Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Table of contents

< >
[221.] DE MODO COMPREHENSIONIS FORMARVM È COR-poribus politis. Cap. V. 21. Imago uiſibilis percipitur è reflexione formæ uiſibilis à ſpeculo ad uiſum facta. 24 p 5.
[222.] 22. Si uiſibile & ſpeculum figuræ ſit{us}́ ſimilitudine conueniant: uera & distincta imago uidetur. 35 p 5.
[223.] 23. Superficies reflexionis quatuor habet puncta: uiſibilis: reflexionis: uiſ{us}: & terminũ per-pendicularis ductæ à puncto reflexionis ſuper planum in eodem puncto ſpeculum tangens. Ita perpendicularis hæc cõmunis eſt omnib{us} reflexionis ſuperficieb{us}. 27 p 5.6 p 6.24 p 7.3 p 8.3 p 9.
[224.] 24. Si uiſ{us} ſit extra ſuperficiem ſpeculi ſphærici conuexi, uelipſi continuam: communis ſe-ctio baſis pyramidis opticæ & ſuperficiei ſpeculi, erit peripheria minimi in ſphæra circuli. 3 p 6.
[225.] 25. Si duarum rectarum linearum à uiſu, alter a ſpeculum ſphæricum conuexum tangat, re-liqua per centrum ſecet: tangens circa ſecantem fixam cõuerſa, definiet ſegmentum ſuperficiei ſpeculι: à cui{us} puncto quolibet poteſt ad uiſum fieri reflexio. Et centra uiſ{us} & ſpeculi, puncta reflexionis & uiſibilis ſunt in reflexionis ſuperficie. 2.5.6 p 6.
[226.] 26. Siduo plana à cẽtro uiſiis, ducãtur ք later a cõſpicuam ſpeculi cylindracei cõuexi ſuperficiẽ terminãtia: tangẽt ſpeculũ: & facient in uiſu cõmunem ſectionẽ par allelã axiſpeculi. 2.3 p 7.
[227.] 27. Si linea recta à cẽtro uiſ{us}, ducta ad punctũ cõſpicuæ ſuper-ficiei ſpeculi cylindr acei cõuexi, cõtinuetur: ſecabit ſpeculũ. 4.5 p 7.
[228.] 28. In ſpeculo cylindraceo conuexo, à quolibet conſpicuæ ſuperficiei puncto poteſt ad uiſum reflexio fieri. 25 p 7.
[229.] 29. Si uiſ{us} ſit extra ſuperficiem ſpeculi cylindr acei conuexi, in plano uiſibilis per axem du-cto: cõm unis ſectio ſuperficier um reflexionis & ſpeculi, erit lat{us} cylindri: & unicum tantùm eſt in eadem conſpicua ſuperficie planum, à quo ad eundem uiſum reflexio fieri poteſt. 7.16 p 7.
[230.] 30. Si uiſ{us} ſit extrá ſuperficiem ſpeculi cylindracei cõuexi, in planò uiſibilis ad axem recto: communis ſectio ſuperficierum reflexionis & ſpeculi, erit circul{us}: & unic{us} tantùm eſt in ea-dem conſpicuà ſuperficie, à quo ad uiſum reflexio fieri poteſt. 9.17 p 7.
[231.] 31. Si uiſ{us} ſit extra ſuperficiem ſpeculi cylindracei conuexi, in plano uiſibilis ad axem obli-quo: communis ſectio ſuperficierum reflexionis & ſpeculi erit ellipſis: & plures in eadem conſpi-cua ſuperficie eſſe poſſunt, à quib{us} ad eundem uiſum reflexio fiat. 10. 18 p 7.
[232.] 32. Si communis ſectio ſuperficierum reflexionis & ſpeculi cylindr acei conuexi, fuerit lat{us} cylindri, uel cιrcul{us}: reflexio à quocun communis ſectionis puncto facta, in eadem ſuperficie ſemper fiet. 19. 20 p 7.
[233.] 33. Ab uno cõmunis ſectionis ſuperficierum reflexionis & ſpeculi cylindr acei conuexi pun-cto, unum uiſibilis punctum ad unum uiſum in eadem ſuperficie reflectitur. 22 p 7.
