Alvarus, Thomas, Liber de triplici motu, 1509

List of thumbnails

< >
121
121
122
122
123
123
124
124
125
125
126
126
127
127
128
128
129
129
130
130
< >
page |< < of 290 > >|
    <echo version="1.0">
      <text xml:lang="la">
        <div xml:id="N10132" level="1" n="1" type="body">
          <div xml:id="N15C17" level="2" n="3" type="other" type-free="pars">
            <div xml:id="N25905" level="3" n="4" type="other" type-free="tractatus">
              <div xml:id="N25911" level="4" n="1" type="chapter" type-free="capitulum">
                <p xml:id="N26163">
                  <s xml:id="N26193" xml:space="preserve">
                    <pb chead="De motu rarefactionis quo ad cauſam." file="0224" n="224"/>
                  Probat̄̄ añs, q2 hec actio demõſtrata actiõe ipſiꝰ
                    <lb/>
                  a. eſt maior ꝙ̄ difficultas actõis ipſiꝰ b. et hec actio
                    <lb/>
                  eſt difficultas actiõis ipſiꝰ a. / vt ↄ̨ſtat cū nõ diſtīguã­
                    <lb/>
                  tur (vt ſuppono) / igr̄ difficultas actiõis ipſius a. eſt
                    <lb/>
                  maior ꝙ̄ difficultas actiõis ipſiꝰ b. </s>
                  <s xml:id="N261A2" xml:space="preserve">Ptꝫ ↄ̨ña expo-
                    <lb/>
                  ſitorie, et ſiĺr minor: ſed maior ꝓbat̄̄: q2 hec actio-
                    <lb/>
                  demõſtrata actione ipſiꝰ a. eſt maior ꝙ̄ actio ipſiꝰ
                    <lb/>
                  b. et oīs difficultas actiõis ipſiꝰ b. eſt actio ipſiꝰ b. /
                    <lb/>
                  igr̄ hec actio demõſtrata actiõe ipſiꝰ a. eſt maior ̄
                    <lb/>
                  difficultas actiõis ipſiꝰ b. / qḋ fuit ꝓbandū.
                    <note position="left" xlink:href="note-0224-01a" xlink:label="note-0224-01" xml:id="N261D0">
                      <s xml:id="N261D4" xml:space="preserve">Calcula.
                        <lb/>
                      de diffi.
                        <lb/>
                      actio.
                        <lb/>
                      </s>
                      <s xml:id="N261DC" xml:space="preserve">Paulus
                        <lb/>
                      venetꝰ in
                        <lb/>
                      ſumma
                        <lb/>
                      pḣie.</s>
                    </note>
                  </s>
                  <s xml:id="N261B4" xml:space="preserve">¶ Dices
                    <lb/>
                  forte cū calculatore in capite de difficultate acti-
                    <lb/>
                  onis, et cū paulo veneto in ſua ſūma pḣie in libro
                    <lb/>
                  de generatõe capĺo .27. ↄ̨cedendo illatū, et negãdo
                    <lb/>
                  falſitatē ↄ̨ñtis, et ad ꝓbationē negãdo illud / qḋ ibi
                    <lb/>
                  aſſumit̄̄: vcꝫ /  quãto aliq̇d difficiliꝰ agit aut ꝓdu-
                    <lb/>
                  cit aliq̇d tãto tardiꝰ agit ſiue ꝓducit illud. </s>
                  <s xml:id="N261C3" xml:space="preserve">Nã ḋicit
                    <lb/>
                  calculator /  difficultas actiõis attēdēda eſt penes
                    <lb/>
                  rei potentiã ita  quanto potētia fuerit maior tã-
                    <lb/>
                  to difficultas actionis erit maior.</s>
                </p>
                <note position="left" xml:id="N261E5" xml:space="preserve">ↄ̈ calcuĺ.</note>
                <p xml:id="N261E9">
                  <s xml:id="N261EA" xml:space="preserve">Sed cõtra eū arguit̄̄ ſic /  tūc ſeque-
                    <lb/>
                  retur /  difficiliꝰ deꝰ ꝓduceret qḋcū ꝓducibile qḋ
                    <lb/>
                  ꝓducit ꝙ̄ aliqḋ agens creatū ̄tūcū parue potē-
                    <lb/>
                  tie: ſed ↄ̨ñs eſt abſurdū: igr̄ illud ex quo ſequit̄̄. </s>
                  <s xml:id="N261F3" xml:space="preserve">Se­
                    <lb/>
                  quela ꝓbat̄̄ / q2 deꝰ in īfinitū maioris potentie eſt ̄
                    <lb/>
                  aliqua creatura. </s>
                  <s xml:id="N261FA" xml:space="preserve">Nec valet dicere /  illud intelligr̄
