Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Page concordance

< >
Scan Original
221 215
222 216
223 217
224 218
225 219
226 220
227 221
228 222
229 223
230 224
231 225
232 226
233 227
234 228
235 229
236 230
237 231
238 232
239 233
240 234
241 235
242 236
243 237
244 238
245 239
246 240
247 241
248 242
249 243
250 244
< >
page |< < (215) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div512" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s15111" xml:space="preserve">
              <pb o="215" file="0221" n="221" rhead="OPTICAE LIBER VI."/>
            go t b concurret cum a m.</s>
            <s xml:id="echoid-s15112" xml:space="preserve"> [ſi enim ex trapezio a m b t fiat parallelogrammũ (æquato nẽpe latere
              <lb/>
            b m ipſi t a, cumq́ue eodem connexo) patebit per lemma Procli ad 29 p 1, a m concurrere cum t b:</s>
            <s xml:id="echoid-s15113" xml:space="preserve">
              <lb/>
            quia concurrit cum ipſius parallela.</s>
            <s xml:id="echoid-s15114" xml:space="preserve">] Concurrant ergo in f:</s>
            <s xml:id="echoid-s15115" xml:space="preserve"> fergo eſt imago m.</s>
            <s xml:id="echoid-s15116" xml:space="preserve"> [per 6 n 5.</s>
            <s xml:id="echoid-s15117" xml:space="preserve">] Et ſic
              <lb/>
            declarabitur, quòd t g concurret cum a n.</s>
            <s xml:id="echoid-s15118" xml:space="preserve"> Concurrat in q:</s>
            <s xml:id="echoid-s15119" xml:space="preserve"> q
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0221-01" xlink:href="fig-0221-01a" number="189">
                <variables xml:id="echoid-variables178" xml:space="preserve">f u q b
                  <gap/>
                  <gap/>
                m t n e o z a</variables>
              </figure>
            ergo erit imago n.</s>
            <s xml:id="echoid-s15120" xml:space="preserve"> Et continuemus f q:</s>
            <s xml:id="echoid-s15121" xml:space="preserve"> quæ eſt diameter i-
              <lb/>
            maginis m b.</s>
            <s xml:id="echoid-s15122" xml:space="preserve"> Et quia t e, t z ſunt æquales:</s>
            <s xml:id="echoid-s15123" xml:space="preserve"> [per conſectariũ
              <lb/>
            Campani ad 36 p 3] erunt anguli t a e, t a z æquales [per 8
              <lb/>
            p 1:</s>
            <s xml:id="echoid-s15124" xml:space="preserve"> quia a e, a z æquantur per 15 d 1, & a t eſt cõmune latus]
              <lb/>
            & erunt lineæ t b, t g æquales [per 4 p 1:</s>
            <s xml:id="echoid-s15125" xml:space="preserve"> quia a b, a g æquan
              <lb/>
            tur per 15 d 1] & lineæ b m, g n æquales.</s>
            <s xml:id="echoid-s15126" xml:space="preserve"> [Quia enim b a, g a
              <lb/>
            æquantur per 15 d 1, & a t eſt cõmunis, angulusq́;</s>
            <s xml:id="echoid-s15127" xml:space="preserve"> b a t æqua
              <lb/>
            lis concluſus eſt angulo g a t:</s>
            <s xml:id="echoid-s15128" xml:space="preserve"> æquabitur per 4 p 1 angulus
              <lb/>
            b t a angulo g t a, ideoq́;</s>
            <s xml:id="echoid-s15129" xml:space="preserve"> per 13 p 1 angulus u t b angulo u t g.</s>
            <s xml:id="echoid-s15130" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Quare cum anguli a d t deinceps recti ſint per fabricationẽ:</s>
            <s xml:id="echoid-s15131" xml:space="preserve">
