Alvarus, Thomas, Liber de triplici motu, 1509

Page concordance

< >
< >
page |< < of 290 > >|
    <echo version="1.0">
      <text xml:lang="la">
        <div xml:id="N10132" level="1" n="1" type="body">
          <div xml:id="N15C17" level="2" n="3" type="other" type-free="pars">
            <div xml:id="N25905" level="3" n="4" type="other" type-free="tractatus">
              <div xml:id="N25911" level="4" n="1" type="chapter" type-free="capitulum">
                <p xml:id="N26242">
                  <s xml:id="N2636A" xml:space="preserve">
                    <pb chead="Quarti tractatus" file="0225" n="225"/>
                  preexiſtentem, nec penes proportionalem qualitateꝫ
                    <lb/>
                  acquiſite ad preexiſtentem, nec penes qualitatem
                    <lb/>
                  acquiſitam in ordine ab ſubiectū maius vel minꝰ
                    <lb/>
                  in tanto tempore: igr̄ debet attendi penes multitu-
                    <lb/>
                  dinē graduū entitatis ipſius q̈litatis nullo pacto
                    <lb/>
                  aſpiciēdo ad intenſionē aut extenſionē. </s>
                  <s xml:id="N26380" xml:space="preserve">Añs ptꝫ ex
                    <lb/>
                  dictis, et ↄ̨ña ſiĺr: q2 nõ apparet alter modꝰ quo mē­
                    <lb/>
                  ſurari poſſet motꝰ alterationis velocitas.</s>
                </p>
                <p xml:id="N263BB">
                  <s xml:id="N263BC" xml:space="preserve">Notandū eſt ſcḋo tangendo materiã
                    <lb/>
                  vltime replice primi argumenti:  ponã rei nichil
                    <lb/>
                  aliud eſt ꝙ̄ ipſa res potēs ad agendū. </s>
                  <s xml:id="N263C3" xml:space="preserve">Pro quo ad­
                    <lb/>
                  uertendū eſt /  ſicut plus eſt de materia in toto vno
                    <lb/>
                  pedali ꝙ̄ in medietate eiꝰ: et plus etiã de forma eſ-
                    <lb/>
                  ſentiali extēſa ꝙ̄ in medietate eiꝰ: ita etiã pari rõne
                    <lb/>
                  plus eſt de forma accidentali puta de qualitate ex­
                    <lb/>
                  tenſa ꝑ pedale in toto ipſo pedali ꝙ̄ in medietate:
                    <lb/>
                  etiã ſi pedale ſit vniforme: ̄uis eque intēſa eſt q̈li-
                    <lb/>
                  tas in medietate pedalis ſicut ī toto. </s>
                  <s xml:id="N263D4" xml:space="preserve">Quare ſignã­
                    <lb/>
                  de ſunt certe portiones / vt ſupra dictum eſt in ipſa
                    <lb/>
                  q̈litate (portiones inquã entitatis forme et nõ intē-
                    <lb/>
                  ſionis) quas vocant pḣi de hac materia loquentes
                    <lb/>
                  gradus forme ſiue entitatis ipſius forme acciden-
                    <lb/>
                  talis. </s>
                  <s xml:id="N263E1" xml:space="preserve">Stat em̄ aliquã formã accidentalem puta b.
                    <lb/>
                  eſſe eque extēſam eq̄ intēſam vniformiter ſicut a. et
                    <lb/>
                  tñ in q̈druplo vel in qua volueris ꝓportione minꝰ
                    <lb/>
                  ↄ̨tinere de forma ꝙ̄ a. </s>
                  <s xml:id="N263EA" xml:space="preserve">Quod facile demõſtrat̄̄ ſic.
                    <lb/>
                  </s>
                  <s xml:id="N263EE" xml:space="preserve">Capio em̄ vnū pedale / qḋ ſit b. vniformiter caliduꝫ
                    <lb/>
                  vt .4. / et capio vnū q̈drupedale qḋ ſit a. et ſit qḋlibet
                    <lb/>
                  pedale ipſiꝰ a. calidū oīno eodē mõ ſicut b. et ↄ̨dēſe­
                    <lb/>
                  tur a. nõ variata eiꝰ intēſiõe ad quãtitatē ipſius b.
