Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

Page concordance

< >
Scan Original
221 169
222 170
223 171
224 172
225 173
226 174
227 175
228 176
229 177
230 178
231 179
232 180
233 181
234 182
235 183
236 184
237 185
238 186
239 187
240 188
241 189
242 190
243 191
244 192
245 193
246 194
247 195
248 196
249 197
250 198
< >
page |< < (175) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="175" file="0227" n="227" rhead="PARS TERTIA."/>
            ego nullum habeo limitem denſitatis & </s>
            <s xml:space="preserve">raritatis, nec maxi-
              <lb/>
            mum, nec minimum; </s>
            <s xml:space="preserve">dum illi minimam debent aliquam rari-
              <lb/>
            tatem agnoſcere, & </s>
            <s xml:space="preserve">maximam denſitatem poſſibilem, utut fini-
              <lb/>
            t
              <unsure/>
            am, quæ illis idcirco per ſaltum quendam neceſſario abrum-
              <lb/>
            pitur; </s>
            <s xml:space="preserve">licet nullam agnoſcant raritatem maximam, & </s>
            <s xml:space="preserve">minimam
              <lb/>
            denſitatem. </s>
            <s xml:space="preserve">Mihi enim materiæ puncta poſſunt & </s>
            <s xml:space="preserve">augere di-
              <lb/>
            ſtantias a ſe invicem, & </s>
            <s xml:space="preserve">imminuere in quacunque ratione; </s>
            <s xml:space="preserve">cum
              <lb/>
            data linea quavis, poſſit ex ipſis Euclideis elementis inveniri ſem-
              <lb/>
            per alia, quæ ad ipſam habeat rationem quancunque utcunque
              <lb/>
            magnam, vel parvam; </s>
            <s xml:space="preserve">adeoque poteſt, ſtante eadem maſſa, au-
              <lb/>
            geri moles, & </s>
            <s xml:space="preserve">minui in quacunque ratione data; </s>
            <s xml:space="preserve">at illis poteſt
              <lb/>
            quidem quævis maſſa dividi in quenvis numerum particula-
              <lb/>
            rum, quæ diſperſæ per molem utcunque magnam augeant rari-
              <lb/>
            tatem, & </s>
            <s xml:space="preserve">minuant denſitatem in immenſum; </s>
            <s xml:space="preserve">ſed ubi maſſa o-
              <lb/>
            mnis ita ad contactus immediatos devenit, ut nihil jam ſuper-
              <lb/>
            ſit vacui ſpatii; </s>
            <s xml:space="preserve">tum vero denſitas eſt maxima, & </s>
            <s xml:space="preserve">raritas mi-
              <lb/>
            nima omnium, quæ haberi poſſint, & </s>
            <s xml:space="preserve">tamen finita eſt, cum
              <lb/>
            menſura prioris habeatur, maſſa finita per finitam molem di-
              <lb/>
            viſa, & </s>
            <s xml:space="preserve">menſura poſterioris, diviſa mole per maſſam.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">382. </s>
            <s xml:space="preserve">Inertia corporum oritur ab inertia punctorum, & </s>
            <s xml:space="preserve">a
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0227-01" xlink:href="note-0227-01a" xml:space="preserve">Inertia maſ-
                <lb/>
              ſarum orta ex
                <lb/>
              inertia puncto-
                <lb/>
              rum: ipſi re-
                <lb/>
              ſpondens conſer-
                <lb/>
              vatio ſtatus cen-
                <lb/>
              tri gravitatis,
                <lb/>
              & idea maſſæ
                <lb/>
              unitæ in ipſo.</note>
            viribus mutuis; </s>
            <s xml:space="preserve">nam illud demonſtravimus num. </s>
            <s xml:space="preserve">260, ſi pun-
              <lb/>
            cta quæcunque vel quieſcant, vel moveantur directionibus, & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            celeritatibus quibuſcunque, ſed ſingula æquabili motu; </s>
            <s xml:space="preserve">centrum
              <lb/>
            commune gravitatis vel quieſcere, vel moveri uniformiter in
              <lb/>
            directum, ac vires mutuas quaſcunque inter eadem puncta ni-
              <lb/>
            hil turbare ſtatum centri communis gravitatis five quieſcendi,
              <lb/>
            ſive movendi uniformiter in directum. </s>
            <s xml:space="preserve">Porro vis inertiæ in eo
              <lb/>
            ipſo eſt ſita: </s>
            <s xml:space="preserve">nam vis inertiæ eſt determinatio perſeverandi in
              <lb/>
            eodem ſtatu quieſcendi, vel movendi uniformiter in dire-
              <lb/>
            ctum; </s>
            <s xml:space="preserve">niſi externa vis cogat ſtatum ſuum mutare: </s>
            <s xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:space="preserve">cum
              <lb/>
            ex mea Theoria demonſtretur, eam proprietatem debere ha-
              <lb/>
            bere centrum gravitatis maſſæ cujuſcunque compoſitæ punctis
              <lb/>
            quotcunque, & </s>
            <s xml:space="preserve">utcunque diſpoſitis; </s>
            <s xml:space="preserve">patet, eam deduci pro cor-
              <lb/>
            poribus omnibus: </s>
            <s xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:space="preserve">hic illud etiam intelligitur, cur conci-
              <lb/>
            piantur corpora tanquam collecta, & </s>
            <s xml:space="preserve">compenetrata in ipſo gra-
              <lb/>
            vitatis centro.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">383. </s>
            <s xml:space="preserve">Mobilitas recenſeri ſolet inter generales corporum
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0227-02" xlink:href="note-0227-02a" xml:space="preserve">Mobilitas: quie-
                <lb/>
              ſcibilitatem non
                <lb/>
              haberi, excluſa
                <lb/>
              prorſus quiete a
                <lb/>
              Natura.</note>
            proprietates, quæ quidem ſponte conſequitur vel ex ipſa cur-
              <lb/>
            va virium: </s>
            <s xml:space="preserve">cum enim ipſa exprimat ſuarum ordinatarum ope
              <lb/>
            determinationes ad acceſſum, vel receſſum, requirit neceſſario
              <lb/>
            mobilitatem, ſive poſſibilitatem motuum, ſine quibus acceſ-
              <lb/>
            ſus, & </s>
            <s xml:space="preserve">receſſus ipſi haberi utique non poſſunt. </s>
            <s xml:space="preserve">Aliqui & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            quieſcibilitatem adſcribunt corporibus: </s>
            <s xml:space="preserve">at ego quidem corpo-
              <lb/>
            rum quietem ſaltem in Natura, uti conſtituta eſt, haberi non
              <lb/>
            poſſe arbitror, uti expoſui num. </s>
            <s xml:space="preserve">86. </s>
            <s xml:space="preserve">Eam excludi oportere
              <lb/>
            cenſeo etiam infinitæ improbabilitatis argumento, quo ſum
              <lb/>
            uſus in ea diſſertatione De Spatio, & </s>
            <s xml:space="preserve">Tempore, quam toties
              <lb/>
            jam nominavi, & </s>
            <s xml:space="preserve">in Supplementis hic proferam § 1, </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>