Vitruvius
,
De architectura libri decem
,
1567
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Notes
Handwritten
Figures
Content
Thumbnails
Table of contents
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 172
[out of range]
>
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 172
[out of range]
>
page
|<
<
(192)
of 412
>
>|
<
echo
version
="
1.0RC
">
<
text
xml:lang
="
la
"
type
="
free
">
<
div
xml:id
="
echoid-div1
"
type
="
section
"
level
="
1
"
n
="
1
">
<
div
xml:id
="
echoid-div500
"
type
="
section
"
level
="
2
"
n
="
85
">
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s14437
"
xml:space
="
preserve
">
<
pb
o
="
192
"
file
="
514.01.224
"
n
="
224
"
rhead
="
LIBER
"/>
magnis theatris aſolo erigendus eſt paries altus nona ſemidiametri orchestræ, ſed in minoribus theatris ſeptem
<
lb
/>
pedes illum eße parietem erigendum. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14438
"
xml:space
="
preserve
">ſupra eos parietes gradus ordiendi ſunt, eamenſura, quam Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14439
"
xml:space
="
preserve
">docuit.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14440
"
xml:space
="
preserve
">Hanc intentionem uidetur Vitru. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14441
"
xml:space
="
preserve
">innuere ſupra Cap. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14442
"
xml:space
="
preserve
">tertio, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14443
"
xml:space
="
preserve
">hoc loco etiam, cum loquitur de ea præciſion e,
<
lb
/>
quæ apertionibus itinerum, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14444
"
xml:space
="
preserve
">aſcenſionum datur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14445
"
xml:space
="
preserve
">De longitudine autem ſcenæ illud statuit, quod dupla ad
<
lb
/>
diametron orcheſtræ eſſe debet. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14446
"
xml:space
="
preserve
">Vnde ſi diametros erit pedum 60. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14447
"
xml:space
="
preserve
">longitudo ſcenæ erit pedum 120. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14448
"
xml:space
="
preserve
">nam
<
unsure
/>
<
lb
/>
60. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14449
"
xml:space
="
preserve
">pedes diametro reſpondebunt, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14450
"
xml:space
="
preserve
">30. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14451
"
xml:space
="
preserve
">utrinque dabuntur reſpondentes cornubus theatri. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14452
"
xml:space
="
preserve
">Inde alti-
<
lb
/>
tudo podij præſinitur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14453
"
xml:space
="
preserve
">Podium quid ſit iam diximus,nostri parapettum, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14454
"
xml:space
="
preserve
">poggium uocant in fronte ſcenæ,
<
lb
/>
@uius inferior pars ad orcheſtram pertinens, est pulpitum. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14455
"
xml:space
="
preserve
">Supra pulpitum ergo, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14456
"
xml:space
="
preserve
">ab eius libramento ad
<
lb
/>
faciem ſpectatorum podium est erigendum duodecima orchestræ parte, quinque pedes altum eſt pulpitum ſu-
<
lb
/>
pra aream orcheſtræ, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14457
"
xml:space
="
preserve
">quinque pedes podium ſupra aream pulpiti. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14458
"
xml:space
="
preserve
">Et hoc loco eſt conſiderandum orche-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.224-01
"
xlink:href
="
note-514.01.224-01a
"
xml:space
="
preserve
">10</
note
>
stræ diametron eße modulum theatri. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14459
"
xml:space
="
preserve
">Altum igitur est pulpitum duodecima orcheſtræ diametri cum corona,
<
lb
/>
& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14460
"
xml:space
="
preserve
">undula, ſeu cymatio. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14461
"
xml:space
="
preserve
">Lix Græce, lata eſt petra, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14462
"
xml:space
="
preserve
">obliqua,quod ſi Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14463
"
xml:space
="
preserve
">Lijxis diceret, eam podij petram
<
lb
/>
intelligere poßemus planam, cui cubitis innitimur dum a podio ſpectamus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14464
"
xml:space
="
preserve
">Columnæ, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14465
"
xml:space
="
preserve
">capitula,& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14466
"
xml:space
="
preserve
">baſes
<
lb
/>
alt
<
unsure
/>
æ ſint quarta diametri orcheſtræ parte, ita quindecim eſſent pedum, ſi diameter orcheſtræ eſſet 60. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14467
