Alvarus, Thomas, Liber de triplici motu, 1509
page |< < of 290 > >|
    <echo version="1.0">
      <text xml:lang="la">
        <div xml:id="N10132" level="1" n="1" type="body">
          <div xml:id="N15C17" level="2" n="3" type="other" type-free="pars">
            <div xml:id="N25905" level="3" n="4" type="other" type-free="tractatus">
              <div xml:id="N25911" level="4" n="1" type="chapter" type-free="capitulum">
                <p xml:id="N25C8F">
                  <s xml:id="N25CE4" xml:space="preserve">
                    <pb chead="Quarti Tractatus" file="0221" n="221"/>
                  tionales ꝓportiõe dupla minoribꝰ ſus a. alterãs
                    <lb/>
                  terminatis / et argr̄ ſic / b. reſiſtit īfinite ip̄i a. põue fi-
                    <lb/>
                  nite / igit̄̄ a. alterat infinita tarditate. </s>
                  <s xml:id="N25CF2" xml:space="preserve">Probat̄̄ añs /
                    <lb/>
                  q2 ṗma ꝑs ꝓportiõalis ip̄ius b. aliquãtulū reſiſtit
                    <lb/>
                  ipſi a. et ſcḋa tm̄ et tertia tm̄ ſicut ſcḋa / et ſic ↄ̨ñter / g̊
                    <lb/>
                  b. reſiſtit infinite ip̄i a. </s>
                  <s xml:id="N25CFB" xml:space="preserve">Probat̄̄ añs. </s>
                  <s xml:id="N25CFE" xml:space="preserve">q2 ſcḋa pars ꝓ­
                    <lb/>
                  portionalis eſt in duplo mīor ꝙ̄ prīa et eſt in duplo
                    <lb/>
                  ꝓpinq̇or ipſi agēti ꝙ̄ ṗma g̊ tãtū reſiſtit ſicut prima
                    <lb/>
                  </s>
                  <s xml:id="N25D06" xml:space="preserve">Et ſic probabis /  tertia tm̄ agit ſicut ſcḋa / et ſic cõ-
                    <lb/>
                  ſequēter. </s>
                  <s xml:id="N25D0B" xml:space="preserve">Patet igir̄ antecedens.</s>
                </p>
                <p xml:id="N25D18">
                  <s xml:id="N25D19" xml:space="preserve">Tertio principaliter arguitur ſic </s>
                  <s xml:id="N25D1C" xml:space="preserve">Si
                    <lb/>
                  q̄ſtio eēt vera / ſeq̄ret̄̄ aliquod alterãs eque velociter
                    <lb/>
                  alterare partē remotã alicuiꝰ reſiſtētie ſicut partē
                    <lb/>
                  ꝓpinquã ↄ̨ñs eſt falſuꝫ / cū oē agēs naturale velociꝰ
                    <lb/>
                  agat in remotū ꝙ̄ in ꝓpinquū / igit̄̄ illud ex q̊ ſequit̄̄
                    <lb/>
                  </s>
                  <s xml:id="N25D28" xml:space="preserve">Seq̄la ꝓbat̄̄ et pono /  alterãs a. alteret reſiſtētiaꝫ
                    <lb/>
                  b. ita difformē  in ea ꝓportiõe in qua ꝑtes ſūt mi­
                    <lb/>
                  nus apte ad ſuſceptionē actionis propṫ diſtantiã
                    <lb/>
                  in ea ꝓportiõe habeat minus de reſiſtētia ita  a.
