Buonamici, Francesco
,
De motu libri X
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
page
|<
<
of 1055
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
>
<
pb
pagenum
="
202
"/>
ſtate conſiſtat. </
s
>
<
s
>Tertiò quoniam res quæ mouentur, non mouentur ſanè merito formæ quam
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1439
"/>
<
lb
/>
aſſecutæ iam ſunt, in illa enim conquieſcunt: ergo mouentur propter formam quam nondum
<
lb
/>
habent, ſed planè poſſunt habere. </
s
>
<
s
>Proptereà motus potiſsime fit ob poteſtatem. </
s
>
<
s
>Poſtremò
<
lb
/>
ponatur aqua quæ ad ignem calefiat & ferueat, ac dum feruet, calefaciat aliud: certè non calefit,
<
lb
/>
& calefacit propter idem principium; verùm propter actum calefacit quem iam adepta erat, ca
<
lb
/>
lefit autem merito caloris illius quem nondum habet, ſed ad quem eſt in potentia. </
s
>
<
s
>Hæc nobis
<
lb
/>
perpendenda non ociosè, vt iis ventilatis, & probè diſcuſsis experiamur an'ne germanam præce
<
lb
/>
ptoris noſtri ſententiam aſſequi valeamus. </
s
>
<
s
>Quod vt rite peragatur, docebimus in primis non
<
lb
/>
modò terminum ad quem, verùm etiam terminum à quo, constare eſſentiam motus, tametſi ter
<
lb
/>
minus ad quem ſibi primos honores in motu aſſumit: quanquam ego neminem obſeruo qui id
<
lb
/>
neget. </
s
>
<
s
>Prætereà ſedulò diſquiremus an'ne poteſtas priorem locum occupet in motu;
<
expan
abbr
="
itidemq́ue
">itidemque</
expan
>
<
lb
/>
an'ne potius terminum ad quem reſpiciat quàm terminum à quo, vt illi dicere coguntur, quo
<
lb
/>
rum rationes anteà recitauimus. </
s
>
<
s
>Nunc audiamus ea quæ mihi perſuadent terminum à quo per
<
lb
/>
tinere ad eſſentiam motus. </
s
>
<
s
>In primis quòd cauſſa prima propterquam ineſt aliquid cuipiam,
<
lb
/>
demum eſt eſſentia; ſed eſſe diuiduum ineſt in motu, per id primum quod eſt partim eſſe in ter
<
lb
/>
mino à quo, partim in termino ad quem: ergo terminus vterque eſt eſſentia motus. </
s
>
<
s
>In ſubie
<
lb
/>
cto enim eiuſmodi naturam contineri neceſſe eſt, vnde propenſio fluat ex qua attributi eiuſmo
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1440
"/>
<
lb
/>
di reddatur particeps quod ineſt per ſe. </
s
>
<
s
>Ita enim ea decernebat Ariſtoteles ineſſe per ſe, & de
<
lb
/>
monſtrationi ſubiici quæ cognata eſſent, & ex ſubiecti principiis ortum ducerent. </
s
>
<
s
>Sed eſſe diui
<
lb
/>
duum, hoc eſt, habere partium productionem & terminos poteſtate, quanuis communi quadam
<
lb
/>
ratione ſit ingenitum quantitati, propria tamen ratione, qua motus eſt, hoc eſt, qua eſt imperfe
<
lb
/>
ctum quid, & in eo poſitum quod eſt fieri, eſt vtriuſque termini participem eſſe; ex quo etiam
<
lb
/>
6. Phyſ. ab Ariſtotele demonſtratur, vt in hoc eodem volumine ſcriptum eſt, omne id quod mo
<
lb
/>
uetur, eſſe diuiduum. </
s
>
<
s
>Vt certè ſi quatenus mouetur, quippiam eſt diuiduum, credi oporteat,
<
lb
/>
motui per ſe eſſe diuiduum, ita ineſſe, vt illi primò inſit, & per motum ei quod mouetur. </
s
>
<
s
>àc ſiquis
<
lb
/>
eius rationis ſummam in primos ſuos terminos diſſoluere ſtudeat, ita poterit fabricare demon
<
lb
/>
ſtrationem. </
s
>
<
s
>Motui ineſſe vtriuſque termini eſſe particeps, vtriuſque termini participi ineſſe
<
lb
/>
eſſe diuiduum. </
s
>
<
s
>At corpori ineſt motus, ergo & vtrunque terminum participare, & eſſe diui
<
lb
/>
duum. </
s
>
<
s
>Itaque terminus à quo, & terminus ad quem ſunt de eſſentia motus. </
s
>
<
s
>Deinde quę con
<
lb
/>
tinentur in definitione motus, ſunt eius eſſentia. </
s
>
<
s
>Terminus autem à quo continetur in ea defi
<
lb
/>
nitione. </
s
>
<
s
>igitur etiam pertinet ad eſſentiam motus. </
s
>
<
s
>Aſſumptio ſic approbatur. </
s
>
<
s
>Quod eſt poten
<
lb
/>
tia, continetur in definitione motus; terminus à quo eſt id quod eſt in potentia, aut per quod