"
xml:space
="
preserve
">in-
<
lb
/>
ſuper has columnas ſecundus columnarum or do imponebatur, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14468
"
xml:space
="
preserve
">illa pars ſuperior dicebatur epiſcenos, qua-
<
lb
/>
ſi ſupra ſcenam, uel ſcenæ additamentum, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14469
"
xml:space
="
preserve
">in amplioribus theatris ad tertium ordinem columnarum aſcen-
<
lb
/>
debatur, quouſque tectum porticus theatri æquarent, immo ijſdem menſuris circa theatrum continuatur, ideo
<
lb
/>
de illis modulis non facit mentionem Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14470
"
xml:space
="
preserve
">quoniam eædem ſunt tertiæ epiſcenos. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14471
"
xml:space
="
preserve
">ex ſcbiographbia theatri ſupra
<
lb
/>
poſita multa intelligentur, quæ bactenus dicta ſunt, quanquam in altitudinibus columnarum aliquantum ua-
<
lb
/>
rijfuimus, ob eam rationem, quæ ſequenti loco a Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14472
"
xml:space
="
preserve
">dicitur.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14473
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
note
position
="
left
"
xml:space
="
preserve
">20</
note
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14474
"
xml:space
="
preserve
">
<
emph
style
="
sc
">Nec</
emph
>
tamen in omnibus theatris ſymmetriæ ad omnes rationes, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14475
"
xml:space
="
preserve
">effectus poſſuntreſpondere ſed
<
lb
/>
oportet Architectum animaduertere, quibus proportionibus neceſſe ſit ſequi ſymmetriam, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14476
"
xml:space
="
preserve
">quibus
<
lb
/>
rationibus ad loci naturam, aut magnitudinem opus debeat temperari. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14477
"
xml:space
="
preserve
">Sunt enim res quas in puſillo,
<
lb
/>
& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14478
"
xml:space
="
preserve
">in magno theatro neceſſe eſt eadem magnitudine ſieri propter uſum, uti gradus, diazomata, plu-
<
lb
/>
teos, itinera, aſcenſus, pulpita, tribunalia, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14479
"
xml:space
="
preserve
">ſi qua alia intercurrunt, ex quibus neceſsitas cogit di-
<
lb
/>
ſcedere ab ſymmetria, ne impediatur uſus; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14480
"
xml:space
="
preserve
">Non minus ſi qua exiguitas copiarum, ideſt marmoris ma-
<
lb
/>
teriæ, reliquarumq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14481
"
xml:space
="
preserve
">rerum, quæ parantur in opere, deſuerint, paulum demere, aut adijcere, dum id
<
lb
/>
ne nimium improbe ſiat, ſed cum ſenſu, non erit alienum. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14482
"
xml:space
="
preserve
">Hoc autem erit, ſi Architectus erit uſu pe-
<
lb
/>
ritus, præterea ingenio mobili, ſolertiaq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14483
"
xml:space
="
preserve
">non erit uiduatus.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14484
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s14485
"
xml:space
="
preserve
">Hinc est, quod qui antiquorum opera intuetur, inuenitq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14486
"
xml:space
="
preserve
">aliquid, quod extra Vitruuiana præcepta ui-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.224-03
"
xlink:href
="
note-514.01.224-03a
"
xml:space
="
preserve
">30</
note
>
deatur, non debet quàm primum aut Vitruuium, aut opera improbare, quoniam non poteſt ſciri quid, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14487
"
xml:space
="
preserve
">quan
<
lb
/>
tum neceſſitas afferebat, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14488
"
xml:space
="
preserve
">quam rationem in corpore integro membrum haberet. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14489
"
xml:space
="
preserve
">Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14490
"
xml:space
="
preserve
">præuidit hornines
<
lb
/>
buiuſcemodi uenturos, quare ubiq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14491
"
xml:space
="
preserve
">postquam ſymmetrias explicauit, monet nos animaduertere debere, quo-
<
lb
/>
modo illa moderatione uti debemus, quam neceſſitas adducit, ſiue in forma rei comparanda ad loci rationem,
<
lb
/>
ſiue in materia & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14492
"
xml:space
="
preserve
">copijs utendis. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14493
"
xml:space
="
preserve
">Plura uſus poſtulat, quæ omnino ad unguem obſeruanda, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14494
"
xml:space
="
preserve
">facienda ſunt,
<
lb
/>
nam & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14495
