Clavius, Christoph, Gnomonices libri octo, in quibus non solum horologiorum solariu[m], sed aliarum quo[quam] rerum, quae ex gnomonis umbra cognosci possunt, descriptiones geometricè demonstrantur

Page concordance

< >
Scan Original
201 181
202 182
203 183
204 184
205 185
206 186
207 187
208 188
209 189
210 190
211 191
212 192
213 193
214 194
215 195
216 196
217 197
218 198
219 199
220 200
221 201
222 202
223 203
224 204
225 205
226 206
227 207
228 208
229 209
230 210
< >
page |< < (207) of 677 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="it" type="free">
        <div xml:id="echoid-div711" type="section" level="1" n="177">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s14154" xml:space="preserve">
              <pb o="207" file="0227" n="227" rhead="LIBER SECVNDVS."/>
            ex centro E, egredientes, communes ſectiones Aequatoris, & </s>
            <s xml:id="echoid-s14155" xml:space="preserve">circulorum horariorum à meridie,
              <lb/>
            vel media nocte, nempe N M, communis ſectio Aequatoris, et circuli horæ 12. </s>
            <s xml:id="echoid-s14156" xml:space="preserve">O P, communis ſe-
              <lb/>
            ctio Aequatoris, et circuli horæ primæ à meridie, vel media nocte; </s>
            <s xml:id="echoid-s14157" xml:space="preserve">Q R, ſectio communis Aequa-
              <lb/>
            toris, et circuli horæ ſecundæ à meridie, vel media nocte, etc. </s>
            <s xml:id="echoid-s14158" xml:space="preserve">Quare vt ibidem demonſtrauimus,
              <lb/>
            crunt rectæ ex H, per puncta rectæ F K, ductæ, lineæ horarum à meridie, vel media nocte. </s>
            <s xml:id="echoid-s14159" xml:space="preserve">Eadem
              <lb/>
            enim demonſtratio huc afferri poteſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s14160" xml:space="preserve">Sola linea horæ ſextæ ducenda eſt per H, perpendicularis,
              <lb/>
            ad H I, vel æquidiſtans ipſi F K, qualis eſt C L. </s>
            <s xml:id="echoid-s14161" xml:space="preserve">Cum enim ex ſcholio propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s14162" xml:space="preserve">22. </s>
            <s xml:id="echoid-s14163" xml:space="preserve">ſuperioris lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s14164" xml:space="preserve">in
              <lb/>
            horologio Verticali parallelæ ſint linea æquinoctialis, & </s>
            <s xml:id="echoid-s14165" xml:space="preserve">linea horæ ſextæ à meridie, vel media no-
              <lb/>
            cte, perſpicuum eſt, rectam C L, eſſe lineam horæ ſextæ, quandoquidem parallela eſt æquinoctiali
              <lb/>
            lineæ F K, tranſitq́ue per punctum H, vbi omnes horariæ lineæ à meridie, vel media nocte ſe
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0227-01" xlink:href="note-0227-01a" xml:space="preserve">10</note>
            interſecant.</s>
            <s xml:id="echoid-s14166" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s14167" xml:space="preserve">IN auſtrali porrò horologio meridiana linea H I, à centro verſus lineam æquinoctialem indi-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0227-02" xlink:href="note-0227-02a" xml:space="preserve">Ordo horarum
                <lb/>
              in vtroque ho-
                <lb/>
              rologio Verti-
                <lb/>
              cali.</note>
            cat horam 12. </s>
            <s xml:id="echoid-s14168" xml:space="preserve">meridiei, & </s>
            <s xml:id="echoid-s14169" xml:space="preserve">reliqua portio ſurſum verſus horam 12. </s>
            <s xml:id="echoid-s14170" xml:space="preserve">mediæ noctis: </s>
            <s xml:id="echoid-s14171" xml:space="preserve">Lineæ verò ad ſi-
              <lb/>
            niſtram meridianæ lineæ oſtendunt horas à media nocte, & </s>
            <s xml:id="echoid-s14172" xml:space="preserve">earum portiones ad dexteram eiuſdẽ
              <lb/>
            lineæ meridianæ horas à meridie monſtrant. </s>
            <s xml:id="echoid-s14173" xml:space="preserve">Contrariũ intelligatur in horologio boreali. </s>
            <s xml:id="echoid-s14174" xml:space="preserve">Quæ
              <lb/>
            omnia perſpicua ſunt, ſi circulorum horariorum poſitio rectè intelligatur, & </s>
            <s xml:id="echoid-s14175" xml:space="preserve">ea atttente conſideren