[234.] 34. Si rect a line à reflexionis puncto, ſit perpendicularis ſpeculo cylindraceo conuexo: in-t{us} continuata, tranſibit per centrum circuli baſib{us} par alleli: & contrà. 21 p 7.
[235.] 35. Si à uiſu extra ſpeculi conici conuexirecti ſuperficiem, uel ipſi continuam ſito, recta li-nea cum uertice axis acutum angulũ faciat: duo plana educta per rect{as} à uiſu, ſpeculum tan-gentes & conica latera, per tact{us} puncta tranſeuntia, tangent ſpeculum, & cõſpicuam ſuper-ficiem dimidiat a minorem, à qua ad uiſum reflexio fiat, terminabunt. 1. 2 p 7.
[236.] 36. Si à uiſu recta linea, ſit perpendicularis uertici axis ſpecu- li conici cõuexi recti: duo plana educta per rect{as} ſpeculum in ter- minis diametricirculi, ad baſim paralleli tangentes, & later a co- nica per tact{us} puncta tranſeuntia: tangent ſpeculum: & dimi- diatam ſuperficiem conſpicuam, à qua ad uiſum reflexio fiat, ter- minabunt. 89 p 4.
[237.] 37. Si recta linea à centro uiſ{us}, cum uertice ſpeculi conici conuexi recti angulum obtuſum faciens, continuata concurr at extra ſpeculum, cum diametro circuli ad baſim par alleli conti-nuata: duo plana educta per rect{as} à concurſu ſpeculum in dicto circulo tangentes, & later a conica per tact{us} puncta tranſeuntia, tangent ſpeculum: & ſuperficiem conſpicuam dimidiata maiorem, à qua ad uiſum reflexio fiat: terminabunt. 90 p 4.
[238.] 38. Sirecta linea à uiſu per uerticem ſpeculi conici conuexi recti, continuetur cum conico latere: tota ſuperficies, præter dictum lat{us}, uidebitur. 91 p 4.
[239.] 39. Si recta linea à uiſu in uerticem ſpeculi conici conuexi recti, continuetur cum axe: tota ſuperficies conica uidebitur. 92 p 4.
[240.] 40. Si communis ſectio ſuperficierum, reflexionis & ſpeculi conici conuexi fuerit lat{us} coni-cum: à quolιbet conſpicuæ ſuperficiei puncto ad uiſum reflexio fieri poteſt. 31 p 7.
[241.] 41. Communis ſectio ſuperficierum reflexionis & ſpeculi conici cõuexi eſt lat{us} conicum uel ellipſis: nunquam uerò circul{us}. 12 p 7.
[242.] 42. Si communis ſectio ſuperficierum reflexionis & ſpeculi conici conuexi, fuerit lat{us} co-nicum: reflexio à quocun ipſi{us} puncto facta, in eadem ſuperficie ſemper fiet. 19 p 7.
[243.] 43. Si cõmunis ſectio ſuperficierũ, reflexionis & ſpeculi conici cõuexi fuerit ellipſis: ab uno uel duob. cõſpicuæ ſuperficiei pũctis quib{us}libet, in eadẽ ſuքficie ad uiſum reflexio fieri poteſt. 34 p 7.
[244.] 44. Si uiſ{us} fuerit in caua ſpeculi ſphærici ſuperficie: uidebit totam: ſi intra uel extra: aliâs hemiſp hærium, aliâs pl{us}, aliâs min{us}: ſi in centro: ſe ipſum tantùm uidebit. 71. 72 p 4. 4 p 8.
[245.] 45. Si uiſ{us} ſit extra centrum ſpeculi ſphærici caui: uiſibile à quolibet ei{us} puncto ad uiſum reflecti poteſt: excepto eo, in quod recta à uiſu per centrum ſpeculi ducta, cadit. 6. 3 p 8.
[246.] 46. In ſpeculo cylindraceo cauo ſuperficies reflexionis quatuor habet puncta: uiſ{us}, uiſibilis, reflexionis, & axis, in quod perpendicularis à reflexionis puncto ducta, cadit. 3 p 9.83 p 4.
