1nunquam, vt ſalix.
Sed hæc fructifera non
eſt. Quòd ſi mutare colores propoſitum eſt,
arbori inſerito, quæ fructum eius coloris fe
rat: velut citrio in morum inſito, citrium ru
brum ſi rubra mora fuerint, naſcetur. Inuen
tum hac ratione putant, vt roſeapoma fie
rent, primò quidem inſito pomi ſurculo in
mori rubri arborem, inde propagata per in
ſitionum ſucceſſiones planta Indicio eſt hæc
poma colorem non ſolùm, ſed ſaporem, &
paruitatem retinuiſſe. Ergo eadem ratio,
idémque conſilium ac ſingulare mutandi
odorem, ſaporem, & colorem. Veruntamen
etiam prodeſt nouas plantas ſimilibus colo
re, & odore, vel ſapore alere: nam in omni
mutatione veſtigium aliquod eius, ex quo
mutatio fit, ſeruatur. Oportet igitur diutur
nam eſſe mutationem, aut validam: cùm va
lidam arbores non ferant, diuturnam eſſe
neceſſe eſt. Videntur etiam mutari plantæ,
propter regiones aut loca, ad quæ transfe
runtur: & loco quidem tanquam alimento,
aut propter ventos, Solémque. Læſæ etiam
mutantur, colore nempe ad vtrunque, ſapore
autem, & odore rarò in meliùs, niſi amaros,
aut acres fructus edant. Sunt etiam qui per
ſica conſitis ſub ipſis rubris roſis rubicunda
fieri exiſtiment, quaſi arbores imaginatione
quadam moueantur, quod in palma certum
eſt, cùm fœmina maſculi amore conſuma
tur, & tabeſcat. Excipiunt omne genus ar
borum inſitum duæ arbores, cydoneum, at
que caprificus, adeò benigna eſt illarum na
tura. Olea etiam quandoque viti inſeritur,
viſáque eſt olim à Varrone apud Macium
Maximum, vocatúrque eleoſtaphylon: fru
ctus eſt, vt oliua, ſaporem acini ſecum mi
ſtum afferens. Inſeritur tamen ea ratione,
qua ſuperiùs dixi, ceraſo vitem inſeri poſſe:
nam tutior hic motus eſt.
eſt. Quòd ſi mutare colores propoſitum eſt,
arbori inſerito, quæ fructum eius coloris fe
rat: velut citrio in morum inſito, citrium ru
brum ſi rubra mora fuerint, naſcetur. Inuen
tum hac ratione putant, vt roſeapoma fie
rent, primò quidem inſito pomi ſurculo in
mori rubri arborem, inde propagata per in
ſitionum ſucceſſiones planta Indicio eſt hæc
poma colorem non ſolùm, ſed ſaporem, &
paruitatem retinuiſſe. Ergo eadem ratio,
idémque conſilium ac ſingulare mutandi
odorem, ſaporem, & colorem. Veruntamen
etiam prodeſt nouas plantas ſimilibus colo
re, & odore, vel ſapore alere: nam in omni
mutatione veſtigium aliquod eius, ex quo
mutatio fit, ſeruatur. Oportet igitur diutur
nam eſſe mutationem, aut validam: cùm va
lidam arbores non ferant, diuturnam eſſe
neceſſe eſt. Videntur etiam mutari plantæ,
propter regiones aut loca, ad quæ transfe
runtur: & loco quidem tanquam alimento,
aut propter ventos, Solémque. Læſæ etiam
mutantur, colore nempe ad vtrunque, ſapore
autem, & odore rarò in meliùs, niſi amaros,
aut acres fructus edant. Sunt etiam qui per
ſica conſitis ſub ipſis rubris roſis rubicunda
fieri exiſtiment, quaſi arbores imaginatione
quadam moueantur, quod in palma certum
eſt, cùm fœmina maſculi amore conſuma
tur, & tabeſcat. Excipiunt omne genus ar
borum inſitum duæ arbores, cydoneum, at
que caprificus, adeò benigna eſt illarum na
tura. Olea etiam quandoque viti inſeritur,
viſáque eſt olim à Varrone apud Macium
Maximum, vocatúrque eleoſtaphylon: fru
ctus eſt, vt oliua, ſaporem acini ſecum mi
ſtum afferens. Inſeritur tamen ea ratione,
qua ſuperiùs dixi, ceraſo vitem inſeri poſſe:
nam tutior hic motus eſt.