"
xml:space
="
preserve
">gradus, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14496
"
xml:space
="
preserve
">præcinctiones, quas modo diazomata uocat, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14497
"
xml:space
="
preserve
">aſcenſus itineraq́;</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14498
"
xml:space
="
preserve
">, podia item, pulpitaq́;</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14499
"
xml:space
="
preserve
">,
<
lb
/>
& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14500
"
xml:space
="
preserve
">tribunalia, quæ ſunt partes illæ omnes, ad quas per gradus aſcendimus, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14501
"
xml:space
="
preserve
">buiuſmodi alia neceſſario tam in
<
lb
/>
magno, quàm in paruo theatro requiruntur, reliqua non item, quorum opus ad uſum non ſpectat, ſed ad orna-
<
lb
/>
tum, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14502
"
xml:space
="
preserve
">ad loci opportunitatem.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14503
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14504
"
xml:space
="
preserve
">
<
emph
style
="
sc
">Ipsae</
emph
>
autem ſcenæ ſuas habent rationes explicatas, ita uti mediæ ualuæ ornatus habeant aulæ re-
<
lb
/>
giæ, dextra, ac ſiniſtra hoſpitalia, ſecundum autem ea ſpatia ad ornatus comparata (quæ loca Græci
<
lb
/>
περιάκτ{ou}ς dicunt, ab eo, quod machinæ ſunt in his locis uerſatiles trigonos habentes) in ſingula tres
<
lb
/>
ſint ſpecies ornationis. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14505
"
xml:space
="
preserve
">quæ cum aut ſabularum mutationes ſunt ſuturæ, ſeu Deorum aduentus cum
<
lb
/>
tonitribus repentinis, uerſentur, mutentq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14506
"
xml:space
="
preserve
">ſpeciem ornationis in frontes. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14507
"
xml:space
="
preserve
">Secundum ea loca uerſuræ
<
lb
/>
ſunt pro
<
unsure
/>
currentes, quæ eſſiciunt una a ſoro, altera a peregre aditus in ſcenam.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14508
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s14509
"
xml:space
="
preserve
">Valuæ mediæ, quæ medio cuneo e quinque ſcenæ attributis reſpondet, ab ornamentis, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14510
"
xml:space
="
preserve
">amplitudine, quam
<
lb
/>
habebant, regiæ dicebantur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14511
"
xml:space
="
preserve
">Vtrinque aliæ portæ erant concharum modo, quas Nichios dicimus, ita pro
<
lb
/>
fronte ſcenæ tres erant apertiones, ante quas in ſingulis machinæ erant collocatæ triangulares axibus uerſa-
<
lb
/>
tiles, in ſingulis earum frontibus picturæ erant ſecundum fabularum, quas agebant, opportunitatem. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14512
"
xml:space
="
preserve
">nam
<
lb
/>
in una comica ſcena, pro comœdijs, in altera tragica pro tragœdijs, in tertia ſatyrica pro ſatyris deſignabatur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14513
"
xml:space
="
preserve
">
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.224-04
"
xlink:href
="
note-514.01.224-04a
"
xml:space
="
preserve
">50</
note
>
Vertebantur illæ facies, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14514
"
xml:space
="
preserve
">ab illis machinis Dij loquebantur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14515
"
xml:space
="
preserve
">Tonitrua in eorum aduenlu fiebant, utribus,
<
lb
/>
& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14516
"
xml:space
="
preserve
">pellibus corijs inflatis, calculisq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14517
"
xml:space
="
preserve
">repletis, uelictibus percuſſis, quos nos tamburros nominamus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14518
"
xml:space
="
preserve
">Itaque
<
lb
/>
decorum ſeruabant, Deos inuiſibiles tantum audientes. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14519
"
xml:space
="
preserve
">Ita pro machina in Aiace Flagillifero Vliffi Minerua
<
lb
/>
loquitur, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14520
"
xml:space
="
preserve
">non uidetur, aitq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14521
"
xml:space
="
preserve
">Vlißes uocem Deæ perſimilem eſſe tyrrenicæ æreæ tubæ, quæ horrorem ſonitu
<
lb
/>
incutere ſolet. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14522
"
xml:space
="
preserve
">Hœmachinæ igitur conuertebantur, ideo græce periactus dicunt, dabantq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14523
"
xml:space
="
preserve
">aditibus locum,
<
lb
/>
vias reſerentes, unam a foro, alteram aliunde.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14524
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
</
div
>
</
div
>
</
text
>
</
echo
>