                    <lb/>
                  quo poſito a. et b. erūt equalis intēſionis et extēſi-
                    <lb/>
                  onis oīno: et tñ a. in q̈druplo plus ↄ̨tinebit de calo­
                    <lb/>
                  re ꝙ̄ b. / igr̄ ſtat aliquã formã accidentalē puta b. eē
                    <lb/>
                  eq̄ intēſam vniformiter ſicut a. et eq̄ extēſam: et tñ in
                    <lb/>
                  q̈druplo minꝰ ↄ̨tinere de forma ꝙ̄ a. / qḋ fuit ꝓbandū
                    <lb/>
                  </s>
                  <s xml:id="N26402" xml:space="preserve">Probat̄̄ minor / q2 a. ãte ↄ̨dēſationē in quadruplo
                    <lb/>
                  plus ↄ̨tinebat de forma ꝙ̄ b. / vt cõſtat: et ꝑ ↄ̨denſa-
                    <lb/>
                  tionē nichil acq̇ſiuit nec deꝑdit ex caſu: igr̄ facta cõ­
                    <lb/>
                  denſatione in q̈druplo plus cõtinet de forma quã
                    <lb/>
                  b. </s>
                  <s xml:id="N2640D" xml:space="preserve">¶ His dictis dico /  poña rei nõ attendit̄̄ penes
                    <lb/>
                  multitudinē materie: q2 tūc ſeq̄ret̄̄ /  vbicun eſſet
                    <lb/>
                  plus de materia ibi plus eſſet de poña actiua ipſiꝰ
                    <lb/>
                  rei. </s>
                  <s xml:id="N26416" xml:space="preserve">(De poña .n. actiua loq̇mur) ſed ↄ̨ñs eſt falſum:
                    <lb/>
                  igr̄ illud ex q̊ ſequit̄̄. </s>
                  <s xml:id="N2641B" xml:space="preserve">Falſitas ↄ̨ñtis oſtendit̄̄ / q2 ma­
                    <lb/>
                  ioris actiuitatis eſt pedale ignis quã pedale terre /
                    <lb/>
                  vt experiētia docet: et tñ plus de materia eſt in pe-
                    <lb/>
                  dali terre quã in pedali ignis / vt dicūt pḣi. </s>
                  <s xml:id="N26424" xml:space="preserve">Itē paſ­
                    <lb/>
                  ſim ↄ̨cedūt philoſophãtes materiã nulliꝰ eſſe acti-
                    <lb/>
                  uitatis (actiuitatis inquã realis) / igr̄ poña actiua
                    <lb/>
                  rei nõ debet attēdi penes multitudinē materie. </s>
                  <s xml:id="N2642D" xml:space="preserve">Itē
                    <lb/>
                  ſi materia eſſet alicuiꝰ actiuitatis ſequeret̄̄ /  ipſa
                    <lb/>
                  eſſet ꝓductiua ↄ̈rioꝝ vel  materia ipſiꝰ aque acti­
                    <lb/>
                  ue cõcurreret ad ꝓducendū formã ignis: et ſic ↄ̨cur­
                    <lb/>
                  reret ad corruptionē ipſiꝰ aque cuiꝰ eſt materia: ſed
                    <lb/>
                  ↄ̨ñs eſt falſuꝫ etc̈. </s>
                  <s xml:id="N2643A" xml:space="preserve">Seq̄la ꝓbat̄̄ / q2 capta materia ip-
                    <lb/>
                  ſius ignis ſi ipſa eſt actiua: vel ipſa eſt actiua for-
                    <lb/>
                  me ignis: vel forme aque etc̈. vel vtriuſ. </s>
                  <s xml:id="N26441" xml:space="preserve">Si tertiū
                    <lb/>
                  ſequit̄̄ ipſam eſſe effectiuã ↄ̈rioꝝ. </s>
                  <s xml:id="N26446" xml:space="preserve">Si primū ſequit̄̄:
                    <lb/>
                   cū ipſa fuerit ſub for̄a aque ꝓducet formã ignis
                    <lb/>
                  ſiue nata erit ꝓducere. </s>
                  <s xml:id="N2644D" xml:space="preserve">Si ſcḋm ſequit̄̄ /  ipſa exi-
                    <lb/>
                  ſtente ſub forma ignis nata erit cõcurrere ad ꝓdu-
                    <lb/>
                  cendã formã aque etc̈. / et ſic ſequit̄̄ illatū. </s>
                  <s xml:id="N26454" xml:space="preserve">Nec etiaꝫ
                    <lb/>