                    <lb/>
                  ad quodlibet pūctū ip̄ius b. reſiſtētie habeat eãdeꝫ
                    <lb/>
                  proportionē. </s>
                  <s xml:id="N25D35" xml:space="preserve">Quo poſito argr̄ ſic / a. alterãs eq̄ ve-
                    <lb/>
                  lociter agit in partē remotã ipſius b. reſiſtētie ſicut
                    <lb/>
                  in partē propinquã igr̄ ꝓpoſitū </s>
                  <s xml:id="N25D3C" xml:space="preserve">pꝫ añs / q2 ex caſu
                    <lb/>
                  ab equali proportiõe agit ī remotū et in propīquū
                    <lb/>
                    <note position="left" xlink:href="note-0221-01a" xlink:label="note-0221-01" xml:id="N25D80" xml:space="preserve">Petrꝰ ḋ
                      <lb/>
                    mãtua in
                      <lb/>
                    tractatu
                      <lb/>
                    de ṗmo et
                      <lb/>
                    vltimo ī-
                      <lb/>
                    ſtanti.</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N25D48" xml:space="preserve">Nec valet dicere ſicut dicit petrus mãtuanꝰ in ſuo
                    <lb/>
                  tractatu de primo et vltīo inſtãti nõ admittēdo caſū
                    <lb/>
                  vcꝫ /  taliter ſit dabilis aliqua reſiſtētia difformis
                    <lb/>
                   ad quēlibet pūctū eiꝰ agens eque velociter agat /
                    <lb/>
                  q2 manifeſtū eſt /  ab aliqua ꝓportiõe agit in c. pū­
                    <lb/>
                  ctū remotū minore ꝙ̄ ſit ꝓportio a q̈ agit in pūctū
                    <lb/>
                  propinquiorē / pono igit̄̄ /  ad punctū c. ſic remitta­
                    <lb/>
                  tur reſiſtētia quovſ ꝓportio a. ad illū punctū c. ſit
                    <lb/>
                  equalis ꝓportioni ipſius a. ad punctū ꝓpinquiorē /
                    <lb/>
                  et tunc manifeſtū eſt /  eque velociter agit in remo-
                    <lb/>
                  tū ſicut in ꝓpinquū </s>
                  <s xml:id="N25D5F" xml:space="preserve">Poſſet etiã ꝓbari /  ad punctū
                    <lb/>
                  ꝓpinquiorē addēdo reſiſtētiã ꝓpīquiori pūcto quo
                    <lb/>
                  vſ a. haberet tantã ꝓportionē ad illū punctū ꝓpin­
                    <lb/>
                  quiorē ſicut ad c. pūctū remotiorē.
                    <note position="left" xlink:href="note-0221-02a" xlink:label="note-0221-02" xml:id="N25D90" xml:space="preserve">Dicitur.</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N25D6D" xml:space="preserve">¶ Et ideo aliter
                    <lb/>
                  dices et bñ cõcedēdo ſequelã / qm̄ illud nõ eſt incon-
                    <lb/>
                  ueniēs dūmodo reſiſtētia ſit difformis / īmo ſtat ali­
                    <lb/>
                  quod agēs agere in remotū et nõ in ꝓpinquū quan­
                    <lb/>
                  do vcꝫ ꝓpinquū nõ eſt ſuſceptiuū actionis et remotū
                    <lb/>
                  eſt ſuſceptiuū et ſiĺr cū ad remotū hꝫ ꝓportionē ma­
                    <lb/>
                  ioris ineq̈litatis ad ꝓpīquū o ꝓportionē eq̈litatꝪ</s>
                </p>
                <p xml:id="N25D96">
                  <s xml:id="N25D97" xml:space="preserve">Sed contra q2 aliquod alterãs agēs
