Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

Page concordance

< >
Scan Original
221 169
222 170
223 171
224 172
225 173
226 174
227 175
228 176
229 177
230 178
231 179
232 180
233 181
234 182
235 183
236 184
237 185
238 186
239 187
240 188
241 189
242 190
243 191
244 192
245 193
246 194
247 195
248 196
249 197
250 198
< >
page |< < (173) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="173" file="0225" n="225" rhead="PARS TERTIA"/>
            rum in mea Theoria res adhuc magis indefinita, & </s>
            <s xml:space="preserve">incerta
              <lb/>
            eſt. </s>
            <s xml:space="preserve">Nam infinitæ ſunt etiam ſuperficies curvæ continuæ, in
              <lb/>
            quibus tamen omnia jaceant puncta maſſæ cujusvis: </s>
            <s xml:space="preserve">quin im-
              <lb/>
            mo infinitæ numero curvæ ſunt lineæ, quæ per omnia ejuſ-
              <lb/>
            modi puncta tranſeant. </s>
            <s xml:space="preserve">Quamobrem mente tantummodo con-
              <lb/>
            fingenda eſt quædam ſuperficies, quæ omnia puncta inclu-
              <lb/>
            dat, vel quæ pauciora, & </s>
            <s xml:space="preserve">a reliquorum coacervatione remo-
              <lb/>
            tiora excludat, quod æſtimatione quadam morali fiet, non ac-
              <lb/>
            curata geometrica determinatione. </s>
            <s xml:space="preserve">Ea ſuperficies figuram ex-
              <lb/>
            hibebit corporis; </s>
            <s xml:space="preserve">atque hic jam, quæ ad diverſa figurarum
              <lb/>
            genera pertinent; </s>
            <s xml:space="preserve">id omne mihi commune eſt cum communi
              <lb/>
            Theoria de continua extenſione materiæ.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">377. </s>
            <s xml:space="preserve">A figura pendet moles, quæ nihil eſt aliud, niſi to-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0225-01" xlink:href="note-0225-01a" xml:space="preserve">Moles a figura
                <lb/>
              pendens: incer-
                <lb/>
              ta ejus idea & in
                <lb/>
              ſententia com-
                <lb/>
              muni, & multo
                <lb/>
              magis in hac
                <lb/>
              Theoria.</note>
            tum ſpatium extenſum in longum, latum, & </s>
            <s xml:space="preserve">profundum ex-
              <lb/>
            terna ſuperficie concluſum. </s>
            <s xml:space="preserve">Porro niſi concipiamus ſuperfi-
              <lb/>
            ciem illam, quam innui, quæ figuram determinet; </s>
            <s xml:space="preserve">nulla cer-
              <lb/>
            ta habebitur molis idea: </s>
            <s xml:space="preserve">quin immo ſi ſuperficiem concipiamus
              <lb/>
            tortuoſam illam, in qua jaceant puncta omnia; </s>
            <s xml:space="preserve">jam moles
              <lb/>
            triplici dimenſione prædita erit nulla; </s>
            <s xml:space="preserve">ſi lineam curvam con-
              <lb/>
            cipimus per omnia tranſeuntem: </s>
            <s xml:space="preserve">nec duarum dimenſionum ha-
              <lb/>
            bebitur ulla moles. </s>
            <s xml:space="preserve">Sed in eo itidem incerta æſtimatione in-
              <lb/>
            diget ſententia communis ob interſtitia illa vacua, quæ ha-
              <lb/>
            bentur in omnibus corporibus, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſcabritiem, juxta ea, quæ
              <lb/>
            diximus, de indeterminatione figuræ. </s>
            <s xml:space="preserve">Hic autem itidem con-
              <lb/>
            cepta ſuperficie extima terminante figuram ipſam, quæ deinde
              <lb/>
            de mole relata ad ſuperficiem tradi ſolent, mihi communia
              <lb/>
            ſunt cum aliis omnibus, ut illud: </s>
            <s xml:space="preserve">poſſe eandem magnitudine
              <lb/>
            molem terminari ſuperficiebus admodum diverſis, & </s>
            <s xml:space="preserve">forma,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:space="preserve">magnitudine, ac omnium minimam eſſe ſphæricæ figuræ ſu-
              <lb/>
            perficiem reſpectu molis: </s>
            <s xml:space="preserve">in figuris autem ſimilibus molem eſ-
              <lb/>
            ſe in ratione triplicata laterum homologorum, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſuperficiem
              <lb/>
            in duplicata, ex quibus pendent phænomena ſane multa, atque
              <lb/>
            ea inprimis, quæ pertinent ad reſiſtentiam tam fluidorum,
              <lb/>
            quam ſolidorum.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">378. </s>
            <s xml:space="preserve">Maſſa corporis eſt tota quantitas materiæ pertinentis
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0225-02" xlink:href="note-0225-02a" xml:space="preserve">Maſſa: qui
                <unsure/>
              d
                <lb/>
              in ejus idea in-
                <lb/>
              certum ob ma-
                <lb/>
              teriam exteram
                <lb/>
              immixtam. O-
                <lb/>
              mnia corpora
                <lb/>
              conſtare parti-
                <lb/>
              bus diverſæ na-
                <lb/>
              turæ.</note>
            ad id corp
              <unsure/>
            us, quæ quidem mihi erit ipſe numerus puncto-
              <lb/>
            rum pertinentium ad illud corpus. </s>
            <s xml:space="preserve">At hic jam oritur inde-
              <lb/>
            terminatio quædam, vel ſaltem ſumma difficultas determinan-
              <lb/>
            di maſſæ ideam, nec id tantum in mea, verum etiam in
              <lb/>
            communi ſententia, ob illud additum punctorum pertinentium
              <lb/>
            ad illud corpus, quod heterogeneas ſubſtantias excludit. </s>
            <s xml:space="preserve">Ea de
              <lb/>
            re ſic ego quidem in Stayanis Supplementis § 10 Lib. </s>
            <s xml:space="preserve">1: </s>
            <s xml:space="preserve">Nam
              <lb/>
            admodum difficile eſt determinare, quæ ſint illæ ſubſtantiæ hetero-
              <lb/>
            geneæ, quæ non pertinent ad corporis conſtitutionem. </s>
            <s xml:space="preserve">Si materiam
              <lb/>
            ſpectemus; </s>
            <s xml:space="preserve">ea & </s>
            <s xml:space="preserve">mibi, & </s>
            <s xml:space="preserve">aliis plurimis homogenea eſt, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſo-
              <lb/>
            l
              <unsure/>
            is ejus diverſis combinationibus diverſæ oriuntur corporum ſpe-
              <lb/>
            cies. </s>
            <s xml:space="preserve">Quare ab ipſa materia non poteſt deſumi diſcrimen illud inter
              <lb/>
            fubſtantias pertinentes, & </s>
            <s xml:space="preserve">non pertinentes. </s>
            <s xml:space="preserve">Si autem & </s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>