Buonamici, Francesco, De motu libri X

Page concordance

< >
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="200"/>
              atque, vt aiunt, formaliter, aut proceſſum certæ formæ, atque, vt dici ſolet, materialiter. </s>
              <s>nos agi­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1430"/>
                <lb/>
              mus nunc de motu, quatenus eſt fluxus, infra de altero eius ſignificato diſputaturi. </s>
              <s>In illa ergo
                <lb/>
              mutatione, in qua è non motu dicitur fieri vel eſſe motus, eſt quod iam diuiduum eſt & ſicut in­
                <lb/>
              ſtanti tempus adnexum eſt, non alterum inſtans; inſtans enim non eſt continuum, neque contin­
                <lb/>
              guum, neque conſequens; ſed tempus adnectitur; ſic vbi motus eſt, ei quod eſt non eſſe motum
                <lb/>
              conſequens eſſe motum, & ſicut inſtans, vnde cępit tempus, reipſa finis eſt, ob
                <expan abbr="eamq́">eamque</expan>
              . </s>
              <s>cauſſam
                <lb/>
              tribuitur præterito. </s>
              <s>hoc enim extitit: non autem futuro, licet ſit eius initium; quia non dum
                <lb/>
              extat hoc, & quia poſt illud id quod eſt, eſt tempus & diuiduum, ſic quod eſt indiuiduum ab
                <lb/>
              initio motus, illi tribuitur quod motui præceſsit: nam quod conſequitur, omne diuiduum eſt,
                <lb/>
              & motus. </s>
              <s>quo fit, vt ſit prima quidem pars motus, ſed non primum tanquam indiuiduum, ſiue
                <lb/>
              appelletur hoc mutatum eſſe, ſiue primum eſſe ſimpliciter, nihil refert. </s>
              <s>Quare ad dubitationem
                <lb/>
              propoſitam facilè reſpondeo. </s>
              <s>Eſt primum tempus in quo fit motus. </s>
              <s>fateor. </s>
              <s>ſunt & termini tem­
                <lb/>
              poris. </s>
              <s>concedo. </s>
              <s>ergo & termini motus, & id tibi do. </s>
              <s>Tu adiungis. </s>
              <s>Termini temporis ſunt indi­
                <lb/>
              uidui, ergo & termini motus, initium ſcilicet & finis. </s>
              <s>Iam ineſt fallacia in argumento, quoniam
                <lb/>
              termini, vnde incipit tempus, ſunt præteriti re ipſa, non autem eiusquod incipit. </s>
              <s>Sed omne id
                <lb/>
              quod eſt, eius quod incipit, eſt tempus & diuiduum; ita quoque de motu dicendum eſt. </s>
              <s>Nam
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1431"/>
                <lb/>
              primum quod eſt indiuiduum eſt alterius formæ, cuius eſt primum non eſſe, quare nihil huius
                <lb/>
              motus, quod conſequitur ſic habet: nam fit motus in tempore & primum motus in primo tem­
                <lb/>
              pore, quia etiam primum motus eſt motus. </s>
              <s>In qua re ſucceſsiua diſtinguuntur à permanentibus,
                <lb/>
              quoniam hæc habent, quòd ſint ſimul & indiuiduè, ideò in quolibet inſtanti, poſtquàm exiſtunt,
                <lb/>
              illis tribui poteſt illud eſſe quod eſt indiuiduum, & quatenus tale non obnoxium tempori. </s>
              <s>Ideò
                <lb/>
              tollitur ſecunda dubitatio, qua confertur motus cum ſpatio, quoniam ſpatium permanens eſt.
                <lb/>
              </s>
              <s>Nec verò negatur motum habere terminos; ſed id negatur, quòd pręter vltimum motus primum
                <lb/>
              ſit ipſius motus: ſed eſt eius quod præceſsit. </s>
              <s>pręterquamquòd finitus motus accipitur ibi vel ad
                <lb/>
                <expan abbr="tẽpus">tempus</expan>
              , vel ad ſpatium;
                <expan abbr="quorũ">quorum</expan>
              illud
                <expan abbr="primũ">primum</expan>
              ab initio habet inſtans, quod eſt re ipſa ipſius pręteriti:
                <lb/>
                <expan abbr="ſpatiū">ſpatium</expan>
                <expan abbr="aūt">aut</expan>
              , quia permanens, per ſe
                <expan abbr="terminatũ">terminatum</expan>
              eſt; quare communicat terminationem motui, quæ
                <lb/>
              tamen eius diuiſioni non obſtat. </s>
              <s>Id autem quod ſpatio tribuimus in latione, poteſt item cęteris
                <lb/>
              motibus, proportione conuenire: nam quod in iis eſt res ipſa, & id quod obtinet materialis; quia
                <lb/>
              progreſſus eſt à potentia, quæ per ſe infinita eſt, terminari autem poteſt forma & actu; ad actum
                <lb/>
              ipſum & formam, quæ per ſe terminata eſt, omnis
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
              terminationis in illis intrinſecè cauſſa eſt.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1432"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1424"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1425"/>
              a 1. Phyſ.
