Alvarus, Thomas, Liber de triplici motu, 1509

Table of contents

< >
< >
page |< < of 290 > >|
224 Probat̄̄ añs, q2 hec actio demõſtrata actiõe ipſiꝰ
a. eſt maior ꝙ̄ difficultas actõis ipſiꝰ b. et hec actio
eſt difficultas actiõis ipſiꝰ a. / vt ↄ̨ſtat cū nõ diſtīguã­
tur (vt ſuppono) / igr̄ difficultas actiõis ipſius a. eſt
maior ꝙ̄ difficultas actiõis ipſiꝰ b.
Ptꝫ ↄ̨ña expo-
ſitorie, et ſiĺr minor: ſed maior ꝓbat̄̄: q2 hec actio-
demõſtrata actione ipſiꝰ a. eſt maior ꝙ̄ actio ipſiꝰ
b. et oīs difficultas actiõis ipſiꝰ b. eſt actio ipſiꝰ b. /
igr̄ hec actio demõſtrata actiõe ipſiꝰ a. eſt maior ̄
difficultas actiõis ipſiꝰ b. / qḋ fuit ꝓbandū. 11 Calcula.
de diffi.
actio.
Paulus
venetꝰ in
ſumma
pḣie.
¶ Dices
forte cū calculatore in capite de difficultate acti-
onis, et cū paulo veneto in ſua ſūma pḣie in libro
de generatõe capĺo .27. ↄ̨cedendo illatū, et negãdo
falſitatē ↄ̨ñtis, et ad ꝓbationē negãdo illud / qḋ ibi
aſſumit̄̄: vcꝫ /  quãto aliq̇d difficiliꝰ agit aut ꝓdu-
cit aliq̇d tãto tardiꝰ agit ſiue ꝓducit illud.
Nã ḋicit
calculator /  difficultas actiõis attēdēda eſt penes
rei potentiã ita  quanto potētia fuerit maior tã-
to difficultas actionis erit maior.
22ↄ̈ calcuĺ.
Sed cõtra eū arguit̄̄ ſic /  tūc ſeque-
retur /  difficiliꝰ deꝰ ꝓduceret qḋcū ꝓducibile qḋ
ꝓducit ꝙ̄ aliqḋ agens creatū ̄tūcū parue potē-
tie: ſed ↄ̨ñs eſt abſurdū: igr̄ illud ex quo ſequit̄̄.
Se­
quela ꝓbat̄̄ / q2 deꝰ in īfinitū maioris potentie eſt ̄
aliqua creatura.
Nec valet dicere /  illud intelligr̄
de potētia nõ cognitiua / q2 tūc ſeq̄ret̄̄ /  difficilius
ageret virtꝰ ꝓducēs in hora decē gradꝰ calididatꝪ
̄ illa q̄ ꝓduceret in eadē hora vnū p̄ciſe, et diffici-
lius ageret virtus infinita naturalis (ſi que eſſet)
̄ virtus infinita quo nichil falſius:
In oppoſitū tñ argr̄ ſic. Qm̄ veloci-
tas motus localis attēdit̄̄ penes maiꝰ ſpaciū ꝑtrã­
ſitū in eodē tꝑe, et velocitas augmētationis penes
maiorē quãtitatē acq̇ſitã: et velocitas intenſionis
penes maiorē iutēſionē: igr̄ a ſimili velocitas alte­
ratiõis d3 attendi penes multitudinē graduū q̈li-
tatis ꝓducte mediãte motu alterationis.
Itē nullo