              <lb/>
            tur, quæ in ſcholio propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s14176" xml:space="preserve">1. </s>
            <s xml:id="echoid-s14177" xml:space="preserve">huius lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s14178" xml:space="preserve">ſcripſimus obſeruanda eſſe in lineis, quæ in horologio de-
              <lb/>
            ſcribuntur: </s>
            <s xml:id="echoid-s14179" xml:space="preserve">nempe quem ſemicirculum cœleſtem ſingulæ referant, & </s>
            <s xml:id="echoid-s14180" xml:space="preserve">qua ratione quælibet hora
              <lb/>
            à mer. </s>
            <s xml:id="echoid-s14181" xml:space="preserve">producta vltra centrum horologii monſtret eandem horam numero à med. </s>
            <s xml:id="echoid-s14182" xml:space="preserve">noc. </s>
            <s xml:id="echoid-s14183" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s14184" xml:space="preserve">contra.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s14185" xml:space="preserve">Horologium igitur Aſtronomicum Verticale conſtituimus, & </s>
            <s xml:id="echoid-s14186" xml:space="preserve">c. </s>
            <s xml:id="echoid-s14187" xml:space="preserve">Quod erat faciendum.</s>
            <s xml:id="echoid-s14188" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <note position="left" xml:space="preserve">20</note>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div717" type="section" level="1" n="178">
          <head xml:id="echoid-head181" style="it" xml:space="preserve">SCHOLIVM.</head>
          <note position="right" xml:space="preserve">Alia deſcriptio
            <lb/>
          horologii Ver-
            <lb/>
          ticalis Aſtrono
            <lb/>
          mici cõmodiſ-
            <lb/>
          ſima pro illis
            <lb/>
          horis delinean-
            <lb/>
          dis, quæ propin
            <lb/>
          quæ ſunt lineæ
            <lb/>
          horæ 6. à mer.
            <lb/>
          vel med. noc.</note>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s14189" xml:space="preserve">TRADIT Andreas Schonerus aliam viam, qua horariæ lineæ deſcribi poſſint, ſimilem illi, quam
              <lb/>
            ex eodem in ſcholio propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s14190" xml:space="preserve">1. </s>
            <s xml:id="echoid-s14191" xml:space="preserve">huius lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s14192" xml:space="preserve">explicauimus pro horologio horizontali deſcribendo. </s>
            <s xml:id="echoid-s14193" xml:space="preserve">Eſt autem
              <lb/>
            ferèhæc. </s>
            <s xml:id="echoid-s14194" xml:space="preserve">In æquinoctiali linea F K, accipiatur recta I a, æqualis rectæ I E, vel I D, & </s>
            <s xml:id="echoid-s14195" xml:space="preserve">per a, ducatur re-
              <lb/>
            cta a b, ad lineam æquinoctialem perpendicularis, vel meridianæ lineæ parallela, ſecans lineam horæ ſex-
              <lb/>
            tæ, quæ videlicet ex H, ducitur perpendicularis ad H I, in b, puncto. </s>
            <s xml:id="echoid-s14196" xml:space="preserve">Sumpta autem recta b d, æquali ipſi
              <lb/>
            a b, ducatur per d, ad b d, perpendicularis e f, vel parallela meridianæ lineæ. </s>
            <s xml:id="echoid-s14197" xml:space="preserve">Ex centro denique d, circu-
              <lb/>
            lo deſcripto, eo diuiſo in partes 24. </s>
            <s xml:id="echoid-s14198" xml:space="preserve">æquales, initio facto à recta b d, ducantur ex centro d, per puncta di-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0227-05" xlink:href="note-0227-05a" xml:space="preserve">30</note>
            uiſionum rectæ lineæ occultæ. </s>
            <s xml:id="echoid-s14199" xml:space="preserve">Hę namque rectam a b, ſecabunt in punctis, per quæ ex centro horologij H,
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0227-06" xlink:href="note-0227-06a" xml:space="preserve">Segmẽta lineæ
                <lb/>
              ęquinoctialis in
                <lb/>
              horologio Ver-
                <lb/>
              ticali inter li-
                <lb/>
              neam meridia-
                <lb/>
              nam, & binas
                <lb/>
              horas vtrinque