[247.] 47. Si communis ſectio ſuperficierum, reflexionis & ſpeculi cylindracei caui, fuerit lat{us} cy-lindr aceum, aut circul{us}: reflexio à quocun ſectionis puncto facta, in eadem ſuperficie fiet.
[248.] 48. Si communis ſectio ſuperficierum, reflexionis & ſpeculi cylindracei caui fuerit elli-pſis: à plurib{us} ei{us} punctis idem uiſibile ad eundem uiſum, in eadem ſuperficie reflecti po-teſt. 9 p 9.
[249.] 49. Si uiſ{us} fuerit intra ſpeculum conicum cauum: tota ei{us} ſuperficies uidebitur: ſi extra & recta à uiſu continuetur cum axe, uel conico latere: tot a occultabitur. 5. 2. 9. 3 p 9.
[250.] 50. Si uiſ{us} opponatur baſi ſpeculi conici caui: uiſibile intra ſpeculum poſitum, tantùm uide-bitur. 6 p 9.
< >
page |< < (215) of 778 > >|
221215OPTICAE LIBER VI. go t b concurret cum a m. [ſi enim ex trapezio a m b t fiat parallelogrammũ (æquato nẽpe latere
b
m ipſi t a, cumq́ue eodem connexo) patebit per lemma Procli ad 29 p 1, a m concurrere cum t b:

quia
concurrit cum ipſius parallela.
] Concurrant ergo in f: fergo eſt imago m. [per 6 n 5. ] Et ſic
declarabitur
, quòd t g concurret cum a n.
Concurrat in q: q
189[Figure 189]f u q b m t n e o z a ergo erit imago n. Et continuemus f q: quæ eſt diameter i-
maginis
m b.
Et quia t e, t z ſunt æquales: [per conſectariũ
Campani
ad 36 p 3] erunt anguli t a e, t a z æquales [per 8
p
1:
quia a e, a z æquantur per 15 d 1, & a t eſt cõmune latus]
& erunt lineæ t b, t g æquales [per 4 p 1:
quia a b, a g æquan
tur
per 15 d 1] & lineæ b m, g n æquales.
[Quia enim b a, g a
æquantur
per 15 d 1, & a t eſt cõmunis, angulusq́;
b a t æqua
lis
concluſus eſt angulo g a t:
æquabitur per 4 p 1 angulus
b
t a angulo g t a, ideoq́;
per 13 p 1 angulus u t b angulo u t g.
Quare
cum anguli a d t deinceps recti ſint per fabricationẽ:

æquabitur
per 3 ax.
angulus b t m angulo g t n, & anguli ad
m
& n recti per 29 p 1, æquantur per 10 ax.
Itaq; per 26 p 1 b
m
æquatur g n:
& m tipſi n t] & lineæ a m, a n æquales [per
4
p 1:
quia latera m t, n t ęqualia concluſa ſunt, & commune
eſt
a t, anguliq́;
a d t deinceps recti] & proportio a f ad f m,
ſicut
proportio a t ad m b [per 4 p 6:
quia triangula a t f, m b f ſunt æquiangula per 29. 32 p 1. ] Et
proportio
a q ad q n eſt, ſicut proportio a t ad n g.
Ergo proportio a fad f m eſt, ſicut proportio a q
ad
q n [per 7 p 5:
quia ratio a t ad b m & ad g n eadem eſt, cum b m æqualis oſtenſa ſit ipſi g n] & a
m
eſt ſicut a n [per concluſionem.
] Ergo a f eſt ſicut a q. [Quia enim per concluſionem eſt, ut a f ad
f
m, ſic a q ad q n:
erit per 16 p 5, ut f a ad a q, ſic f m ad q n: ergo per 19 p 5 ut a m ad a n, ſic a f ad a q:
ſed
a m æqualis oſtenſa eſt ipſi a n.
Quare a f æqualis eſt a q. ] Ergo f q æquidiſtat n m [per proxi-
mam
concluſionem & 2 p 6.