igitur ſic debet cõmenſurari.
Conſequentia ptꝫ: et
probabitur antecedens in primo notabili.
Quadruplici mēbro hãc queſtionē ab­
ſoluere intendo.
¶ Primo notabilia ponã. ¶ Scḋo
aliq̈s ↄ̨cluſiones indicaꝫ.
¶ Tertio dubia mouebo
¶ Quarto ad rationes ante oppoſitū reſpõdebo.
33Triplex
alṫatio.
Pro primi expeditione notandum eſt
primo tagendo materiã primi argumēti:  alte-
ratio tripliciter accipit̄̄: ſaltem apud eos qui entia
ſucceſſiua ponūt motū localē, alṫationē, et quēuis
aliū motū.
Primo mõ actiue ꝓ ipſo vcꝫ alterante
ſiue alteratiua potētia.
Scḋo mõ paſſiue ꝓ ſubie-
cto.
Tertio mõ formaliṫ ꝓ ipſo motu alterationis
qui ſcḋm reales quedã entitas ſucceſſiua eſt.
Scḋm
noīales autē p̄t accipi formalr̄ ꝓ ipſa q̈litate q̄ ſuc­
ceſſiue ꝓducit̄̄.
Utrūūt alteratio formalis ſit q̄dã
entitas ſucceſſiua necne ad pñs nõ intēdo diſputa­
re.
Id eī diſputatū īuenies ꝑ cõplures ↄ̨mētatores
pḣi tertio pḣicoꝝ: ſiue em̄ diſtinguat̄̄ ſiue nõ: ſemꝑ
pari forma ꝓcedent ea q̄ in toto hoc oꝑe dicuntur.
¶ Tu tñ aduerte /  ſicut alteratio tribꝰ modis dr̄:
actiue vcꝫ paſſiue, et formalr̄, ita triplr̄ deſcribēda
eſt eiꝰ velocitas.
dū tñ primo motꝰ alteratiõis diffi­
niat̄̄.
Uñ motꝰ alteratiõis eſt motꝰ ad q̈litatē ꝑ quē
vcꝫ alicui ſucceſſiue acq̇rit̄̄ aut deꝑdit̄̄ q̈litas / vt ptꝫ
ꝑ pḣm primo de gñatione textu cõmenti .10. et ī poſt
p̄dicamēto motꝰ.
Sed velocitas alteratiõis actiue
eſt potētia alteratiua ſucceſſiue q̈litatē ꝓducēs vel
corrumpens.
Uelocitas vero alteratiõis paſſiue
eſt ſubiectū in quo ſucceſſiue ꝓducit̄̄ aut corrūpitur
q̈litas.
Sed velocitas alteratiõis formalis eſt ip̄a
q̈litas q̄ ſucceſſiue ꝓducit̄̄, aut corrūpit̄̄ in aliq̊ ſub­
iecto.
Nã niſi aliqḋ ſubiectū alteret̄̄ nõ erit motus
alteratiõis ̄uis qualitas ꝓducat̄̄. 443°. phiſi.
tex. q̄ .6.
(Motus em̄ eſt
actus entis puta ſubiecti tertio phiſicoꝝ textu cõ-
menti 6.)
Sꝫ ſi qualitas ſucceſſiue ꝓduceret̄̄ extra
ſubiectū: poterit dici talis ſucceſſiua ꝓductio mu-
tatio ad qualitatē.
Hic vlterius aduerte /  in ipſa
forma q̈litatis duplices poſſūt gradꝰ ſignari: pu-
ta gradṫ intēſionis ipſiꝰ forme: et gradus entitatis
ipſiꝰ forme.
Nã vt inferiꝰ oſtendemꝰ põt dari quali­
tas nulliꝰ intēſionis et ſcḋm ſe et ſcḋm quãlꝫ eiꝰ par­
tē: et ſic in ea reperient̄̄ gradꝰ entitatꝪ forme et non
gradꝰ intēſiõis: ſicut in materia in capite de motu
rarefactiõis etc̈. ſignãtur certi gradꝰ ētitatis ipſiꝰ
materie abſ aliqua intēſione.
¶ His p̄miſſis dico /
 velocitas alteratiõis nõ attēdit̄̄ aut mēſurari d3
penes qualitatē acq̇ſitã in ordine ad ſubiectū maiꝰ
vel minus in tanto vel tanto tꝑe.
Probat̄̄ / q2 alias
nulla alteratio mētalis hoc eſt ipſiꝰ aīe ratiõalis
eſſet altera velocior aut tardior: qḋ ē manifeſte flm̄
Nec etiã velocitas ipſiꝰ alteratõis mēſurat̄̄ penes