                    <lb/>
                  in paſſum vniforme eque velociter alterat remotuꝫ
                    <lb/>
                  ſicut ꝓpinquū igr̄ ſolutio nulla. </s>
                  <s xml:id="N25D9E" xml:space="preserve">Pro deductiõe ar­
                    <lb/>
                  gumēti ſuppono tria </s>
                  <s xml:id="N25DA3" xml:space="preserve">Primū /  oē luminoſum per
                    <lb/>
                  maiorē diſtãtiã agit latitudinē ſui luminis ī medio
                    <lb/>
                  rariori ꝙ̄ in medio minus raro. </s>
                  <s xml:id="N25DAA" xml:space="preserve">Secūdū /  oē lumi­
                    <lb/>
                  noſum in medio vniformi ſaltem vbi reflexio nõ eſt
                    <lb/>
                  impedimento ꝓducit totã latitudinē ſui luīs a gra­
                    <lb/>
                  du ſub quo eſt vſ ad nõ gradū. </s>
                  <s xml:id="N25DB3" xml:space="preserve">Tertiū /  qḋlibet
                    <lb/>
                  luminoſū ꝓducēs lumē ſuū in medio vniformiter ꝓ­
                    <lb/>
                  portiõalibiliṫ ſicut ſit maioris potētie ita agit ꝑ ma­
                    <lb/>
                  iorē diſtãtiã </s>
                  <s xml:id="N25DBC" xml:space="preserve">Quibꝰ ſuppoſitis pono a. luminoſū vt
                    <lb/>
                  4. ꝓducere lumē ī b. mediū pedale vniforme ī rarita­
                    <lb/>
                  te a q̈rto vſ ad nõ g̈dū vniformiṫ difformiter deī-
                    <lb/>
                  de augeat̄̄ a. in ponã ꝑ intēſionē ſui ad duplū puta
                    <lb/>
                  ad octauū medio manēte īuariato. </s>
                  <s xml:id="N25DC7" xml:space="preserve">Quo poſito ar­
                    <lb/>
                  guit̄̄ ſic / a. luminoſū tm̄ lumē ꝓducit ī pūcto ſibi ꝓ-
                    <lb/>
                  ximo ipſiꝰ b. medii vniformis ̄tū in pūcto remoto /
                    <lb/>
                  igit̄̄ ꝓpoſitū. </s>
                  <s xml:id="N25DD0" xml:space="preserve">Probat̄̄ añs / q2 a. luīnoſū fctã tali in­
                    <lb/>
                  tenſioe producet lumē vniformiter difforme ab .8.
                    <lb/>
                  vſ ad nõ gradū / vt pꝫ ex ſcḋo ſuppoſito et .4. gra-
                    <lb/>
                  dus lūis adeq̈te ꝓducit in pūcto ſibi ꝓximo ſupra
                    <lb/>
                  gradus hītos añ talē intēſionē et .4. ēt gradus ī pū­
                    <lb/>
                  cto in q̊ añ intēſionē lūioſi erat nõ gradus luīs / igr̄
                    <cb chead="Capi. primum"/>
                  tm̄ lumem adequate ꝓducit in pūcto ſibi ꝓxīo ſicut
                    <lb/>
                  in puncto remoto / qḋ erat ꝓbandū. </s>
                  <s xml:id="N25DE2" xml:space="preserve">Probat̄̄ ṗma
                    <lb/>
                  pars mīoris / q2 vt pꝫ ex ſcḋo ſuppoſito tota latitu-
                    <lb/>
                  do lūis ꝓducti ab a. fctã eius intēſiõe īcipit a gra-
                    <lb/>
                  du ſub quo eſt a. puta ab .8. ꝓpe lūioſū vſ ad non
                    <lb/>
                  gradū et añ intēſionē ipſiꝰ lūioſi ī pūcto ꝓximo ip̄i
                    <lb/>
                  lūioſo erãt .4. gradus lūis p̄ciſe et mõ ſūt .8. / igit̄̄ .4.
