Buonamici, Francesco, De motu libri X
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="204"/>
              in calefactione terminus à quo. </s>
              <s>Quapropter in definitione motus & terminus à quo contine­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1451"/>
                <lb/>
              tur, & primæ neceſſariò tribuendæ ſunt actui, non poteſtati: quanquam reipſa motus ex poteſta­
                <lb/>
              te & actu conflatur, cùm ſit actus imperfectus. </s>
              <s>Itaque ſi poteſtas eſt in oppoſito, hoc verò in
                <lb/>
              motu degenerat in terminum à quo, planum quoque eſt poteſtatem niti termino à quo, & ter­
                <lb/>
              minum à quo partem eſſe motus.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1438"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1439"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1440"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1441"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1442"/>
              a 5. Phyſ.
                <lb/>
              T. c. 3. 7.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1443"/>
              b 1. de cęl.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1444"/>
              c 8. Phyſ.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1445"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1446"/>
              d Qurſt.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1447"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1448"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1449"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1450"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1451"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="head">
              <s>
                <emph type="italics"/>
              De eo quòd motus ſit vnus, & cauſſis continuationis eius. </s>
              <s>Cap. </s>
              <s>XXXV
                <emph.end type="italics"/>
              .</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>QVONIAM verò motum fluxu definiuimus quem tempore item obiri docuimus in om­
                <lb/>
              ni mutatione per ſe, eſt verò fluxus ſucceſsio quædam ſeu partium formæ, ſeu materiæ in
                <lb/>
              mobili, ſucceſsio verò
                <expan abbr="ẽt">etiam</expan>
              continuatio,
                <expan abbr="">non</expan>
              erit, opinor,
                <expan abbr="alienũ">alienum</expan>
              ab inſtituto noſtro, ſi ea nunc tranſi­
                <lb/>
              gamus quæ ad
                <expan abbr="continuationẽ">continuationem</expan>
              motus
                <expan abbr="pertinẽt">pertinent</expan>
              ; & ob id potiſsimè quòd de
                <expan abbr="cõuerſione">conuerſione</expan>
              tractaturis
                <lb/>
              maximè
                <expan abbr="admodũ">admodum</expan>
              expediat huiuſmodi cognitio. </s>
              <s>Verumenimuerò continuitas vnius eſt motus,
                <lb/>
              ideò nos ante alia
                <expan abbr="cõſtituemus">conſtituemus</expan>
              ex Ariſtotele qui ſit vnus motus,
                <expan abbr="quemadmodũ">quemadmodum</expan>
              vnus, & quę'nam
                <lb/>
              ipſius conditiones. </s>
              <s>Vnus ergo motus eſt multis modis. </s>
              <s>Etenim motus vnus genere dicitur, hic ve­
                <lb/>
              rò eſt ad vnum prædicamentum, vt puta, quantum, quale; quo fit, vt
                <expan abbr="oẽs">omnes</expan>
              affectiones & alteratio­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1452"/>
                <lb/>
              nes ſint vnus genere motus, quòd omnes ſunt ſecundùm quale: quanuis oppoſiti ſint motus, vt
                <lb/>
              ortus & interitus, auctio & decrementum: etiam, quia ſunt ſecundùm idem prædicamentum,
                <lb/>
              omnes vnus genere motus exiſtunt, vt contrà genere
                <expan abbr="ſeiugãtur">ſeiugantur</expan>
              affectiones & generationes quæ
                <lb/>
              ſunt ad diuerſa prædicamenta, ſubſtantiam & quale: prout verò genus eſt vel ſummum, vel ſub­
                <lb/>
              alternum; ſic accidit etiam motum eſſe eundem, aut diuerſum vel genere ſummo, vel ſubalter­
                <lb/>
              no: ſic generatio plantæ & lapidis eſt vnus motus genere ſummo, generatio complurium lapi­
                <lb/>
              dum eſt vnus genere ſubalterno. </s>
              <s>Dicitur etiam vnus ſpecie infima (nam ſuperior ſpecies non
                <lb/>
              differt à genere ſubalterno, nec motus ad illam à motu qui eſt ad genus ſubalternum) qui eſt ſe­
                <lb/>
              cundùm eandem ſpeciem infimam, vt nigrefactiones omnes & omnes calefactiones propter ni­
                <lb/>
              gredinem & caliditatem quæ vna ſpecies exiſtunt. (ita enim nunc exempli cauſſa ſtatuamus ali­
                <lb/>
              bi de hoc ipſo diſſerturi, propter Simplicium qui putauit accidentia in philoſophia naturali pro
                <lb/>
              ſubiecti ratione diſtinguenda) ſic in hoc ſignificatu non iidem motus qui fiunt ſecundùm diuer­
                <lb/>
              ſas ſpecies. </s>
              <s>proinde calefactio & nigrefactio ſunt vnus genere motus, ſpecie verò non vnus.
