1& ſuperinfundito, terque aut quater repe
tes, ſic dulciſſimi & clari reddentur. Iam
verò & illud dixi, mucidos fieri ſi quid
aquei humidi ſuperſuerit. Mel verò & ſac
charum, reliquique ſucci, candido oui, &
aqua repurgantur, deſpumando, coquendo
que. Coctum verò dicitur & eſt, cùm gutta
coierit. Seruantur & fructus aliis modis, ve
lut ficus: primò ſerotini, cum decidentes ex
arbore, immaturique frigore maturantur.
Serotinos diximus fieri prioribus fructibus
antequam adoleſcant præciſis: frigore enim
calor qui intus eſt cogitur, & concoquit.
Alia verò ſeruantur liquoribus, vt aceto
vuæ: quòd ſi mel addideris, non abſurdum
erit. Vidi enim ſeruatas, quæ virides vide
rentur. Seruantur etiam vuæ quaſi ſpontè
in frigidioribus locis purgatæ, & ſuſpenſæ
ad Boreæ regionem, vſque ad ver. Melle au
tem nuces commodiſſimè: ipſæ dulces eua
dunt, mel autem fit arteriacum, faucibus
enim non parum conducit. Sed mellis ratio
generalis eſt, velut & aceti & olei: liquo
res enim qui ſeruantur, ſeruant, niſi admo
dum vincento equo humido. Sed acetum
peruertit ſaporem, oleum autem odorem,
mel verò meliùs eſt, poteſtate quidem cali
dum, & ſiccum, ac pingue.
tes, ſic dulciſſimi & clari reddentur. Iam
verò & illud dixi, mucidos fieri ſi quid
aquei humidi ſuperſuerit. Mel verò & ſac
charum, reliquique ſucci, candido oui, &
aqua repurgantur, deſpumando, coquendo
que. Coctum verò dicitur & eſt, cùm gutta
coierit. Seruantur & fructus aliis modis, ve
lut ficus: primò ſerotini, cum decidentes ex
arbore, immaturique frigore maturantur.
Serotinos diximus fieri prioribus fructibus
antequam adoleſcant præciſis: frigore enim
calor qui intus eſt cogitur, & concoquit.
Alia verò ſeruantur liquoribus, vt aceto
vuæ: quòd ſi mel addideris, non abſurdum
erit. Vidi enim ſeruatas, quæ virides vide
rentur. Seruantur etiam vuæ quaſi ſpontè
in frigidioribus locis purgatæ, & ſuſpenſæ
ad Boreæ regionem, vſque ad ver. Melle au
tem nuces commodiſſimè: ipſæ dulces eua
dunt, mel autem fit arteriacum, faucibus
enim non parum conducit. Sed mellis ratio
generalis eſt, velut & aceti & olei: liquo
res enim qui ſeruantur, ſeruant, niſi admo
dum vincento equo humido. Sed acetum
peruertit ſaporem, oleum autem odorem,
mel verò meliùs eſt, poteſtate quidem cali
dum, & ſiccum, ac pingue.
Cucumeres
quomodo ſer
uentur.
quomodo ſer
uentur.
Cucumeres
vt præcoces
ac melones
habeas.
vt præcoces
ac melones
habeas.
Fructus &
flores vt tem
pore quouis
habeas.
flores vt tem
pore quouis
habeas.
Radices her
bæque omnes
quomodo ſer
uentur.
bæque omnes
quomodo ſer
uentur.
Condita
quomodo
fiant.
quomodo
fiant.
Saccærum
mel quomo
do purgtur.
mel quomo
do purgtur.
Nuces quo
modo optimè
ſeruentur.
modo optimè
ſeruentur.
Carnes æſti
uo tempore
quomodo
ſeruentur.
uo tempore
quomodo
ſeruentur.
