
/>
ſatis validæ; </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">jam non major effectus fit, ſed potius minor,
<
lb
/>
foramine tantum excavato, quod æquetur ipſi globo. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Id expe-
<
lb
/>
rimur; </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">ſi globus ferreus explodatur ſclopeto contra portam li-
<
lb
/>
gneam, quæ licet ſemiaperta ſit, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">ſummam habeat ſuper
<
lb
/>
ſuis cardinibus mobilitatem; </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">tamen nihil prorſus commove-
<
lb
/>
tur; </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">ſed excavatur tantummodo foramen æquale ad ſenſum
<
lb
/>
diametro globi, quod in mea Theoria multo facilius utique
<
lb
/>
intelligitur, quam ſi continuo nexu partes perfecte ſolidæ in-
<
lb
/>
ter ſe complicarentur, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">conjungerentur. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Nimirum, ut in
<
lb
/>
ſuperiore magnetum caſu, particulæ globi ſecum abripiunt
<
lb
/>
particulas ligni, ad quas acceſſerunt magis, quam ipſæ ad
<
lb
/>
ſibi proximas accederent, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">brevitas temporis non permiſit
<
lb
/>
viribus illis, a quibus diſtantium ligni punctorum nexus præ-
<
lb
/>
ſtabatur, ut in iis motus ſenſibilis haberetur, qui nexum cum
<
lb
/>
aliis ſibi proximis a vi mutua ortum diſſolveret, aut illis, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
toti portæ ſatis ſenſibilem motum communicaret. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Quod ſi ve-
<
lb
/>
locitas ſatis adhuc augeri poſſet; </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">ne iis quidem avulſis maſſa
<
lb
/>
per maſſam transvolaret, nulla ſenſibili mutatione facta, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
ſine vera compenetratione haberetur illa apparens compene-
<
lb
/>
tratio, quam habet lumen, dum per homogeneum ſpatium li-
<
lb
/>
berrimo rectilineo motu progreditur; </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">quam ipſam fortaſſe ob
<
lb
/>
cauſam Divinus Naturæ Opifex tam immanem luci veloci-
<
lb
/>
tatem voluit imprimi, quantam in ea nobis oſtendunt eclipſes
<
lb
/>
Jovis ſatellitum, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">annua fixarum aberratio, ex quibus Roe-
<
lb
/>
merus, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Bradleyus deprehenderunt, lumen ſemiquadrante
<
lb
/>
horæ percurrere diſtantiam æqualem diſtantiæ Solis a Terra, ſi-
<
lb
/>
ve plura milliariorum millia ſingulis arteriæ pulſibus.</
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:space
="
preserve
">369. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Ac eodem pacto, ubi herbarum forma in cinere cum
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0220-02
"
xlink:href
="
note-0220-02a
"
xml:space
="
preserve
">Cur in cinere
<
lb
/>
remaneat illæ-
<
lb
/>
ſa forma plan-
<
lb
/>
tæ avolante par-
<
lb
/>
te volatili per
<
lb
/>
ignem.</
note
>
tenuiſſimis filamentis remanet intacta, avolantibus oleoſis par-
<
lb
/>
tibus omnibus ſine ulla læſione ſtructuræ illarum, id quidem
<
lb
/>
admodum facile intelligitur, qui fiat: </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">ibi nova vis excitata
<
lb
/>
ingentem velocitatem parit brevi tempore, quæ omnem alium
<
lb
/>
effectum impediat virium mutuarum inter olea, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">cineres,
<
lb
/>
oleaginoſis particulis inter terreas cum hac apparenti compe-
<
lb
/>
netratione liberrime avolantibus ſine ullo immediato impactu,
<
lb
/>
& </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">incurſu.</
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:space
="
preserve
">370. </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">Quod ſi ita res habet; </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">liceret utique nobis per occlu-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0220-03
"
xlink:href
="
note-0220-03a
"
xml:space
="
preserve
">Compenetra-
<
lb
/>
tio apparens,</
note
>
ſas ingredi portas, & </
s
>
<
s
xml:space
="
preserve
">per duriſſima transvolare murorum </
s
>
</
p
>
</
div
>
</
text
>
</
echo
>