                    <lb/>
                  de potētia nõ cognitiua / q2 tūc ſeq̄ret̄̄ /  difficilius
                    <lb/>
                  ageret virtꝰ ꝓducēs in hora decē gradꝰ calididatꝪ
                    <lb/>
                  ̄ illa q̄ ꝓduceret in eadē hora vnū p̄ciſe, et diffici-
                    <lb/>
                  lius ageret virtus infinita naturalis (ſi que eſſet)
                    <lb/>
                  ̄ virtus infinita quo nichil falſius:</s>
                </p>
                <p xml:id="N26207">
                  <s xml:id="N26208" xml:space="preserve">In oppoſitū tñ argr̄ ſic. </s>
                  <s xml:id="N2620B" xml:space="preserve">Qm̄ veloci-
                    <lb/>
                  tas motus localis attēdit̄̄ penes maiꝰ ſpaciū ꝑtrã­
                    <lb/>
                  ſitū in eodē tꝑe, et velocitas augmētationis penes
                    <lb/>
                  maiorē quãtitatē acq̇ſitã: et velocitas intenſionis
                    <lb/>
                  penes maiorē iutēſionē: igr̄ a ſimili velocitas alte­
                    <lb/>
                  ratiõis d3 attendi penes multitudinē graduū q̈li-
                    <lb/>
                  tatis ꝓducte mediãte motu alterationis. </s>
                  <s xml:id="N2621A" xml:space="preserve">Itē nullo
                    <lb/>
                    <gap/>
                    <lb/>
                  igitur ſic debet cõmenſurari. </s>
                  <s xml:id="N26222" xml:space="preserve">Conſequentia ptꝫ: et
                    <lb/>
                  probabitur antecedens in primo notabili.</s>
                </p>
                <p xml:id="N26227">
                  <s xml:id="N26228" xml:space="preserve">Quadruplici mēbro hãc queſtionē ab­
                    <lb/>
                  ſoluere intendo. </s>
                  <s xml:id="N2622D" xml:space="preserve">¶ Primo notabilia ponã. </s>
                  <s xml:id="N26230" xml:space="preserve">¶ Scḋo
                    <lb/>
                  aliq̈s ↄ̨cluſiones indicaꝫ. </s>
                  <s xml:id="N26235" xml:space="preserve">¶ Tertio dubia mouebo
                    <lb/>
                  </s>
                  <s xml:id="N26239" xml:space="preserve">¶ Quarto ad rationes ante oppoſitū reſpõdebo.</s>
                </p>
                <note position="left" xml:id="N2623C" xml:space="preserve">Triplex
                  <lb/>
                alṫatio.</note>
                <p xml:id="N26242">
                  <s xml:id="N26243" xml:space="preserve">Pro primi expeditione notandum eſt
                    <lb/>
                  primo tagendo materiã primi argumēti:  alte-
                    <lb/>
                  ratio tripliciter accipit̄̄: ſaltem apud eos qui entia
                    <lb/>
                  ſucceſſiua ponūt motū localē, alṫationē, et quēuis
                    <lb/>
                  aliū motū. </s>
                  <s xml:id="N2624E" xml:space="preserve">Primo mõ actiue ꝓ ipſo vcꝫ alterante
                    <lb/>
                  ſiue alteratiua potētia. </s>
                  <s xml:id="N26253" xml:space="preserve">Scḋo mõ paſſiue ꝓ ſubie-
                    <lb/>
                  cto. </s>
                  <s xml:id="N26258" xml:space="preserve">Tertio mõ formaliṫ ꝓ ipſo motu alterationis
                    <lb/>
                  qui ſcḋm reales quedã entitas ſucceſſiua eſt. </s>
                  <s xml:id="N2625D" xml:space="preserve">Scḋm
                    <lb/>
                  noīales autē p̄t accipi formalr̄ ꝓ ipſa q̈litate q̄ ſuc­
                    <lb/>
                  ceſſiue ꝓducit̄̄. </s>
                  <s xml:id="N26264" xml:space="preserve">Utrūūt alteratio formalis ſit q̄dã
                    <lb/>
                  entitas ſucceſſiua necne ad pñs nõ intēdo diſputa­
                    <lb/>
                  re. </s>
                  <s xml:id="N2626B" xml:space="preserve">Id eī diſputatū īuenies ꝑ cõplures ↄ̨mētatores
                    <lb/>
                  pḣi tertio pḣicoꝝ: ſiue em̄ diſtinguat̄̄ ſiue nõ: ſemꝑ
                    <lb/>
                  pari forma ꝓcedent ea q̄ in toto hoc oꝑe dicuntur.