Ne fructus
putreſcant
in arbore.
putreſcant
in arbore.
Quinam fru
ctus non pu
treſcant.
ctus non pu
treſcant.
Vt fructus
colorem, ſa
porem, odorem,
& formam.
colorem, ſa
porem, odorem,
& formam.
Arbores quæ
excipiunt aliam
arborem in
ſitione.
excipiunt aliam
arborem in
ſitione.
Vt fructus
abſque nu
cleo naſcan
tur.
abſque nu
cleo naſcan
tur.
Quo pacto inſitæ arbores ſalici, perficus,
pinus, & quæ nucleum habent, aliæ feruntur
ſine nucleo edere fructum, quod mihi ad
hanc vſque diem nondum compertum eſt:
alij ramos, vt vitiis per medium diuiſos, ex
tractáque diligenter medulla denuò iunctos
plantantes, vnam abſque nucleo naſci affir
mant: idemque in aliis arboribus, quæ ſar
mentis plantatis propagantur. Nanque ſe
mina in acinis cùm terrea materiæ genita
ſint, neceſſe eſt, vt per rariorem arboris par
tem deferatur id, ex quo fiunt. Ea autem pars
proculdubio medulla eſt: ficui denſior cor
tex, & lignum per quæ tranſit ſuccus. Exem
pta igitur medulla, ſi planta ſuperuixerit, ne
ceſſe eſt acino? ſine ſemine generari. Nam
neque perdenſam ſubſtantiam corticis, aut
ligni, illorum materia deferri poteſt, nec per
inanem medullæ locum. Quamobrem & mi
nores acini fiunt, pereunte parte craſſioris
humidi, & tenuior cortex, tenuíſque tota
ſubſtantia, qualis in paſſis vuis: nam in his
maximè experientia proceſſit, tum ob ex qui
ſitam diligentiam, tum quia, multæ ſint ar
bores, quæ ſine medulla viuere nequeant,
aliæ autem ægrè. Sunt qui nucleum ipſum
cortice poſtquam ſpontè apertum fuerit ſpo
lient, inde inuolutum lana rurſus ſepeliant. Sic
ferunt nucem Tarentinam abſque putamine
naſci: circundatur luna, ne à vermibus eda
tur nucleus, vt aliud quippiam oriatur. Sed
vtiliſſimæ inſitiones perfici in amygdalo,
vuæ in myrtho: ex altera perficus fit cum
nucleo iucundi ſaporis, habetúrque in Italia:
è reliqua ſapori vnæ iucundus odor myrti
adiicitur. Nec ſolùm amygdalæ, vt pleri
que alij fructus, ſapore commendantur, ſed
viribus egregiis: nutrire enim cerebrum
creduntur, & renes. Amaras ferunt occidere
vulpes, ſi ab eis deguſtentur Athenæus &
Plutarchus referunt, Druſi medicum cum
Germanis ea fiducia potando certaſſe: nam
præmanſæ perhibentur mirum in modum
prohibere ebrietatem: ob ſiccitatem enim
abſumunt tenuiorem & odoratiorem meri
partem. Dulces olei fœcundæ ſunt, atque in
cibis gratæ & ſaluberrimæ. Si verò ſurculi
diuerſarum vuarum depangantur exciſi per
medium, medulla tamen ſeruata, ac iuncti,
fructus ex eadem arbore, iiſdémque ramis
coloribus variis prodibunt, maximè autem
hoc in vuis, vnde vuæ albæ, ac nigræ, tum
virides. Nec ſolùm mutantur ex aliena inſi
tione plantarum fructus, ſed ſi truncus ipſe
præciſus fuerit, illíque inſerantur rami præ
ciſæ arboris, fructus longè diuerſi à primis
orientur. Sic tot orta pomorum, pyrorúm
que genera: nam molleſcit arbor quælibet,
ex inſitione: agreſtes enim plantæ ſicciores
ſunt domeſticis, ideo cortice aſperiore foliis
& fructibus frequentioribus, ſed minoribus,
ac minus ſuauibus: floribus etiam minori
bus, tenuioribúſque, at magis odoratis: ipſa
verò planta tota minor, & ad aculeos para
tior, ſi ex earum genere ſit.