                <lb/>
              à meridiana li-
                <lb/>
              nea æquali tem
                <lb/>
              poris ſpatio re-
                <lb/>
              motas, ſunt æ-
                <lb/>
              qualia.</note>
            lineæ horariæ ſunt educendæ. </s>
            <s xml:id="echoid-s14200" xml:space="preserve">Exemplum huius deſcriptionis poſuimus in horologio Auſtrali.</s>
            <s xml:id="echoid-s14201" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s14202" xml:space="preserve">IN horologio autem quolibet Verticali lineæ binæ quæcunque horariæ hinc inde à meridiana linea
              <lb/>
            æquali temporis interuallo remotæ, auferũt ex linea æquinoctiali F K, lineas ęquales, illas videlicet, quę
              <lb/>
            inter ipſas, & </s>
            <s xml:id="echoid-s14203" xml:space="preserve">lineam meridianã interijciuntur, ita vt in linea æquinoctiali ſpatia hor aria ante meridiem
              <lb/>
            æqualia ſint horarijs ſpatijs post meridiem, ſingula ſingulis. </s>
            <s xml:id="echoid-s14204" xml:space="preserve">Ex quo ſequitur, arcus circuli cuiuſuis ex
              <lb/>
            H, deſcripti in horologio Verticali interceptos inter lineam meridianam, & </s>
            <s xml:id="echoid-s14205" xml:space="preserve">binas quaſcunque lineas
              <lb/>
            horarias æquali temporis ſpatio hinc inde à meridiana linea diſtantes, æquales eſſe. </s>
            <s xml:id="echoid-s14206" xml:space="preserve">Item interualla inter
              <lb/>
            E, centrũ Aequatoris, & </s>
            <s xml:id="echoid-s14207" xml:space="preserve">binas horas quaſcunque in æquinoctiali linea ęquali temporis interuallo hinc
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0227-07" xlink:href="note-0227-07a" xml:space="preserve">Satis eſt ad de-
                <lb/>
              ſcriptionẽ Ver-
                <lb/>
              ticalis horolo-
                <lb/>
              gii A ſtronomi-
                <lb/>
              ci, ſi vnus tan
                <lb/>
              tum quadrans
                <lb/>
              circuli ex E, de-
                <lb/>
              ſcripti in 6. par-
                <lb/>
              tes æqu ales di-
                <lb/>
              ſtribuatur.</note>
            inde à meridiana linea remotas, eſſe æqualia. </s>
            <s xml:id="echoid-s14208" xml:space="preserve">Quæ omnia demonſtrabũtur eo modo, quo in ſcholio propoſ.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s14209" xml:space="preserve">
              <note position="left" xlink:label="note-0227-08" xlink:href="note-0227-08a" xml:space="preserve">40</note>
            1. </s>
            <s xml:id="echoid-s14210" xml:space="preserve">huius libri vſi ſumus ad eadem hæc demonstranda in horologio horizontali.</s>
            <s xml:id="echoid-s14211" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s14212" xml:space="preserve">EX quo fit, vt ſatis ſit ad deſcriptionẽ horologij Verticalis, ſi vnus tantum quadrans circuli ex E, de-
              <lb/>
            ſcripti diuidatur in ſex partes ęquales, cuiuſmodi eſt v.</s>
            <s xml:id="echoid-s14213" xml:space="preserve">g. </s>
            <s xml:id="echoid-s14214" xml:space="preserve">quadrans Mg. </s>
            <s xml:id="echoid-s14215" xml:space="preserve">Qua de re vide ea, quæ in hunc fi-
              <lb/>
            nem de horologio horizontali ſcripſimus in ſcholio propopoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s14216" xml:space="preserve">1. </s>
            <s xml:id="echoid-s14217" xml:space="preserve">huius lib.</s>
            <s xml:id="echoid-s14218" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s14219" xml:space="preserve">HIC etiam ſi in triangulo D H I, ad planum horologij recto intelligatur axis H D, filum exten-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0227-09" xlink:href="note-0227-09a" xml:space="preserve">Quomodo vtrũ
                <unsure/>
                <lb/>
              que horologiũ
                <lb/>
              Verticale vnà
                <lb/>
              cum axe mũdi
                <lb/>
              collocandũ ſit,
                <lb/>
              vt monſtret ho
                <lb/>
              ras à mer. vel
                <lb/>