                    <lb/>
                  </s>
                  <s xml:id="N26273" xml:space="preserve">¶ Tu tñ aduerte /  ſicut alteratio tribꝰ modis dr̄:
                    <lb/>
                  actiue vcꝫ paſſiue, et formalr̄, ita triplr̄ deſcribēda
                    <lb/>
                  eſt eiꝰ velocitas. </s>
                  <s xml:id="N2627A" xml:space="preserve">dū tñ primo motꝰ alteratiõis diffi­
                    <lb/>
                  niat̄̄. </s>
                  <s xml:id="N2627F" xml:space="preserve">Uñ motꝰ alteratiõis eſt motꝰ ad q̈litatē ꝑ quē
                    <lb/>
                  vcꝫ alicui ſucceſſiue acq̇rit̄̄ aut deꝑdit̄̄ q̈litas / vt ptꝫ
                    <lb/>
                  ꝑ pḣm primo de gñatione textu cõmenti .10. et ī poſt
                    <lb/>
                  p̄dicamēto motꝰ. </s>
                  <s xml:id="N26288" xml:space="preserve">Sed velocitas alteratiõis actiue
                    <lb/>
                  eſt potētia alteratiua ſucceſſiue q̈litatē ꝓducēs vel
                    <lb/>
                  corrumpens. </s>
                  <s xml:id="N2628F" xml:space="preserve">Uelocitas vero alteratiõis paſſiue
                    <cb chead="De motu rarefactionis quo ad cauſam."/>
                  eſt ſubiectū in quo ſucceſſiue ꝓducit̄̄ aut corrūpitur
                    <lb/>
                  q̈litas. </s>
                  <s xml:id="N26297" xml:space="preserve">Sed velocitas alteratiõis formalis eſt ip̄a
                    <lb/>
                  q̈litas q̄ ſucceſſiue ꝓducit̄̄, aut corrūpit̄̄ in aliq̊ ſub­
                    <lb/>
                  iecto. </s>
                  <s xml:id="N2629E" xml:space="preserve">Nã niſi aliqḋ ſubiectū alteret̄̄ nõ erit motus
                    <lb/>
                  alteratiõis ̄uis qualitas ꝓducat̄̄.
                    <note position="right" xlink:href="note-0224-02a" xlink:label="note-0224-02" xml:id="N2638B" xml:space="preserve">3°. phiſi.