              <lb/>
            æquabitur per 3 ax.</s>
            <s xml:id="echoid-s15132" xml:space="preserve"> angulus b t m angulo g t n, & anguli ad
              <lb/>
            m & n recti per 29 p 1, æquantur per 10 ax.</s>
            <s xml:id="echoid-s15133" xml:space="preserve"> Itaq;</s>
            <s xml:id="echoid-s15134" xml:space="preserve"> per 26 p 1 b
              <lb/>
            m æquatur g n:</s>
            <s xml:id="echoid-s15135" xml:space="preserve"> & m tipſi n t] & lineæ a m, a n æquales [per
              <lb/>
            4 p 1:</s>
            <s xml:id="echoid-s15136" xml:space="preserve"> quia latera m t, n t ęqualia concluſa ſunt, & commune
              <lb/>
            eſt a t, anguliq́;</s>
            <s xml:id="echoid-s15137" xml:space="preserve"> a d t deinceps recti] & proportio a f ad f m,
              <lb/>
            ſicut proportio a t ad m b [per 4 p 6:</s>
            <s xml:id="echoid-s15138" xml:space="preserve"> quia triangula a t f, m b f ſunt æquiangula per 29.</s>
            <s xml:id="echoid-s15139" xml:space="preserve"> 32 p 1.</s>
            <s xml:id="echoid-s15140" xml:space="preserve">] Et
              <lb/>
            proportio a q ad q n eſt, ſicut proportio a t ad n g.</s>
            <s xml:id="echoid-s15141" xml:space="preserve"> Ergo proportio a fad f m eſt, ſicut proportio a q
              <lb/>
            ad q n [per 7 p 5:</s>
            <s xml:id="echoid-s15142" xml:space="preserve"> quia ratio a t ad b m & ad g n eadem eſt, cum b m æqualis oſtenſa ſit ipſi g n] & a
              <lb/>
            m eſt ſicut a n [per concluſionem.</s>
            <s xml:id="echoid-s15143" xml:space="preserve">] Ergo a f eſt ſicut a q.</s>
            <s xml:id="echoid-s15144" xml:space="preserve"> [Quia enim per concluſionem eſt, ut a f ad
              <lb/>
            f m, ſic a q ad q n:</s>
            <s xml:id="echoid-s15145" xml:space="preserve"> erit per 16 p 5, ut f a ad a q, ſic f m ad q n:</s>
            <s xml:id="echoid-s15146" xml:space="preserve"> ergo per 19 p 5 ut a m ad a n, ſic a f ad a q:</s>
            <s xml:id="echoid-s15147" xml:space="preserve">
              <lb/>
            ſed a m æqualis oſtenſa eſt ipſi a n.</s>
            <s xml:id="echoid-s15148" xml:space="preserve"> Quare a f æqualis eſt a q.</s>
            <s xml:id="echoid-s15149" xml:space="preserve">] Ergo f q æquidiſtat n m [per proxi-
              <lb/>
            mam concluſionem & 2 p 6.</s>
            <s xml:id="echoid-s15150" xml:space="preserve">] Ergo f q eſt maior m n [per 4 p 6:</s>
            <s xml:id="echoid-s15151" xml:space="preserve"> quia a f ad a m, ſicut f q ad m n:</s>
            <s xml:id="echoid-s15152" xml:space="preserve"> ſed a f
              <lb/>
            maior eſt a m ք 9 ax:</s>
            <s xml:id="echoid-s15153" xml:space="preserve"> ergo f q maior eſt m n:</s>
            <s xml:id="echoid-s15154" xml:space="preserve"> ſed f q eſt diameter imaginis n m.</s>
            <s xml:id="echoid-s15155" xml:space="preserve"> Ergo ſi uiſus fuerit in
              <lb/>
            t, & linea m n fuerit in aliquo uiſibili:</s>
            <s xml:id="echoid-s15156" xml:space="preserve"> tunc uiſus comprehendet formam maiorem, quàm ſit.</s>
            <s xml:id="echoid-s15157" xml:space="preserve">]</s>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div514" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head456" xml:space="preserve" style="it">40. Si uiſ{us} fuerit ſublimior uiſibili intra ſpeculum ſphæricum cauum extremis ſuis à cen-
