Bošković, Ruđer Josip - Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

Scan	Original
121	69
122	70
123	71
124	72
125	73
126	74
127	75
128	76
129	77
130	78
131	79
132	80
133	81
134	82
135	83
136	84
137	85
138	86
139	87
140	88
141	89
142	90
143	91
144	92
145	93
146	94
147	95
148	96
149	97
150	98

226174THEORIÆ illam combinationem ſpectemus, corpora omnia, quæ obſervamus,
mixta ſunt ex ſubſtantiis admodum diſſimilibus, quæ tamen omnes
ad ejus corporis conſtitutionem pertinent. Id in animalium corpo-
ribus, in plantis, in marmoribus pleriſque, oculis etiam pa-
tet, in omnibus autem corporibus Cbemia docet, quæ mixtionem
illam diſſolvit.

379. Ex alia parte tenuiſſima ætherea materia, quæ omnino
11Plures ſubſtan-
tiæ non perti-
nentes ad ſub-
ſtantiam corpo-
ris. eſt aliqua noſtro aere rarior, ad conſtitutionem maſſæ nequaquam
pertinere cenſetur, ut nec pro corporibus pleriſque aer, qui mea-
tibus internis interjacet. Sic aer incluſus ſpongiæ meatibus, ad
ipſius conſtitutionem nequaquam cenſetur pertinere. Idem autem
ad multorum corporum conſtitutionem pertinet: ſaltem ad fixam
naturam redactus, ut Haleſius demonſtravit, plures & animalis
regni, & vegetabilis ſubſtantias magna ſui parte conſtare aere
fixitatem adepto. Rurſus ſubſtantiæ volatiles, aere ipſo tenuiores
multo, quæ in corporum diſſolutione chemica in halitus, & fumos
abeunt, & plures fortaſſe, quas nos nullo ſenſu percipimus, ad
ipſa corpora pertinebant.

380. Nec illud aſſumi poteſt, quidquid ſolidum, & fixum eſt,
22Nec excludi o-
mnia fluida,
nec ea omnia
includi poſſe,
quæ translato
corpore cum i-
pſo transferun-
tur. id tantummodo pertinere ad corporis maſſam: quis enim a corporis
bumani maſſa ſanguinem omnem, & tot lympbas excludat, a li-
gnis reſectis ſuccos nondum concretos? Præterquam quod maſſæ
idea non ad ſolida ſolum corpora pertinet, ſed etiam ad fluida,
in quibus ipſis alia tenuiora aliorum denſiorum meatibus interja-
cent. Nec vero dici poteſt, pertinere ad corporis conſtitutionem,
quidquid materiæ translato corpore, ſimul cum ipſo transfertur;
nam aer, qui intra ſpongiam eſt, partim mutatur in ea transla-
tione, is nimirum, qui orificio eſt propior, partim manet, qui ni-
mirum intinvior, & qui aliquandiu manet, mutatur deinde.

381. Hæc, & alia mibi diligentius perpendenti, illud vide-
33Hinc indiſtin-
ctam eſſe & maſ-
ſæideam. Quid
denſitas, & ra-
ritas: utranque
augeri, & mi-
nui poſſe in hac
theoria in qua
cunque ratione. tur demum, ideam maſſæ non eſſe accurate determinatam, & di-
ſtinctam, ſed admodum vagam, arbitrariam, & confuſam. Erit
maſſa materia omnis ad corporis conſtitutionem pertinens: ſed a
craſſa quadam, & arbitraria æſtimatione pendebit illud, quod eſt
pertinere ad ipſam ejus conſtitutionem. Hæc ego ibi; tum ad
molem tranſeo, de cujus indeterminatione jam hic ſuperius
egimus, ac deinde ad denſitatem, quæ eſt relatio maſſæ ad mo-
lem, eo major, quo pari mole eſt major maſſa, vel quo pari
maſſa eſt minor moles. Hinc menſura denſitatis eſt maſſa di-
viſa per molem; & quæcunque vulgo proferuntur de compara-
tionibus inter maſſam, molem, & denſitatem, hæc omnia &
mihi communia ſunt. Maſſa eſt ut factum ex mole & denſi-
tate; moles ut maſſa diviſa per denſitatem. Raritas autem et-
iam mihi, ut & aliis, eſt denſitatis inverſa, ut nimirum idem
ſit dicere, corpus aliquod eſſe decuplo minus denſum alio ali-
quo corpore, ac dicere, eſſe decuplo magis rarum. Verum
quod ad denſitatem & raritatem pertinet, in eo ego quidem
a communi ſententia diſcrepo, uti expoſui num. 89,

Page concordance

Text layer

Text normalization

Search

Scan	Original
121	69
122	70
123	71
124	72
125	73
126	74
127	75
128	76
129	77
130	78
131	79
132	80
133	81
134	82
135	83
136	84
137	85
138	86
139	87
140	88
141	89
142	90
143	91
144	92
145	93
146	94
147	95
148	96
149	97
150	98

Scan	Original
121	69
122	70
123	71
124	72
125	73
126	74
127	75
128	76
129	77
130	78
131	79
132	80
133	81
134	82
135	83
136	84
137	85
138	86
139	87
140	88
141	89
142	90
143	91
144	92
145	93
146	94
147	95
148	96
149	97
150	98

Scan	Original
121	69
122	70
123	71
124	72
125	73
126	74
127	75
128	76
129	77
130	78
131	79
132	80
133	81
134	82
135	83
136	84
137	85
138	86
139	87
140	88
141	89
142	90
143	91
144	92
145	93
146	94
147	95
148	96
149	97
150	98