                      <lb/>
                    tex. q̄ .6.</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N262A8" xml:space="preserve">(Motus em̄ eſt
                    <lb/>
                  actus entis puta ſubiecti tertio phiſicoꝝ textu cõ-
                    <lb/>
                  menti 6.) </s>
                  <s xml:id="N262AF" xml:space="preserve">Sꝫ ſi qualitas ſucceſſiue ꝓduceret̄̄ extra
                    <lb/>
                  ſubiectū: poterit dici talis ſucceſſiua ꝓductio mu-
                    <lb/>
                  tatio ad qualitatē. </s>
                  <s xml:id="N262B6" xml:space="preserve">Hic vlterius aduerte /  in ipſa
                    <lb/>
                  forma q̈litatis duplices poſſūt gradꝰ ſignari: pu-
                    <lb/>
                  ta gradṫ intēſionis ipſiꝰ forme: et gradus entitatis
                    <lb/>
                  ipſiꝰ forme. </s>
                  <s xml:id="N262BF" xml:space="preserve">Nã vt inferiꝰ oſtendemꝰ põt dari quali­
                    <lb/>
                  tas nulliꝰ intēſionis et ſcḋm ſe et ſcḋm quãlꝫ eiꝰ par­
                    <lb/>
                  tē: et ſic in ea reperient̄̄ gradꝰ entitatꝪ forme et non
                    <lb/>
                  gradꝰ intēſiõis: ſicut in materia in capite de motu
                    <lb/>
                  rarefactiõis etc̈. ſignãtur certi gradꝰ ētitatis ipſiꝰ
                    <lb/>
                  materie abſ aliqua intēſione. </s>
                  <s xml:id="N262CC" xml:space="preserve">¶ His p̄miſſis dico /
                    <lb/>
                   velocitas alteratiõis nõ attēdit̄̄ aut mēſurari d3
                    <lb/>
                  penes qualitatē acq̇ſitã in ordine ad ſubiectū maiꝰ
                    <lb/>
                  vel minus in tanto vel tanto tꝑe. </s>
                  <s xml:id="N262D5" xml:space="preserve">Probat̄̄ / q2 alias
                    <lb/>
                  nulla alteratio mētalis hoc eſt ipſiꝰ aīe ratiõalis
                    <lb/>
                  eſſet altera velocior aut tardior: qḋ ē manifeſte flm̄
                    <lb/>
                  </s>
                  <s xml:id="N262DD" xml:space="preserve">Nec etiã velocitas ipſiꝰ alteratõis mēſurat̄̄ penes
                    <lb/>
                  ꝓportionē qualitatis acq̇ſite ad p̄exiſtentē: q2 tunc
                    <lb/>
                  ſi vnū pedale hñs duos g̈dus caliditas acquireret
                    <lb/>
                  tres gradꝰ in hora, et aliud hñs quatuor acq̇reret
                    <lb/>
                  quī in eadē hora: velociꝰ alteraret̄̄ illud qḋ acq̇-
                    <lb/>
                  rit tres quã illud qḋ acq̇rit quī: q2 inter qualita-
                    <lb/>
                  tē acquiſitã illi qḋ acq̇rit tres et p̄exiſtentē eſt ꝓpor­
                    <lb/>
                  tio ſexq̇altera: ſed iter qualitatē acquiſitã alteri et
                    <lb/>
                  p̄exiſtentē eſt ꝓportio ſexquiq̈rta. </s>
                  <s xml:id="N262F0" xml:space="preserve">Itē nec d3 ↄ̨men­
                    <lb/>
                  ſurari penes ꝓportione aggregati ex qualitate ac­
                    <lb/>
                  quiſita et p̄exiſtēte ad qualitate p̄exiſtentem: vt ptꝫ
                    <lb/>
                  eodē exēplo. </s>
                  <s xml:id="N262F9" xml:space="preserve">Itē nec velocitas in motu alteratiõis
                    <lb/>
                  d3 attendi penes acq̇ſitionē qualitatis equalis in-
                    <lb/>
                  tenſiõis in eodē tꝑe: q2 tūc ſeq̄ret̄̄ /  eque velociter
                    <lb/>
                  in hora alteraret̄̄ pedale qḋ ꝑ totū acq̇rit .4. gra-
                    <lb/>
                  dus caliditatis: et bipedale qḋ ꝑ totū in eadē hora
                    <lb/>
                  itidē acq̇rit .4. gradus caliditatis: qḋ eſt manifeſte
                    <lb/>
                  falſū / vt ꝓbat primū argumentū ante oppoſitum.
                    <lb/>
                    <note position="right" xlink:href="note-0224-03a" xlink:label="note-0224-03" xml:id="N26393" xml:space="preserve">ↄ̈ alber-
                      <lb/>
                    tū ḋ ſax.
                      <lb/>
                    et pau. ve.</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N2630F" xml:space="preserve">Et hoc eſt ↄ̈ albertū de ſaxonia in ſuo tractatu ꝓ-
                    <lb/>
                  portionū: et ↄ̈ paulū venetū in ſūma pḣie in libris
                    <lb/>
                  phiſicoꝝ capĺo .37. </s>
                  <s xml:id="N26316" xml:space="preserve">Et cõfirmat̄̄ hoc / q2 poſſibile eſt
                    <lb/>
                  dare q̈litatē nulliꝰ intēſiõis ſucceſſiue ꝓductã in a-
                    <lb/>
                  liquod ſubiectū / vt inferiꝰ ꝓbat̄̄:
                    <note position="right" xlink:href="note-0224-04a" xlink:label="note-0224-04" xml:id="N2639D" xml:space="preserve">Calcula.