                  poña rei attendenda eſt penes quãtitatē: quia tunc
                    <lb/>
                  quantitas eſſet ꝓductiua ↄ̈rioꝝ vel quãtitas ignis
                    <lb/>
                  cõcurret ad ꝓducendã formã aque vel alicuiꝰ alte-
                    <lb/>
                  rius / qḋ eſt falſuꝫ. </s>
                  <s xml:id="N2645F" xml:space="preserve">Ptꝫ ſequela ſicut priꝰ de materia
                    <lb/>
                  </s>
                  <s xml:id="N26463" xml:space="preserve">Itē ſequit̄̄ /  ſemꝑ caliditas maiorꝪ quãtitatꝪ eſſet
                    <lb/>
                  maioris actiuitatis cuiꝰ falſitas patꝫ manifeſte de
                    <lb/>
                  flãma et ferro ignito. </s>
                  <s xml:id="N2646A" xml:space="preserve">¶ Et ꝑ idē ptꝫ /  poña rei non
                    <cb chead="Capitulū primū."/>
                  attendit̄̄ penes intenſionē forme: cū ferrū ignitum
                    <lb/>
                  maioris poñe ſit calefactiue quã flãma ignis: et tñ
                    <lb/>
                  nõ eſt maioris intēſiõis.
                    <note position="right" xlink:href="note-0225-01a" xlink:label="note-0225-01" xml:id="N2652D">
                      <s xml:id="N26531" xml:space="preserve">penes q̇d
                        <lb/>
                      attendi
                        <lb/>
                      hꝫ poña
                        <lb/>
                      rei.
                        <lb/>
                      </s>
                      <s xml:id="N2653B" xml:space="preserve">Calcu. ḋ
                        <lb/>
                      poña rei</s>
                    </note>
                  </s>
                  <s xml:id="N26479" xml:space="preserve">¶ Dico igr̄ cū calculatore
                    <lb/>
                  in capĺo de poña rei /  poña actiua rei eſſentialis
                    <lb/>
                  attendit̄̄ penes multitudinē forme iu materia. </s>
                  <s xml:id="N26480" xml:space="preserve">Qḋ
                    <lb/>
                  ſic ꝓbat̄̄: q2 nõ attendit̄̄ penes multitudinē materie
                    <lb/>
                  intēſionē aut quãtitatē, vt ꝓbatū eſt: igr̄ attendit̄̄
                    <lb/>
                  penes multitudinē forme in materia. </s>
                  <s xml:id="N26489" xml:space="preserve">Patꝫ ↄ̨ña / q2
                    <lb/>
                  nõ videt̄̄ aliꝰ modꝰ penes quē debeat mēſurari po-
                    <lb/>
                  tentia ipſiꝰ rei.
                    <note position="right" xlink:href="note-0225-02a" xlink:label="note-0225-02" xml:id="N26540">
                      <s xml:id="N26544" xml:space="preserve">paulꝰ ve-
                        <lb/>
                      netus de
                        <lb/>
                      gñatiõe.
                        <lb/>
                      </s>
                      <s xml:id="N2654C" xml:space="preserve">Iacobꝰ
                        <lb/>
                      forliuiē
                        <lb/>
                      ṗma fen
                        <lb/>
                      primi ca­
                        <lb/>
                      nõis do.
                        <lb/>
                      ṗma c. 1.</s>
                    </note>
                  </s>
                  <s xml:id="N26495" xml:space="preserve">Et huiꝰ opiniõis etiã eſt paulꝰ vene-
                    <lb/>
                  tus in libro de gñatiõe capite .26. et iacobꝰ forliuiē­
                    <lb/>
                  ſis in expoſitione prime fen primi canonis doctri-
                    <lb/>
                  na tertia capite primo: inquiens oēs cõiter dicere
                    <lb/>
                  potentiã rei attendendã eſſe penes multitudinē for­
                    <lb/>
                  me.