] Ergo f q eſt maior m n [per 4 p 6: quia a f ad a m, ſicut f q ad m n: ſed a f
maior
eſt a m ք 9 ax:
ergo f q maior eſt m n: ſed f q eſt diameter imaginis n m. Ergo ſi uiſus fuerit in
t
, & linea m n fuerit in aliquo uiſibili:
tunc uiſus comprehendet formam maiorem, quàm ſit. ]
ITem: iteremus circulum b g: & lineam a u: & lineas a b, a g, t b, t g: & ſuper punctum t ſit perpen-
dicularis
ſuper ſuperficiem circuli b g [per 12 p 11] & ſit t k:
continuemus k a, k b, k g. Superfici-
es
ergo k b a, k g a ſecant ſphæram ſuper centrum ſuum perpendiculariter, & ſuperficies tangen
tes
ipſam [per 18 p 11.
] Ex ipſis ergo reflectitur forma:
190[Figure 190]f q b u g m c n K p a& duæ differentiæ cõmunes inter has duas ſuperficies
& ſphærã, ſunt circuli magni [per 1 th 1 ſphęr.
] à quorũ
circũferentia
reflectũtur formæ.
Et extrah amus b m in
ſuperficie
b k a æquidiſtantẽ a k:
& ſit minor, quã a k: &
cõtinuemus
a m, & extrahatur rectè:
& extrahatur k b,
donec
cõcnrrat cum a m in f [cõcurret aũt, ut proximo
numero
oſtẽſum eſt:
quia b m minor eſt a k per ſabrica-
tionẽ
.
] Et extrahatur n g in ſuperficie k g a: & ſit æqui-
diſtãs
a k:
& ponatur æqualis b m: & cõtinuemus a n, &
extrahatur
rectè, donec cõcurrat in q:
& cõtinuemus m
n
, f q.
Quia ergo b t eſt ſicut t a [ut ſuperiore numero
demonſtratũ
eſt] erit b k, ſicut k a [per 4 p 1:
t k com
mune
latus eſt utriuſq;
trianguli b t k, a t k, & anguli ad
t
recti per 3 d 11] & g k, ſicut k a:
ergo b k eſt, ſicut g k: &
[per 5 p 1] angulus k a b eſt, ſicut angulus k b a:
& ſimi-
liter
angulus k g a eſt, ſicut angulus k a g.
Ergo angulus
a
b m eſt, ſicut angulus a b k [quia per 29 p 1 angulus a
b
m æquatur angulo k a b, cui æqualis cõcluſus eſt a b k] & angulus a g n eſt, ſicut angulus a g k.
[
per
29 p 1 angulus a g n æquatur angulo k a g, cui æqualis oſtẽſus eſt angulus a g k.
] Ergo erit angu
lus
a b m, ſicut angulus a g n.
[Quia enim g k æqualis concluſa eſt ipſi b k: & a g, a b æquantur
per
15 d 1:
& cõmmunis eſt a k: æquabũtur anguli a b k, a g k per 8 p 1: & his ęquãtur per proximã
cluſionẽ
a b m, a g n.
Quare a b m, a g n æquãtur] & linea b m, ſicut linea g n: [ex fabricatione] tũc li
nea
a m erit, ſicut linea a n:
[ք 4 p 1: quia a b, b m ęquãtur ipſis a g, g n, & angulus a b m angulo a g n]
tũc
duę lineæ f q, m n erũt æquidiſtãtes:
[per 2 p 6, ut proximo numero demõſtratũ eſt] tũc f q erit
maior
linea m n.
Tunc quando uiſus fuerit ſuper punctum k, & fuerit linea m n in aliquo uiſibili in-
feriore
:
tunc forma m extendetur ſuper lineam m b, & reflectetur per lineam b k in ſuperficie circu
li
, tranſeuntis per puncta b, a, k:
& forma puncti n extendetur ſuper lineam n g, & reſlectetur ſuper
lineam
g k in ſuperficie circuli, tranſeuntis per tria puncta g, a, k.
Et erit imago puncti f punctum m:
[per 6 n 5] & punctum q erit imago puncti n:
& erit linea f q diameter imaginis n m. Etiam decla-

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original
  • Regularized
  • Normalized

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index