            <lb/>
          tro æquabiliter diſtante: imago uidebitur ultra ſpeculum, maior uiſibili. 47 p 8.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s15158" xml:space="preserve">ITem:</s>
            <s xml:id="echoid-s15159" xml:space="preserve"> iteremus circulum b g:</s>
            <s xml:id="echoid-s15160" xml:space="preserve"> & lineam a u:</s>
            <s xml:id="echoid-s15161" xml:space="preserve"> & lineas a b, a g, t b, t g:</s>
            <s xml:id="echoid-s15162" xml:space="preserve"> & ſuper punctum t ſit perpen-
              <lb/>
            dicularis ſuper ſuperficiem circuli b g [per 12 p 11] & ſit t k:</s>
            <s xml:id="echoid-s15163" xml:space="preserve"> continuemus k a, k b, k g.</s>
            <s xml:id="echoid-s15164" xml:space="preserve"> Superfici-
              <lb/>
            es ergo k b a, k g a ſecant ſphæram ſuper centrum ſuum perpendiculariter, & ſuperficies tangen
              <lb/>
            tes ipſam [per 18 p 11.</s>
            <s xml:id="echoid-s15165" xml:space="preserve">] Ex ipſis ergo reflectitur forma:</s>
            <s xml:id="echoid-s15166" xml:space="preserve">
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0221-02" xlink:href="fig-0221-02a" number="190">
                <variables xml:id="echoid-variables179" xml:space="preserve">f q b u g m c n K p a</variables>
              </figure>
            & duæ differentiæ cõmunes inter has duas ſuperficies
              <lb/>
            & ſphærã, ſunt circuli magni [per 1 th 1 ſphęr.</s>
            <s xml:id="echoid-s15167" xml:space="preserve">] à quorũ
              <lb/>
            circũferentia reflectũtur formæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s15168" xml:space="preserve"> Et extrah amus b m in
              <lb/>
            ſuperficie b k a æquidiſtantẽ a k:</s>
            <s xml:id="echoid-s15169" xml:space="preserve"> & ſit minor, quã a k:</s>
            <s xml:id="echoid-s15170" xml:space="preserve"> &
              <lb/>
            cõtinuemus a m, & extrahatur rectè:</s>
            <s xml:id="echoid-s15171" xml:space="preserve"> & extrahatur k b,
              <lb/>
            donec cõcnrrat cum a m in f [cõcurret aũt, ut proximo
              <lb/>
            numero oſtẽſum eſt:</s>
            <s xml:id="echoid-s15172" xml:space="preserve"> quia b m minor eſt a k per ſabrica-
              <lb/>
            tionẽ.</s>
            <s xml:id="echoid-s15173" xml:space="preserve">] Et extrahatur n g in ſuperficie k g a:</s>
            <s xml:id="echoid-s15174" xml:space="preserve"> & ſit æqui-
              <lb/>
            diſtãs a k:</s>
            <s xml:id="echoid-s15175" xml:space="preserve"> & ponatur æqualis b m:</s>
            <s xml:id="echoid-s15176" xml:space="preserve"> & cõtinuemus a n, &
              <lb/>
            extrahatur rectè, donec cõcurrat in q:</s>
            <s xml:id="echoid-s15177" xml:space="preserve"> & cõtinuemus m
              <lb/>
            n, f q.</s>
            <s xml:id="echoid-s15178" xml:space="preserve"> Quia ergo b t eſt ſicut t a [ut ſuperiore numero
              <lb/>
            demonſtratũ eſt] erit b k, ſicut k a [per 4 p 1:</s>
            <s xml:id="echoid-s15179" xml:space="preserve"> nã t k com
              <lb/>
            mune latus eſt utriuſq;</s>
            <s xml:id="echoid-s15180" xml:space="preserve"> trianguli b t k, a t k, & anguli ad