                    <note position="right" xlink:href="note-0225-03a" xlink:label="note-0225-03" xml:id="N26559" xml:space="preserve">.1. correĺ.</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N264A7" xml:space="preserve">¶ Ex hac poſitiõe ſequit̄̄ primo a. et b. eq̈lia in
                    <lb/>
                  quãtitate eſſe equãlr̄ intēſa ꝑ totū: et tñ a. eſſe in īfi-
                    <lb/>
                  nitū maioris poñe ꝙ̄ b. </s>
                  <s xml:id="N264AE" xml:space="preserve">Probat̄̄ et volo /  a. ſit vnū
                    <lb/>
                  corpꝰ īfinitū in cuiꝰ quolꝫ pedali ſint .4. gradꝰ cali-
                    <lb/>
                  ditatis vniformiter, et etiã .4. g̈dus forme: ita  in
                    <lb/>
                  quolibet pedali ſit equaliter de forma et intēſione:
                    <lb/>
                  et ſit b. vnum pedale habens 4. gradus forme ade-
                    <lb/>
                  quate et intenſionis: et condenſetur a. vſ ad quã-
                    <lb/>
                  titatem b. nulla alia mutatione facta in ipſo. </s>
                  <s xml:id="N264BD" xml:space="preserve">Quo
                    <lb/>
                  poſito ſequit̄̄ correlariū / quia a. manebit intenſum
                    <lb/>
                  vt .4. et habebit īfinitos g̈dus forme: q2 īfinitã mul­
                    <lb/>
                  titudinē forme quã ãte ↄ̨dēſationē habebat.
                    <note position="right" xlink:href="note-0225-04a" xlink:label="note-0225-04" xml:id="N2655F" xml:space="preserve">2. correĺ.</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N264CB" xml:space="preserve">¶ Se-
                    <lb/>
                  quit̄̄ ſcḋo /  b. eſt īfinite calidū vniformiter: et a. ſo-
                    <lb/>
                  lū finite: et tñ a. eſt in īfinitū maiorꝪ poñe quã b. </s>
                  <s xml:id="N264D2" xml:space="preserve">Ptꝫ
                    <lb/>
                  retēto ṗori caſu de a. et  b. diuidat̄̄ ꝑ p̄tes ꝓporti-
                    <lb/>
                  onales ꝓportiõe dupla: et  caliditas exñs in ṗma
                    <lb/>
                  ꝑte ꝓportiõali extēdat̄̄ ꝑ totū b. manēte eadē ītēſiõe
                    <lb/>
                  et ſiĺr fiat de caliditate exñte in ſcḋa parte ꝓporti-
                    <lb/>
                  onali, et in tertia, et in q̈rta / et ſic ↄ̨ñter: ſine additiõe
                    <lb/>
                  alicuiꝰ noue quãtitates. </s>
                  <s xml:id="N264E1" xml:space="preserve">Quo poſito b. erit īfinite
                    <lb/>
                  intēſum, et a. ſolū finite vniformiter: et tñ a. erit īfi-
                    <lb/>
                  nite maioris poñe quã b. cū habeat in īfinitū plꝰ de
                    <lb/>
                  forma: igr̄ correlariū verū.
                    <note position="right" xlink:href="note-0225-05a" xlink:label="note-0225-05" xml:id="N26565" xml:space="preserve">.3. correĺ.</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N264EF" xml:space="preserve">¶ Ex quo ſequit̄̄ tertio /
                    <lb/>
                   nõ maioris poñe eſt corrūpere caliditatē pedalē
                    <lb/>
                  īfinite intēſam quã corrūpere caliditatē vt .4. peda­
                    <lb/>
                  lem. </s>
                  <s xml:id="N264F8" xml:space="preserve">Ptꝫ / q2 tãte reſiſtētie eſt vna ſicut reliq̈. </s>
                  <s xml:id="N264FB" xml:space="preserve">Eiuſdē
                    <lb/>
                  em̄ reſiſtētie eſt caliditas ipſiꝰ b. ante̄ fiat infinite
                    <lb/>
                  inteſa: et poſt īfinitã intēſionē acq̇ſitã: cū ſemꝑ ma-
                    <lb/>
                  neat eadē forma oīno.