                    <lb/>
                  adequate fuerūt ꝓducti fctã intēſione lūioſi in illo
                    <lb/>
                  pūcto ei ꝓxīo. </s>
                  <s xml:id="N25DF3" xml:space="preserve">Probat̄̄ ſcḋa pars mīoris / q2 illḋ lu­
                    <lb/>
                  minoſum eſt auctū in ponã ad duplū ex caſu / igr̄ ex
                    <lb/>
                  tertio ſuppoſito ip̄m producit totaꝫ latitudinē ſui
                    <lb/>
                  lūis ꝑ in duplo maiorē diſtãtiã puta ꝑ bipedalē di­
                    <lb/>
                  ſtantiã </s>
                  <s xml:id="N25DFE" xml:space="preserve">(Uolo em̄ totū mediū vltra b. eſſe vniforme
                    <lb/>
                  eodē gradu raritatis quo b. ē rarū) et vltra a. ꝓdu-
                    <lb/>
                  cit totã latitudinē ſui lūis vniformiṫ difformiṫ ꝑ in
                    <lb/>
                  duplo maiorē diſtantiã / ꝙ̄ antea igit̄̄ vbi aña erat
                    <lb/>
                  nõ gradus totiꝰ latitudinis ibi mõ eſt gradus me-
                    <lb/>
                  dius totius latitudinis: ſꝫ gradus medius totiꝰ la­
                    <lb/>
                  titudinis eſt vt .4. fctã tali intēſiõe / vt ↄ̨ſtat / igr̄ a. lu-
                    <lb/>
                  minoſuꝫ in pūcto in q̊ aña erat nõ gradus fctã intē­
                    <lb/>
                  ſione ſui ꝓducit .4. g̈dus lūis adeq̈te / qḋ fuit ꝓbãdū
                    <lb/>
                  </s>
                  <s xml:id="N25E12" xml:space="preserve">¶ Dices et bñ cõcedēdo illatū </s>
                  <s xml:id="N25E15" xml:space="preserve">Nec hoc eſt īcõueniēs
                    <lb/>
                  de actiõe partiali lūioſi hoc eſt ꝓducētis lumē ī me­
                    <lb/>
                  dio in quo iã lumē eſt ꝓductū ab ip̄o vel ab altero.</s>
                </p>
                <p xml:id="N25E1C">
                  <s xml:id="N25E1D" xml:space="preserve">¶ Sꝫ cõtra: q2 tūc ſeq̇retur /  aliqḋ alterãs velociꝰ
                    <lb/>
                  alteraret remotū ꝙ̄ ꝓpīquum: paſſo exiſtēte vnifor­
                    <lb/>
                  mi: ſꝫ ↄ̨ñs ē falſum: igĺ illḋ ex q̊ ſequit̄̄. </s>
                  <s xml:id="N25E24" xml:space="preserve">Seq̄la ꝓbat̄̄
                    <lb/>
                  et pono /  a. lūioſum vt .8. producat latitudinē ſui
                    <lb/>
                  lūis in b. mediū vniformiter rarū ꝑ totū: deinde ra­
                    <lb/>
                  refiat b. mediū vniformiter ꝑ totuꝫ abſ ̄titatis
                    <lb/>
                  cremēto: ſꝫ ſolū ꝑ materie diminutionē / vt dcm̄ eſt in
                    <lb/>
                  capite de motu rarefactiõis et ↄ̨dēſatiõis. </s>
                  <s xml:id="N25E31" xml:space="preserve">Quo po­
                    <lb/>
                  ſito ſic argumētor: fcã tali rarefactiõe a. luminoſuꝫ
                    <lb/>
                  ꝓducit totã latitudinē ſui luīs a gradu ſub q̊ ē puta
                    <lb/>
                  8. vſ ad nõ gradū / vt pꝫ ex ſcḋo ſuppoſito: et ꝑ ma­
                    <lb/>
                  iorē diſtãtiã / vt pꝫ ex ṗmo ſuppoſito: igr̄ in pūcto b.