ꝓportionē qualitatis acq̇ſite ad p̄exiſtentē: q2 tunc
ſi vnū pedale hñs duos g̈dus caliditas acquireret
tres gradꝰ in hora, et aliud hñs quatuor acq̇reret
quī in eadē hora: velociꝰ alteraret̄̄ illud qḋ acq̇-
rit tres quã illud qḋ acq̇rit quī: q2 inter qualita-
tē acquiſitã illi qḋ acq̇rit tres et p̄exiſtentē eſt ꝓpor­
tio ſexq̇altera: ſed iter qualitatē acquiſitã alteri et
p̄exiſtentē eſt ꝓportio ſexquiq̈rta.
Itē nec d3 ↄ̨men­
ſurari penes ꝓportione aggregati ex qualitate ac­
quiſita et p̄exiſtēte ad qualitate p̄exiſtentem: vt ptꝫ
eodē exēplo.
Itē nec velocitas in motu alteratiõis
d3 attendi penes acq̇ſitionē qualitatis equalis in-
tenſiõis in eodē tꝑe: q2 tūc ſeq̄ret̄̄ /  eque velociter
in hora alteraret̄̄ pedale qḋ ꝑ totū acq̇rit .4. gra-
dus caliditatis: et bipedale qḋ ꝑ totū in eadē hora
itidē acq̇rit .4. gradus caliditatis: qḋ eſt manifeſte
falſū / vt ꝓbat primū argumentū ante oppoſitum.
55ↄ̈ alber-
tū ḋ ſax.
et pau. ve.
Et hoc eſt ↄ̈ albertū de ſaxonia in ſuo tractatu ꝓ-
portionū: et ↄ̈ paulū venetū in ſūma pḣie in libris
phiſicoꝝ capĺo .37.
Et cõfirmat̄̄ hoc / q2 poſſibile eſt
dare q̈litatē nulliꝰ intēſiõis ſucceſſiue ꝓductã in a-
liquod ſubiectū / vt inferiꝰ ꝓbat̄̄: 66Calcula.
de diffi.
et ꝓbat calculator
in fine capitis de difformibꝰ: et talis ꝓduceret̄̄ per
motū alteratiõis: q2 nõ ꝑ motū localē, aut augmē­
tationis, aut aliquē aliū: igr̄ velocitas alteratiõis
nõ hꝫ attendi penes acq̇ſitionē q̈litatis eq̈lis intē-
ſionis etc̈.
Minor ꝓbat̄̄ / q2 illa q̈litas ſucceſſiue a-
licui acquirit̄̄: igr̄ ꝓducit̄̄ ꝑ motū alteratiõis.
Ptꝫ
ↄ̨ña ꝑ locū ad diffinitiõe.
¶ Cõfirmat̄̄ ſcḋo: q2 quē-
admodū illud velociꝰ auget qḋ plus de quantitate
ꝓducit: et illud velociꝰ ꝓdcit ſubſtantiã qḋ plus de
ſubſtãtia ꝓducit in eodē tꝑe: ita etiã a ſimili dicen-
dū eſt  illud velociꝰ alterat qḋ in eodē tꝑe plus de
entitate ipſiꝰ q̈litatꝪ ꝓducit: ſiue illa q̈litas ſit ma­
ioris intēſionis ſiue minoris nõ eſt cura. 77ↄ̈ pauluꝫ
venetum
Et ex hoc
etiã ptꝫ ↄ̈ paulū venetū /  intenſio nõ eſt eſſentialis
q̈litati: qm̄ oportet eū cõcedere aliquã qualitatem
nulliꝰ eſſe intēſiõis.
Mēſurat em̄ intēſionē q̈litatis
difformis penes reductionē ad vniformitatē, et nõ
penes gradū ſummū: vt ptꝫ ꝑ eū in libro de gene-
ratione ſue ſūme capite tertio. 88peues q̇d
attendit̄̄
velocitaſ
motꝰ al-
teratiõis
¶ Dico igr̄ /  veloci­
tas motꝰ alterationis d3 attendi penes multitudi­
nē graduū entitatis ipſiꝰ q̈litatis: nullo pacto a-
ſpiciēdo ad intenſionē aut extenſionē.
Probat̄̄ / q2
nõ attendit̄̄ penes intenſionē, nec penes ꝓportionē
aggregati ex q̈litate acq̇ſita et p̄habita ad q̄litatē

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original
  • Regularized
  • Normalized

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index