Carnes quoque æſtate coactas non perfe
ctè, expreſſa aqua diligenter in vmbra per
horam ſiccabis loco perflato, inde aceto al
bo, ſaleque conſperſas, collocabis in olla fri
gidiore loco, reuolues ſingulis diebus. Suffi
ciet hæc conditura ad dies decem. Aliter ſe
coctam ac ſiccatam, ſale, iuniperique con
trito ſemine inſperge, ac in ollam aceto albo
plenam, locoque frigido poſitam merge, re
uoluens ſingulis diebus: miraberis ſaporis
& odoris gratiam.
ctè, expreſſa aqua diligenter in vmbra per
horam ſiccabis loco perflato, inde aceto al
bo, ſaleque conſperſas, collocabis in olla fri
gidiore loco, reuolues ſingulis diebus. Suffi
ciet hæc conditura ad dies decem. Aliter ſe
coctam ac ſiccatam, ſale, iuniperique con
trito ſemine inſperge, ac in ollam aceto albo
plenam, locoque frigido poſitam merge, re
uoluens ſingulis diebus: miraberis ſaporis
& odoris gratiam.
Piſces quo
modo ſeruen
tur.
Aquam cor
ruptam quæ
corrigant.
modo ſeruen
tur.
Aquam cor
ruptam quæ
corrigant.
Quæ mollia ſunt, non coquuntur quùm
ſeruare voles, præter piſces: nam hi frigun
tur in oleo mediocriter, & inter folia lauri,
myrtiue ſale conſperſi reponuntur.
ſeruare voles, præter piſces: nam hi frigun
tur in oleo mediocriter, & inter folia lauri,
myrtiue ſale conſperſi reponuntur.
Seruant lauri folia non ſolùm piſces, ſed
iam corruptam aquam emendant, innoxiam
que atque benè olentem reddunt, & aduer
ſus venena præſenti auxilio ſunt. Emendat
& calx, itemque coctio, ſed nil lauri foliis
melius.
iam corruptam aquam emendant, innoxiam
que atque benè olentem reddunt, & aduer
ſus venena præſenti auxilio ſunt. Emendat
& calx, itemque coctio, ſed nil lauri foliis
melius.
Aqua à qui
bus corrum
patur.
bus corrum
patur.
Corrumpitur autem aqua ab his præci
puè quæ ab aqua corrumpuntur: talia ſunt
triticum & cadauera maximè humana: nam
ſi ab aqua corrumpuntur magis in dies, vt
aquam corrumpant vehementer neceſſe eſt.
Corrumpunt etiam eam lupini, ac linum, vt
in foſſa vrbis noſtræ multitudinem piſcium
in ea extinctam ob id admirarer. In vniuer
ſum quum multa corrumpant aquas, in duo
genera rediguntur, vel ea quæ in aquis cor
rumpuntur, vel quæ iam ſpontè pernicioſa
ſunt. Sed nihil quiete deterius eſt, vt nihil
ad purgandam motu. Sed motus ſerò aquam
purgat, quies autem celerius corrumpit. Sed
ſi calida ſit aqua, aut vinum in vaſis poſita,
ea vaſa in aquam aliam in qua halinitri li
bra ſit diſſoluta immergito, aſſiduè mouens:
refrigeratur enim aqua exterior, quoniam
velut ob ignem quendam vapores exhalant,
nec tamen vt ab igne alij generantur. Quan
titas verò ac modus eius talis eſt. In aquæ
libras centum, halinitri libras à 20. ad 25. aſ
ſumes: huius ex tribus partes duas infunde,
ac ſenſim embolo maſculo in piſtilli formam
ligneo verte, lente primò, inde paulò conci
tatius, donec creſcente frigiditate celerrimè
vertatur, ſemperque ad eandem partem. Ex
plorabis autem digito ſæpius cùm ad ſummum
frigiditatis peruenerit, inde adde dimidium
reſidui halinitri, ac verte denuò, vltimò reli
quam partem ſeu ſextam totius addes, ac
circumages, donec ad ſummum frigiditatis
aqua peruenerit: quæ vbi ad ſummum per
uenit, ſi paululum contrario motu agatur,
nihil officies: at antè, multum ex frigiditate
tolleretur. Solutum verò halinitrum rurſus
excocta aqua cogitur, cùm tandiu excoctum
fuerit, donec cochleari in pauimentum effu
ſum concreuerit Et quanquam hæc genera
lior ac ſubtilior ſit aqua, & aquis immerſa
vina refrigerandi ratio, nihilominus tamen
melius a glacie, & niue aquæ refrigerantur.