                      <lb/>
                    de diffi.</note>
                  et ꝓbat calculator
                    <lb/>
                  in fine capitis de difformibꝰ: et talis ꝓduceret̄̄ per
                    <lb/>
                  motū alteratiõis: q2 nõ ꝑ motū localē, aut augmē­
                    <lb/>
                  tationis, aut aliquē aliū: igr̄ velocitas alteratiõis
                    <lb/>
                  nõ hꝫ attendi penes acq̇ſitionē q̈litatis eq̈lis intē-
                    <lb/>
                  ſionis etc̈. </s>
                  <s xml:id="N2632C" xml:space="preserve">Minor ꝓbat̄̄ / q2 illa q̈litas ſucceſſiue a-
                    <lb/>
                  licui acquirit̄̄: igr̄ ꝓducit̄̄ ꝑ motū alteratiõis. </s>
                  <s xml:id="N26331" xml:space="preserve">Ptꝫ
                    <lb/>
                  ↄ̨ña ꝑ locū ad diffinitiõe. </s>
                  <s xml:id="N26336" xml:space="preserve">¶ Cõfirmat̄̄ ſcḋo: q2 quē-
                    <lb/>
                  admodū illud velociꝰ auget qḋ plus de quantitate
                    <lb/>
                  ꝓducit: et illud velociꝰ ꝓdcit ſubſtantiã qḋ plus de
                    <lb/>
                  ſubſtãtia ꝓducit in eodē tꝑe: ita etiã a ſimili dicen-
                    <lb/>
                  dū eſt  illud velociꝰ alterat qḋ in eodē tꝑe plus de
                    <lb/>
                  entitate ipſiꝰ q̈litatꝪ ꝓducit: ſiue illa q̈litas ſit ma­
                    <lb/>
                  ioris intēſionis ſiue minoris nõ eſt cura.
                    <note position="right" xlink:href="note-0224-05a" xlink:label="note-0224-05" xml:id="N263A5" xml:space="preserve">ↄ̈ pauluꝫ
                      <lb/>
                    venetum</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N2634A" xml:space="preserve">Et ex hoc
                    <lb/>
                  etiã ptꝫ ↄ̈ paulū venetū /  intenſio nõ eſt eſſentialis
                    <lb/>
                  q̈litati: qm̄ oportet eū cõcedere aliquã qualitatem
                    <lb/>
                  nulliꝰ eſſe intēſiõis. </s>
                  <s xml:id="N26353" xml:space="preserve">Mēſurat em̄ intēſionē q̈litatis
                    <lb/>
                  difformis penes reductionē ad vniformitatē, et nõ
                    <lb/>
                  penes gradū ſummū: vt ptꝫ ꝑ eū in libro de gene-
                    <lb/>
                  ratione ſue ſūme capite tertio.
                    <note position="right" xlink:href="note-0224-06a" xlink:label="note-0224-06" xml:id="N263AD" xml:space="preserve">peues q̇d
                      <lb/>
                    attendit̄̄
                      <lb/>
                    velocitaſ
                      <lb/>
                    motꝰ al-
                      <lb/>
                    teratiõis</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N26361" xml:space="preserve">¶ Dico igr̄ /  veloci­
                    <lb/>
                  tas motꝰ alterationis d3 attendi penes multitudi­
                    <lb/>
                  nē graduū entitatis ipſiꝰ q̈litatis: nullo pacto a-
                    <lb/>
                  ſpiciēdo ad intenſionē aut extenſionē. </s>
                  <s xml:id="N2636A" xml:space="preserve">Probat̄̄ / q2
                    <lb/>
                  nõ attendit̄̄ penes intenſionē, nec penes ꝓportionē
                    <lb/>
                  aggregati ex q̈litate acq̇ſita et p̄habita ad q̄litatē </s>
                </p>
              </div>
            </div>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>