                    <note position="right" xlink:href="note-0225-06a" xlink:label="note-0225-06" xml:id="N2656B" xml:space="preserve">4. correĺ</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N26509" xml:space="preserve">¶ Ex quo vlteriꝰ ſequit̄̄ q̈rto /
                    <lb/>
                   eque velociter caliditas pedalis finita intēſiue et
                    <lb/>
                  extenſiue. </s>
                  <s xml:id="N26510" xml:space="preserve">et poñe vt .8. corrūpet īfinitã caliditatē ſi­
                    <lb/>
                  cut finitã. </s>
                  <s xml:id="N26515" xml:space="preserve">Patꝫ ex priori: q2 equaliṫ reſiſtūt finita
                    <lb/>
                  q̈litas et īfinita. </s>
                  <s xml:id="N2651A" xml:space="preserve">Et ſic etiã dicendū eſt /  eque veloci­
                    <lb/>
                  ter ꝓducet finite intēſam ſicut īfinite intēſam. </s>
                  <s xml:id="N2651F" xml:space="preserve">Con-
                    <lb/>
                  ſequēs igr̄ eſt velocitatē alteratiõīs nõ attendi de-
                    <lb/>
                  bere penes intēſionē q̈litatis. </s>
                  <s xml:id="N26526" xml:space="preserve">Quod aduerte.</s>
                </p>
                <note position="right" xml:id="N26571" xml:space="preserve">5. correĺ.</note>
                <p xml:id="N26575">
                  <s xml:id="N26576" xml:space="preserve">¶ Sequit̄̄ quīto / b. eſſe īfinite calidū vniformiter a.
                    <lb/>
                  vero ſolū finite et eſſe equalis quãtitatis: et tñ a. eſſe
                    <lb/>
                  maioris poñe in quacū libuerit ꝓportione. </s>
                  <s xml:id="N2657D" xml:space="preserve">Ptꝫ
                    <lb/>
                  facile in caſu primi correlarii. </s>
                  <s xml:id="N26582" xml:space="preserve">Nã a. in illo caſu eſt
                    <lb/>
                  in īfinitū maioris poñe quã b: ſi igr̄ velis ipſū fieri
                    <lb/>
                  maioris poñe in aliq̈ ꝓportiõe finita p̄ciſe: demas
                    <lb/>
                  ab eo de forma q̊uſ maneat p̄ciſe maioris poñe
                    <lb/>
                  quã b. in ꝓportione optata.
                    <note position="right" xlink:href="note-0225-07a" xlink:label="note-0225-07" xml:id="N265F7" xml:space="preserve">6. correĺ.</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N26592" xml:space="preserve">¶ Sequit̄̄ ſexto /  b. eſt
                    <lb/>
                  īfinite intēſum, et a. īfinite remiſſū ſiue nulliꝰ intēſi-
                    <lb/>
                  onis, et equalis quantitatis cū b. et tñ a. eſt equalis
                    <lb/>
                  poñe cū b. </s>
                  <s xml:id="N2659B" xml:space="preserve">Probat̄̄ retento caſu de b. et pono /  a.
                    <lb/>
                  ſit vniformiter calidū vt .4. intēſiue hñs etiã p̄ciſe
                    <lb/>
                  4. g̈dus entitatis ipſiꝰ caliditatis: deinde in prima
                    <lb/>
                  parte ꝓportiõali hore diuidat̄̄ caliditas ipſiꝰ a. in
                    <lb/>
                  duas medietates ſcḋm intēſionē, et vniant̄̄ ſcḋm ex­
                    <lb/>
                  tenſionē et ↄ̨dēſent̄̄ ad pedalē quãtitatē, et in ſcḋa
                    <lb/>
                  parte ꝓportionali tꝑis iteꝝ diuidat̄̄ illa caliditas
                    <lb/>
                  in duas medietates ſcḋm intēſionē, et ↄ̨tinuent̄̄ m
                    <lb/>
                  extēſionē ille due medietatis et reducant̄̄ ad peda­ </s>
                </p>
              </div>
            </div>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>