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1441
"/>
<
lb
/>
ineſt poteſtas in ſubiecto motus, ergo continetur in ea definitione. </
s
>
<
s
>Approbatur autem huius
<
lb
/>
proſyllogiſmi aſſumptio rurſus alio proſyllogiſmo, ſic. </
s
>
<
s
>Contraria ſunt ea quæ ſunt in potentia.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>Terminus à quo contrarius eſt termino ad quem: ergo terminus à quo eſt potentia. </
s
>
<
s
>Prætereà,
<
lb
/>
dum enumerarent Ariſtoteles
<
emph
type
="
sup
"/>
a
<
emph.end
type
="
sup
"/>
& Auerroes ea quæ conueniunt ad conſtituendum motum,
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1442
"/>
<
lb
/>
docent ea eſſe quinque: terminos duos à quo & ad quem; ſubiectum, tempus, & efficiens. </
s
>
<
s
>tem
<
lb
/>
pus autem & efficiens extrinſeca eſſe monent; reſtat igitur terminos vtroſque ineſſe intrinſecus
<
lb
/>
in motu. </
s
>
<
s
>Neque obſtat quòd etiam terminus ad quem ſit contrarius, & ideò etiam ille vim po
<
lb
/>
tentiæ retineat; quoniam & ipſe eſt potentia; non tamen operatur ſecundùm potentiam quam
<
lb
/>
habet, ſed ſecundùm actum; quòd ſi ſecundùm ſuam potentiam operaretur, vtique iam obtine
<
lb
/>
ret potentiæ rationem, & locum termini à quo, & eſſet motus ſuperiori contrarius. </
s
>
<
s
>Præterà ni
<
lb
/>
ſi terminus à quo eſſet de eſſentia motus, idem eſſet motus ab albo ad fuſcum, atque à nigro ad
<
lb
/>
fuſcum: neque enim differunt quo ad terminum ad quem, ſed ſolùm quo ad terminum à quo.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>Adde item quòd Ariſtoteles diffinit aſcenſum per terminum à quo, dicens ipſum eſſe à centro.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>
<
emph
type
="
sup
"/>
b
<
emph.end
type
="
sup
"/>
Accedit eòdem, quòd conuerſio vtroſque terminos complectitur, cùm ſic definiatur, quòd ſit
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1443
"/>
<
lb
/>
circum centrum, & à centro ad centrum. </
s
>
<
s
>
<
emph
type
="
sup
"/>
c
<
emph.end
type
="
sup
"/>
Igitur in definitione motus vtrique termini compre
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1444
"/>
<
lb
/>
henduntur. </
s
>
<
s
>Vtrum'ne verò magis terminus à quo quàm terminus ad quem, dubium non eſt
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1445
"/>
<
lb
/>
terminum ad quem, eo quod terminus à quo notat imperfectionem, eius autem perfectio eſt ter
<
lb
/>
minus ad quem. </
s
>
<
s
>Ille, vti dictum eſt, notat priuationem & potentiam, hic verò actum &
<
expan
abbr
="
formã
">formam</
expan
>
.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>Sicut ergo imperfectum perfecto, & priuatio atque potentia actu & forma determinantur ſecun
<
lb
/>
dùm naturam; ſic & terminus à quo determinabitur termino ad quem, & ex conſequenti mo
<
lb
/>
tus ex termino ad quem potiſsimè conſtituetur. </
s
>
<
s
>Ex quibus etiam ſumi poterit occaſio diluendi
<
lb
/>
cæteras quæſtioneis. </
s
>
<
s
>ſiquidem contrarium quod item occupat locum priuationis, eſt
<
expan
abbr
="
potẽtiæ
">potentiæ</
expan
>
fun
<
lb
/>
damentum, vt etiam nos optimè docuit Alexander,
<
emph
type
="
sup
"/>
d
<
emph.end
type
="
sup
"/>
quòd aut dandum eſt, poteſtatem non ob
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1446
"/>
<
lb
/>
tinere primas in definitione motus; aut ſi primas obtinuerit, terminum à quo termino ad quem
<
lb
/>
eſſe præponendum. </
s
>
<
s
>Quia verò vtrique termini in motu perpetuò requirantur, quorum alter
<
lb
/>
eſt vt actus, alter autem veluti poteſtas: inde efficitur etiam, vt poteſtas cum actu perpetuò co
<
lb
/>
pulata reperiatur in motu. </
s
>
<
s
>Falsò verò illud acceptum eſſe conſtat (vt iam veniam ad exitum </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>