pinus, & quæ nucleum habent, aliæ feruntur
ſine nucleo edere fructum, quod mihi ad
hanc vſque diem nondum compertum eſt:
alij ramos, vt vitiis per medium diuiſos, ex
tractáque diligenter medulla denuò iunctos
plantantes, vnam abſque nucleo naſci affir
mant: idemque in aliis arboribus, quæ ſar
mentis plantatis propagantur. Nanque ſe
mina in acinis cùm terrea materiæ genita
ſint, neceſſe eſt, vt per rariorem arboris par
tem deferatur id, ex quo fiunt. Ea autem pars
proculdubio medulla eſt: ficui denſior cor
tex, & lignum per quæ tranſit ſuccus. Exem
pta igitur medulla, ſi planta ſuperuixerit, ne
ceſſe eſt acino? ſine ſemine generari. Nam
neque perdenſam ſubſtantiam corticis, aut
ligni, illorum materia deferri poteſt, nec per
inanem medullæ locum. Quamobrem & mi
nores acini fiunt, pereunte parte craſſioris
humidi, & tenuior cortex, tenuíſque tota
ſubſtantia, qualis in paſſis vuis: nam in his
maximè experientia proceſſit, tum ob ex qui
ſitam diligentiam, tum quia, multæ ſint ar
bores, quæ ſine medulla viuere nequeant,
aliæ autem ægrè. Sunt qui nucleum ipſum
cortice poſtquam ſpontè apertum fuerit ſpo
lient, inde inuolutum lana rurſus ſepeliant. Sic
ferunt nucem Tarentinam abſque putamine
naſci: circundatur luna, ne à vermibus eda
tur nucleus, vt aliud quippiam oriatur. Sed
vtiliſſimæ inſitiones perfici in amygdalo,
vuæ in myrtho: ex altera perficus fit cum
nucleo iucundi ſaporis, habetúrque in Italia:
è reliqua ſapori vnæ iucundus odor myrti
adiicitur. Nec ſolùm amygdalæ, vt pleri
que alij fructus, ſapore commendantur, ſed
viribus egregiis: nutrire enim cerebrum
creduntur, & renes. Amaras ferunt occidere
vulpes, ſi ab eis deguſtentur Athenæus &
Plutarchus referunt, Druſi medicum cum
Germanis ea fiducia potando certaſſe: nam
præmanſæ perhibentur mirum in modum
prohibere ebrietatem: ob ſiccitatem enim
abſumunt tenuiorem & odoratiorem meri
partem. Dulces olei fœcundæ ſunt, atque in
cibis gratæ & ſaluberrimæ. Si verò ſurculi
diuerſarum vuarum depangantur exciſi per
medium, medulla tamen ſeruata, ac iuncti,
fructus ex eadem arbore, iiſdémque ramis
coloribus variis prodibunt, maximè autem
hoc in vuis, vnde vuæ albæ, ac nigræ, tum
virides. Nec ſolùm mutantur ex aliena inſi
tione plantarum fructus, ſed ſi truncus ipſe
præciſus fuerit, illíque inſerantur rami præ
ciſæ arboris, fructus longè diuerſi à primis
orientur. Sic tot orta pomorum, pyrorúm
que genera: nam molleſcit arbor quælibet,
ex inſitione: agreſtes enim plantæ ſicciores
ſunt domeſticis, ideo cortice aſperiore foliis
& fructibus frequentioribus, ſed minoribus,
ac minus ſuauibus: floribus etiam minori
bus, tenuioribúſque, at magis odoratis: ipſa
verò planta tota minor, & ad aculeos para
tior, ſi ex earum genere ſit.