              <lb/>
            t recti per 3 d 11] & g k, ſicut k a:</s>
            <s xml:id="echoid-s15181" xml:space="preserve"> ergo b k eſt, ſicut g k:</s>
            <s xml:id="echoid-s15182" xml:space="preserve"> &
              <lb/>
            [per 5 p 1] angulus k a b eſt, ſicut angulus k b a:</s>
            <s xml:id="echoid-s15183" xml:space="preserve"> & ſimi-
              <lb/>
            liter angulus k g a eſt, ſicut angulus k a g.</s>
            <s xml:id="echoid-s15184" xml:space="preserve"> Ergo angulus
              <lb/>
            a b m eſt, ſicut angulus a b k [quia per 29 p 1 angulus a
              <lb/>
            b m æquatur angulo k a b, cui æqualis cõcluſus eſt a b k] & angulus a g n eſt, ſicut angulus a g k.</s>
            <s xml:id="echoid-s15185" xml:space="preserve"> [Nã
              <lb/>
            per 29 p 1 angulus a g n æquatur angulo k a g, cui æqualis oſtẽſus eſt angulus a g k.</s>
            <s xml:id="echoid-s15186" xml:space="preserve">] Ergo erit angu
              <lb/>
            lus a b m, ſicut angulus a g n.</s>
            <s xml:id="echoid-s15187" xml:space="preserve"> [Quia enim g k æqualis concluſa eſt ipſi b k:</s>
            <s xml:id="echoid-s15188" xml:space="preserve"> & a g, a b æquantur
              <lb/>
            per 15 d 1:</s>
            <s xml:id="echoid-s15189" xml:space="preserve"> & cõmmunis eſt a k:</s>
            <s xml:id="echoid-s15190" xml:space="preserve"> æquabũtur anguli a b k, a g k per 8 p 1:</s>
            <s xml:id="echoid-s15191" xml:space="preserve"> & his ęquãtur per proximã cõ
              <lb/>
            cluſionẽ a b m, a g n.</s>
            <s xml:id="echoid-s15192" xml:space="preserve"> Quare a b m, a g n æquãtur] & linea b m, ſicut linea g n:</s>
            <s xml:id="echoid-s15193" xml:space="preserve"> [ex fabricatione] tũc li
              <lb/>
            nea a m erit, ſicut linea a n:</s>
            <s xml:id="echoid-s15194" xml:space="preserve"> [ք 4 p 1:</s>
            <s xml:id="echoid-s15195" xml:space="preserve"> quia a b, b m ęquãtur ipſis a g, g n, & angulus a b m angulo a g n]
              <lb/>
            tũc duę lineæ f q, m n erũt æquidiſtãtes:</s>
            <s xml:id="echoid-s15196" xml:space="preserve"> [per 2 p 6, ut proximo numero demõſtratũ eſt] tũc f q erit
              <lb/>
            maior linea m n.</s>
            <s xml:id="echoid-s15197" xml:space="preserve"> Tunc quando uiſus fuerit ſuper punctum k, & fuerit linea m n in aliquo uiſibili in-
              <lb/>
            feriore:</s>
            <s xml:id="echoid-s15198" xml:space="preserve"> tunc forma m extendetur ſuper lineam m b, & reflectetur per lineam b k in ſuperficie circu
              <lb/>
            li, tranſeuntis per puncta b, a, k:</s>
            <s xml:id="echoid-s15199" xml:space="preserve"> & forma puncti n extendetur ſuper lineam n g, & reſlectetur ſuper
              <lb/>
            lineam g k in ſuperficie circuli, tranſeuntis per tria puncta g, a, k.</s>
            <s xml:id="echoid-s15200" xml:space="preserve"> Et erit imago puncti f punctum m:</s>
            <s xml:id="echoid-s15201" xml:space="preserve">
              <lb/>
            [per 6 n 5] & punctum q erit imago puncti n:</s>
            <s xml:id="echoid-s15202" xml:space="preserve"> & erit linea f q diameter imaginis n m.</s>
            <s xml:id="echoid-s15203" xml:space="preserve"> Etiam decla-
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>