Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

Table of figures

< >
< >
page |< < (173) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="173" file="0225" n="225" rhead="PARS TERTIA"/>
            rum in mea Theoria res adhuc magis indefinita, & </s>
            <s xml:space="preserve">incerta
              <lb/>
            eſt. </s>
            <s xml:space="preserve">Nam infinitæ ſunt etiam ſuperficies curvæ continuæ, in
              <lb/>
            quibus tamen omnia jaceant puncta maſſæ cujusvis: </s>
            <s xml:space="preserve">quin im-
              <lb/>
            mo infinitæ numero curvæ ſunt lineæ, quæ per omnia ejuſ-
              <lb/>
            modi puncta tranſeant. </s>
            <s xml:space="preserve">Quamobrem mente tantummodo con-
              <lb/>
            fingenda eſt quædam ſuperficies, quæ omnia puncta inclu-
              <lb/>
            dat, vel quæ pauciora, & </s>
            <s xml:space="preserve">a reliquorum coacervatione remo-
              <lb/>
            tiora excludat, quod æſtimatione quadam morali fiet, non ac-
              <lb/>
            curata geometrica determinatione. </s>
            <s xml:space="preserve">Ea ſuperficies figuram ex-
              <lb/>
            hibebit corporis; </s>
            <s xml:space="preserve">atque hic jam, quæ ad diverſa figurarum
              <lb/>
            genera pertinent; </s>
            <s xml:space="preserve">id omne mihi commune eſt cum communi
              <lb/>
            Theoria de continua extenſione materiæ.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">377. </s>
            <s xml:space="preserve">A figura pendet moles, quæ nihil eſt aliud, niſi to-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0225-01" xlink:href="note-0225-01a" xml:space="preserve">Moles a figura
                <lb/>
              pendens: incer-
                <lb/>
              ta ejus idea & in
                <lb/>
              ſententia com-
                <lb/>
              muni, & multo
                <lb/>
              magis in hac
                <lb/>
              Theoria.</note>
            tum ſpatium extenſum in longum, latum, & </s>
            <s xml:space="preserve">profundum ex-
              <lb/>
            terna ſuperficie concluſum. </s>
            <s xml:space="preserve">Porro niſi concipiamus ſuperfi-
              <lb/>
            ciem illam, quam innui, quæ figuram determinet; </s>
            <s xml:space="preserve">nulla cer-
              <lb/>
            ta habebitur molis idea: </s>
            <s xml:space="preserve">quin immo ſi ſuperficiem concipiamus
              <lb/>
            tortuoſam illam, in qua jaceant puncta omnia; </s>
            <s xml:space="preserve">jam moles
              <lb/>
            triplici dimenſione prædita erit nulla; </s>
            <s xml:space="preserve">ſi lineam curvam con-
              <lb/>
            cipimus per omnia tranſeuntem: </s>
            <s xml:space="preserve">nec duarum dimenſionum ha-
              <lb/>
            bebitur ulla moles. </s>
            <s xml:space="preserve">Sed in eo itidem incerta æſtimatione in-
              <lb/>
            diget ſententia communis ob interſtitia illa vacua, quæ ha-
              <lb/>
            bentur in omnibus corporibus, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſcabritiem, juxta ea, quæ
              <lb/>
            diximus, de indeterminatione figuræ. </s>
            <s xml:space="preserve">Hic autem itidem con-
              <lb/>
            cepta ſuperficie extima terminante figuram ipſam, quæ deinde
              <lb/>
            de mole relata ad ſuperficiem tradi ſolent, mihi communia
              <lb/>
            ſunt cum aliis omnibus, ut illud: </s>
            <s xml:space="preserve">poſſe eandem magnitudine
              <lb/>
            molem terminari ſuperficiebus admodum diverſis, & </s>
            <s xml:space="preserve">forma,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:space="preserve">magnitudine, ac omnium minimam eſſe ſphæricæ figuræ ſu-
              <lb/>
            perficiem reſpectu molis: </s>
            <s xml:space="preserve">in figuris autem ſimilibus molem eſ-
              <lb/>
            ſe in ratione triplicata laterum homologorum, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſuperficiem
              <lb/>
            in duplicata, ex quibus pendent phænomena ſane multa, atque
              <lb/>
            ea inprimis, quæ pertinent ad reſiſtentiam tam fluidorum,
              <lb/>
            quam ſolidorum.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">378. </s>
            <s xml:space="preserve">Maſſa corporis eſt tota quantitas materiæ pertinentis
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0225-02" xlink:href="note-0225-02a" xml:space="preserve">Maſſa: qui
                <unsure/>
              d
                <lb/>
              in ejus idea in-
                <lb/>
              certum ob ma-
                <lb/>
              teriam exteram
                <lb/>
              immixtam. O-
                <lb/>
              mnia corpora
                <lb/>
              conſtare parti-
                <lb/>
              bus diverſæ na-
                <lb/>
              turæ.</note>
            ad id corp
              <unsure/>
            us, quæ quidem mihi erit ipſe numerus puncto-
              <lb/>
            rum pertinentium ad illud corpus. </s>
            <s xml:space="preserve">At hic jam oritur inde-
              <lb/>
            terminatio quædam, vel ſaltem ſumma difficultas determinan-
              <lb/>
            di maſſæ ideam, nec id tantum in mea, verum etiam in
              <lb/>
            communi ſententia, ob illud additum punctorum pertinentium
              <lb/>
            ad illud corpus, quod heterogeneas ſubſtantias excludit. </s>
            <s xml:space="preserve">Ea de
              <lb/>
            re ſic ego quidem in Stayanis Supplementis § 10 Lib. </s>
            <s xml:space="preserve">1: </s>
            <s xml:space="preserve">Nam
              <lb/>
            admodum difficile eſt determinare, quæ ſint illæ ſubſtantiæ hetero-
              <lb/>
            geneæ, quæ non pertinent ad corporis conſtitutionem. </s>
            <s xml:space="preserve">Si materiam
              <lb/>
            ſpectemus; </s>
            <s xml:space="preserve">ea & </s>
            <s xml:space="preserve">mibi, & </s>
            <s xml:space="preserve">aliis plurimis homogenea eſt, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſo-
              <lb/>
            l
              <unsure/>
            is ejus diverſis combinationibus diverſæ oriuntur corporum ſpe-
              <lb/>
            cies. </s>
            <s xml:space="preserve">Quare ab ipſa materia non poteſt deſumi diſcrimen illud inter
              <lb/>
            fubſtantias pertinentes, & </s>
            <s xml:space="preserve">non pertinentes. </s>
            <s xml:space="preserve">Si autem & </s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>