                <lb/>
              </s>
              <s>Prætereà vnus eſt motus ſimpliciter qui eſt ſingularis, vt hæc calefactio. </s>
              <s>Vnus etiam motus ille
                <lb/>
              eſt qui perfectus eſt, & tendit in vltimum terminum. </s>
              <s>imperfectus item & interruptus vnus eſſe
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1453"/>
                <lb/>
              poteſt; ſed tamen ſi cum ſuperiore conferatur; minus eſt vnus, nam præcipua cauſſa propter
                <lb/>
              quam eſt vnus, petitur à forma à qua longius diſtat interruptus, quàm perfectus & abſolutus.
                <lb/>
              </s>
              <s>Eſt & vnus motus qui eſt regularis, & vniformis, irregularis vnus eſt item, ſed ſuperiore minus
                <lb/>
              vnus. </s>
              <s>intelligo verò regularem eum qui vno modo ſe habet in omnibus ſuis partibus tùm quo
                <lb/>
              ad tempus, tùm quo ad ſpatium: huic autem oppoſitum irregularem. </s>
              <s>quanuis in conuerſione,
                <lb/>
              quam maximè regularem teſtatur eſſe philoſophus, inde ſit petenda regularitas; quòd omnes cę­
                <lb/>
              li partes eodem tempore, & æquali angulos æqualeis efficiunt in ſpatio per quod
                <expan abbr="cęlũ">cęlum</expan>
              mouetur.
                <lb/>
              </s>
              <s>Cæterùm in motibus illis primis qui ſunt vnus genere ſiue ſummo, ſiue ſubalterno, & vnus ſpe­
                <lb/>
              cie, vnitas termini ad quem potiſsimè attendenda eſt, vt ſicut per terminum ad quem habet pręci­
                <lb/>
              puè quòd fit, aſſequatur etiam quòd ſit vnus; hanc verò confectatur vnitas termini à quo, vt ſi
                <lb/>
              ex albo viride fiat, & idem ex nigro, non ſit futurus motus vnus. </s>
              <s>quanquam aliud obſeruandum
                <lb/>
              eſt in motu qui eſt ad locum, nanque ad eius vnitatem ſpecificam non ſufficit vnitas
                <expan abbr="terminorũ">terminorum</expan>
              ,
                <lb/>
              vt in cæteris motibus, ſed vnitas ſpatij prætereà deſideratur: neque enim fuerit idem ſpecie mo­
                <lb/>
              tus, ſi circulo feratur quippiam ad punctum leonis, ac ſi ex centro mundi rectà ad eundem pun­
                <lb/>
              ctum tendere cogitetur. </s>
              <s>In eo verò qui propriè vnus eſt, hic autem eſt indiuiduus, nonmodò
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1454"/>
                <lb/>
              vnitas terminorum deſideratur, verùmetiam temporis & mobilis: aliquod ex his ſi deficiat, non
                <lb/>
              patitur eſſe vnum ad numerum motum, vt ſi mobile diuerſum fuerit. </s>
              <s>Quanquam ad tollendas
                <lb/>
              aliquas difficultateis aliud iudicium de vno mobili
                <expan abbr="faciendũ">faciendum</expan>
              eſſe puto quàm fieri ſoleat. </s>
              <s>Credo
                <lb/>
              enim non omnem
                <expan abbr="ſpeciẽ">ſpeciem</expan>
              motus, eſſe vnius indiuidui, quatenus eſt ſub vna ſpecie inſima, & ſpe­
                <lb/>
              cialiſsima; ſed etiam, quatenus eſt ſub aliquo genere; verbigratia, canis qui deorſum fertur, non
                <lb/>
              ita fertur, quatenus eſt canis ſimpliciter, ſed quatenus eſt mixtum in quo terra dominatur.
                <lb/>
              </s>
              <s>Ideò
                <expan abbr="quoq.">quoque</expan>
              ſi inter mouendum pereat canis, tamen ſeruari poſſe eundem ad numerum motum.
                <lb/>
              </s>
              <s>Quamobrem latius accipiemus hîc, vnum ad numerum mobile, quia ſcilicet ſit vnum ſuppoſi­
                <lb/>
              tum, appello autem ſuppoſitum omne aggregatum ex omnibus rationibus, quibus conſtituitur
                <lb/>
              vna
                <expan abbr="eademq́">eademque</expan>
              . </s>
              <s>ſenſilis materiæ portio, à qua primùm petitur vnitas numeralis, quòd gręcè non
                <lb/>
              malè dixeris
                <foreign lang="grc">τὸ ὐποστάν</foreign>
              , hęc autem conſiſtit quidem diuerſis rationibus. </s>
              <s>nanque in Socrate ineſt
                <lb/>
              ratio hominis, animalis, & corporis quæ omnia prædicantur in quid de Socrate. </s>
              <s>& hæc omnia </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>