                <lb/>
              T. 82.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1426"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1427"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1428"/>
              b 5. Phyſ.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1429"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1430"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1431"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1432"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="head">
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Explicantur accidentis termini, & docetur vt in illorum quoque productione non ſit
                <lb/>
              primum eſſe. </s>
              <s>Cap. </s>
              <s>XXXIII
                <emph.end type="italics"/>
              .</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>CAETERVM quod attinet ad tertiam illam difficultatem: quoniam deſiderat eius dilutio
                <lb/>
              notitiam terminorum accidentis, & de hoc ipſo eſt quod noſtro marte dicamus, atque eru­
                <lb/>
              ditiſsimus vir Franciſcus Toletus eam tractationem pollicetur, neque tamen præſtat 8. Phyſico­
                <lb/>
              rum, operęprecium me facturum puto, ſi nonnulla nunc afferam, vnde etiam certior dubitatio­
                <lb/>
              num exitus habeatur. </s>
              <s>Itaque negant Latini quidam terminos accidentium ob eam præcipuè ra­
                <lb/>
              tionem; nam ſi minimus calor in rerum natura poſſet eſſe; profectò motus ſubito obiretur: at
                <lb/>
              omnis motus eſt in tempore, idcircò minimum caloris eſſe nequit; idem de cęteris accidentibus
                <lb/>
              judicium faciendum eſt. </s>
              <s>Coniunctum approbatur, facta terminorum expoſitione, more ma­
                <lb/>
              thematico ſit primus caloris gradus, ponamus cum tempore contrahi. </s>
              <s>cùm ſic contrahatur, ſuc­
                <lb/>
              ceſsiuè & particulatim: non erit igitur primum, neque minimum; hoc autem aduerſatur noſtrę
                <lb/>
              poſitioni: quòd ſi primum eſt, quemadmodum accipimus, non contrahetur particulatim: tem­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1433"/>
                <lb/>
              poris igitur puncto fiet: atqui gradus eſt iam aliquid actu, & qualitas, igitur qualitas puncto
                <expan abbr="tẽ-poris">ten­
                  <lb/>
                poris</expan>
              accedet. </s>
              <s>& ob id, aut qualitas ſine affectione, aut affectio ſine tempore obiri poterit; quod
                <lb/>
              ſanè euertit omnia quæ in libris phyſicorum ordine admirabili demonſtrata ſunt. </s>
              <s>quare ſequi­
                <lb/>
              tur, vt non ſit minimum in accidentibus. </s>
              <s>Sed meo quidem iudicio fallax eſt hoc argumentum
                <lb/>
              eo quòd primus gradus qualitatis duo notare poteſt, aut id quod dicitur primum affectum eſſe,
                <lb/>
              hoc verò non dari ſupra demonſtratum eſt abundè: aut primum eſſe qualitatis ſenſilis, quod eſt
                <lb/>
              ſicuti forma: atque hoc iterum conſideratur dupliciter, vel vt terminus ſolùm ſine via ad hunc
                <lb/>
              terminum, vel ſimul cum ipſa via: quòd ſi vt terminus ſolùm accipiatur, eſt in non tempore:
                <lb/>
              neque de eo verè prædicatur fieri, ſed eſſe, ſicut de cęteris indiuiduis. </s>
              <s>quòd ſi cum ſua via ſuma­
                <lb/>
              tur; beneficio viæ tempore comparatur: ideò nulla eſt neceſsitas eius argumenti. </s>
              <s>Nam quando
                <lb/>
              inſtant quærentes de primo gradu coloris, vtrùm tempore contrahatur, nec'ne. </s>
              <s>Tempore nos
                <lb/>
              aimus. </s>
              <s>Cùm vrgent rurſus, Ergo non primum: quoniam comparatur particulatim, dicimus
                <lb/>
              etiam, ſi ita comparetur, non proptereà tolli, quin ſit primum: neque ob id ſequi vt detur minus
                <lb/>
              minimo: quoniam antequàm peruenerit ad eum terminum, quo primo ſenſilis eſt, calor fit, & </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>