                    <lb/>
                  medii in q̊ añ rarefactiõeꝫ erat nõ gradus luīs ē ali­
                    <lb/>
                  quis gradus fcã rarefactiõe ꝓductꝰ a luīoſo a. et in
                    <lb/>
                  puncto b. medii propīquiori a. luīoſo minꝰ luīs fuit
                    <lb/>
                  productū: igr̄ velociꝰ a: luīoſuꝫ fcã tali rarefactiõe
                    <lb/>
                  medii agit ī remotū ꝙ̄ ī propīquū paſſo exñte vni-
                    <lb/>
                  formi: qḋ fuit ꝓbãdū. </s>
                  <s xml:id="N25E48" xml:space="preserve">Minor ꝓbat̄̄: q2 ꝑ in īfinituꝫ
                    <lb/>
                  mīorē latitudinē diſtat añ talē rarefactionē aliq̇s
                    <lb/>
                  punctꝰ nõ ꝓximꝰ luīoſo ꝓpinq̇or tñ ꝙ̄ punctus vbi
                    <lb/>
                  erat nõ gradus añ rarefactionē a. gradu .8. ꝙ̄ ſit la­
                    <lb/>
                  titudo lūis ꝓducta fctã rarefactiõe ī puncto b. me-
                    <lb/>
                  dii vbi erat nõ gradus et nullꝰ talis punctꝰ efficit̄̄ vt
                    <lb/>
                  8. q2 aĺs nõ eēt latitudo lūis vniformiṫ difformis /
                    <lb/>
                  qḋ eſt ↄ̈ ṗmū ſuppoſitū: igr̄ nullꝰ talis punctꝰ acq̇rit
                    <lb/>
                  tãtã latitudinē luīs ſicut punctꝰ vbi erat nõ gradꝰ:
                    <lb/>
                  et ꝑ ↄ̨ñs ī puncto ꝓpīquior a. luīoſo ꝙ̄ ſit punctꝰ vbi
                    <lb/>
                  erat nõ g̈dꝰ minꝰ luīs fuit ꝓductū ꝙ̄ ī pūcto vbi erat
                    <lb/>
                  nõ g̈dus: qñq̇dē ī q̊libet aliq̇d luīs ꝓducit̄̄ medio ma­
                    <lb/>
                  gis diſpoſito per illã rarefactioneꝫ.</s>
                </p>
                <p xml:id="N25E63">
                  <s xml:id="N25E64" xml:space="preserve">¶ Quarto ṗncipaliṫ argr̄ ſic: ſi qõ eēt a ſeq̄ret̄̄ / 
                    <lb/>
                  nullū alterãs poſſꝫ vniformiṫ ↄ̨tinuo corrūpere reſi­
                    <lb/>
                  ſtētiã alicuiꝰ paſſi vſ ad nõ g̈dū: ſꝫ ↄ̨ñs ē fĺm / qm̄ q̄­
                    <lb/>
                  libet reſiſtētiã p̄t vniformiṫ corrūpi ꝑ motū altera­
                    <lb/>
                  tiõis vniformē. </s>
                  <s xml:id="N25E6F" xml:space="preserve">Seq̄la ꝓbat̄̄ / q2 ſi nõ det̄̄ aliqḋ alte-
                    <lb/>
                  rãs puta a. vniformiṫ ↄ̨tinuo corrūpēs reſiſtētiã c.
                    <lb/>
                  ī hora adeq̈te vſ ad nõ gradū: et arguo ſic / vĺ a. ma­
                    <lb/>
                  net īuariatū: et hoc ñ / vt pꝫ ex ṗma ↄ̨°ne .3. argumēti
                    <lb/>
                  ſexti capitꝪ ṗmi tractatꝰ vĺ ip̄3 a. ↄ̨tinuo variat̄̄: et
                    <lb/>
                  hoc nõ: q2 tūc ip̄3 a. eq̄ ꝓportiõabiĺr corrūꝑet̄̄ vſ
                    <lb/>
                  ad nõ g̈dū / vt pꝫ ex ṗmo et octauo correlariis q̈rte cõ­
                    <lb/>
                  cluſiõis octaui capitꝪ .2. ꝑtis: ſꝫ hoc ē fĺm / q2 tūc eq̄
                    <lb/>
                  cito reſiſtētia corrūꝑet põnã ſicut ponã r̄ſiſtētiã / igr̄
                    <lb/>
                  nullo° ab aliq̊ alṫante r̄ſiſtētia v3 vniformiṫ ↄ̨tinuo
                    <lb/>
                  corrūpit. </s>
                  <s xml:id="N25E86" xml:space="preserve">Dices et bñ negãdo ſeq̄lã et ad ꝓbatõeꝫ
                    <gap/>
                  ̀ </s>
                </p>
              </div>
            </div>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>