              med. noc.</note>
            tum, vel etiam ferrum aliquod tenue faciens in H, cum linea meridiana angulum æqualem angulo
              <lb/>
            D H I, & </s>
            <s xml:id="echoid-s14220" xml:space="preserve">cum recta C L, angulos rectos; </s>
            <s xml:id="echoid-s14221" xml:space="preserve">vel certè ipſum triangulum D H I, in ſuperiori horologio
              <lb/>
            contentum conſtruatur ex materia aliqua ſolida, statuatur{q́ue} ad planum horologij rectum, indicabit vm-
              <lb/>
            hra axis D I, ſingulas horas à meridie, vel media nocte, ſi horologium in plano, quod V erticali circulo
              <lb/>
            propriè dicto æquidiſtet, ita collocetur, vt recta H I, nempe linea meridiana, perpendicularis ſit ad Ho-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0227-10" xlink:href="note-0227-10a" xml:space="preserve">50</note>
            rizontẽ, rectaque F K, eidem Horizonti æquidiſtet; </s>
            <s xml:id="echoid-s14222" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s14223" xml:space="preserve">in eo quidem horologio, quod ad auſtrum vergit,
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0227-11" xlink:href="note-0227-11a" xml:space="preserve">Si ſtylus D G,
                <lb/>
              in G, rectus ſit
                <lb/>
              ad horologii
                <lb/>
              planum, mon-
                <lb/>
              ſtrabi
                <unsure/>
              t vmbra
                <lb/>
              ſolius verticis
                <lb/>
              D, horas à mer.
                <lb/>
              vel med. noc.</note>
            linea æquinoctialis F K, ſit infra punctum H, quod centrũ est horologij, in eo vero, quod ad Boreã, ſupra.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s14224" xml:space="preserve">Ex quo fit, vt & </s>
            <s xml:id="echoid-s14225" xml:space="preserve">vmbram verticis D, ſtyli D G, recti ad planum horologij in puncto G, qui quidem ver-
              <lb/>
            tex idem eſt, quod centrum mundi, ex propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s14226" xml:space="preserve">2. </s>
            <s xml:id="echoid-s14227" xml:space="preserve">ſuperioris lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s14228" xml:space="preserve">indicet eaſdem horas, hoc eſt, in lineas ho-
              <lb/>
            rarias proijciatur: </s>
            <s xml:id="echoid-s14229" xml:space="preserve">quemadmodum de horologio horizontali dictum eſt in ſcholio propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s14230" xml:space="preserve">1. </s>
            <s xml:id="echoid-s14231" xml:space="preserve">huius lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s14232" xml:space="preserve">Ea-
              <lb/>
            dem enim hic est demonstratio.</s>
            <s xml:id="echoid-s14233" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s14234" xml:space="preserve">QVOD ſi & </s>
            <s xml:id="echoid-s14235" xml:space="preserve">dimidiatas horas, & </s>
            <s xml:id="echoid-s14236" xml:space="preserve">earum quartas partes, vel octauas, vel quaſuis alias, in horolo-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0227-12" xlink:href="note-0227-12a" xml:space="preserve">Qua ratione di
                <lb/>
              midiatæ horæ,
                <lb/>
              & eatũ quartæ
                <lb/>
              partes, vel quę-
                <lb/>
              cunque aliæ, in
                <lb/>
              horologio de-
                <lb/>
              ſcribant
                <unsure/>
              ur.</note>
            gio deſcribere velimus, diuidendi erunt ſinguli arcus circuli ex E, deſcripti in duas partes, quatuor, vel
              <lb/>
            octo vel alias quaſcunque, reliqua autem omnia peragenda, vt prius.</s>
            <s xml:id="echoid-s14237" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s14238" xml:space="preserve">IAM vero, quando altitudo poli ſupra Horizontẽ tanta eſt, vt axis E D, in portione Analemmatis
              <lb/>
            à V erticalis Circuli diametro A D, parum differat, & </s>
            <s xml:id="echoid-s14239" xml:space="preserve">idcirco recta H I, ſi ſtylus D G, non ſit </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>