Vtiliſſimæ in
ſitiones.
ſitiones.
Amygdala
rum vires.
rum vires.
Quomodo ex
eodem ramo
fructus di
uerſorum co
lorum ha
beantur.
Plantas ex
propria inſi
tione mutari.
Agreſtium
& domeſti
ca.
eodem ramo
fructus di
uerſorum co
lorum ha
beantur.
Plantas ex
propria inſi
tione mutari.
Agreſtium
& domeſti
ca.
Roſæ forſan quærat cur ſpinæ?
Cauſa eſt,
quoniam odoratam eſſe oportebat, & odoris
firmioris, tum minimè excalefacientis, vt
iucundior eſſet: odores enim frigidi ma
gis animam recreant, quòd cerebrum calore
aſſiduo ob motus infeſtetur: cùm igitur flos
eſſet, tenuis ſubſtantiæ futurus erat, terreo
igitur adiungi oportebat: itaque flos roſæ
terream habet ſubſtantiam, & calidam, ac
tenuem, aliter non eſſet odorata. At ſi talis
futurus erat, oportebat totam plantam talem
eſſe, ac craſſiorum partium, vt tenui parte
ſeparata flos conficeretur.
quoniam odoratam eſſe oportebat, & odoris
firmioris, tum minimè excalefacientis, vt
iucundior eſſet: odores enim frigidi ma
gis animam recreant, quòd cerebrum calore
aſſiduo ob motus infeſtetur: cùm igitur flos
eſſet, tenuis ſubſtantiæ futurus erat, terreo
igitur adiungi oportebat: itaque flos roſæ
terream habet ſubſtantiam, & calidam, ac
tenuem, aliter non eſſet odorata. At ſi talis
futurus erat, oportebat totam plantam talem
eſſe, ac craſſiorum partium, vt tenui parte
ſeparata flos conficeretur.
Cur roſa ſit
ſpinoſa.
ſpinoſa.
Cùm verò tota planta terrea eſſet, ac
ſicca, neceſſe erat vel vt terreum retinere
tur, breuíque exaruiſſe. Sin autem expel
li conduxit, vel foliis poterat admiſceri, red
didiſſétque folia contumacia, ac quæ ob
nimiam ſiccitatem breui excidiſſent: re
linquitur igitur, vt quod poſtremum eſt
factúque melius, ſcilicet materiam hanc ſic
cam, quæ eſt velut floris fæx, aduſtámque ex
pelli ſeorſum.
ſicca, neceſſe erat vel vt terreum retinere
tur, breuíque exaruiſſe. Sin autem expel
li conduxit, vel foliis poterat admiſceri, red
didiſſétque folia contumacia, ac quæ ob
nimiam ſiccitatem breui excidiſſent: re
linquitur igitur, vt quod poſtremum eſt
factúque melius, ſcilicet materiam hanc ſic
cam, quæ eſt velut floris fæx, aduſtámque ex
pelli ſeorſum.
Cùmque non fuiſſet è cortice duriore pro
ditura, niſi aculeata, ideo ſpina prodiit, quæ
vt frequentior eſt, & minor, eò roſam ma
gis odoratam, tenuiorem atque calidiorem
docet: inde etiam ad purgandum aptiorem,
minimè verò odoris tenacem: talíſque eſt
agreſtis, cuius flos quinque foliis per ſæ
pè completur: ſpinæ verò acutæ, minutæ,
frequentes etiam ipſa folia tegunt, adeò vt
non tutò liceat tangere, ita omnia ſpinis
ditura, niſi aculeata, ideo ſpina prodiit, quæ
vt frequentior eſt, & minor, eò roſam ma
gis odoratam, tenuiorem atque calidiorem
docet: inde etiam ad purgandum aptiorem,
minimè verò odoris tenacem: talíſque eſt
agreſtis, cuius flos quinque foliis per ſæ
pè completur: ſpinæ verò acutæ, minutæ,
frequentes etiam ipſa folia tegunt, adeò vt
non tutò liceat tangere, ita omnia ſpinis