Seruantur hæc ad æſtatis extremum fruſtis
magnis, puris, frigore duratis diuturno,
qualia refert. Munſterus inueniri in Valeſiæ
montium iugis, millibus multis annorum
durata. Nam hæc Germaniæ regio adeò fri
gida eſt, vt nullis æſtatis caloribus glacies
diſſoluatur: diſſoluitur tamen calore ignis,
aut Solis, ſed ſerò. Huius igitur glaciei fru
ſtum oui magnitudine, aquæ magnum vas
refrigerat, eamque ſtatim, velut & vinum.
Vidiſſe ſe refert horridam glaciei ſpeciem,
magnitudine & ſciſſuris, quæ in ea erant
adeò aſpectu terribilem, vt etiam fortes tur
bare poſſet: quæ cum frangitur, ſtrepitum
adeò diſſonum & magnum edit, vt orbis
ruere videatur. Hoc genus glaciei, & quod
cunque aliud tantum durat, quanto maiore
mora concretum fuit: tempora enim diſſolu
tionis, & generationis ſibi inuicem reſpon
dent: quò diutius enim cogitur, eò fit grauior
& denſior, & ob id etiam diſſolutioni minus
obnoxia. Oſtenſum eſt autem hoc, in his quę
de ferro diximus. Ergo huius fruſtra pluribus
ſeruantur diebus in antris montium vmbro
ſis, aut ſi inter ſaxa condiantur, ac marmora,
paleaſque aut inter crvſtalla in vinaria cella
Boreæ expoſita.
puè quæ ab aqua corrumpuntur: talia ſunt
triticum & cadauera maximè humana: nam
ſi ab aqua corrumpuntur magis in dies, vt
aquam corrumpant vehementer neceſſe eſt.
Corrumpunt etiam eam lupini, ac linum, vt
in foſſa vrbis noſtræ multitudinem piſcium
in ea extinctam ob id admirarer. In vniuer
ſum quum multa corrumpant aquas, in duo
genera rediguntur, vel ea quæ in aquis cor
rumpuntur, vel quæ iam ſpontè pernicioſa
ſunt. Sed nihil quiete deterius eſt, vt nihil
ad purgandam motu. Sed motus ſerò aquam
purgat, quies autem celerius corrumpit. Sed
ſi calida ſit aqua, aut vinum in vaſis poſita,
ea vaſa in aquam aliam in qua halinitri li
bra ſit diſſoluta immergito, aſſiduè mouens:
refrigeratur enim aqua exterior, quoniam
velut ob ignem quendam vapores exhalant,
nec tamen vt ab igne alij generantur. Quan
titas verò ac modus eius talis eſt. In aquæ
libras centum, halinitri libras à 20. ad 25. aſ
ſumes: huius ex tribus partes duas infunde,
ac ſenſim embolo maſculo in piſtilli formam
ligneo verte, lente primò, inde paulò conci
tatius, donec creſcente frigiditate celerrimè
vertatur, ſemperque ad eandem partem. Ex
plorabis autem digito ſæpius cùm ad ſummum
frigiditatis peruenerit, inde adde dimidium
reſidui halinitri, ac verte denuò, vltimò reli
quam partem ſeu ſextam totius addes, ac
circumages, donec ad ſummum frigiditatis
aqua peruenerit: quæ vbi ad ſummum per
uenit, ſi paululum contrario motu agatur,
nihil officies: at antè, multum ex frigiditate
tolleretur. Solutum verò halinitrum rurſus
excocta aqua cogitur, cùm tandiu excoctum
fuerit, donec cochleari in pauimentum effu
ſum concreuerit Et quanquam hæc genera
lior ac ſubtilior ſit aqua, & aquis immerſa
vina refrigerandi ratio, nihilominus tamen
melius a glacie, & niue aquæ refrigerantur.
Seruantur hæc ad æſtatis extremum fruſtis
magnis, puris, frigore duratis diuturno,
qualia refert. Munſterus inueniri in Valeſiæ
montium iugis, millibus multis annorum
durata. Nam hæc Germaniæ regio adeò fri
gida eſt, vt nullis æſtatis caloribus glacies
diſſoluatur: diſſoluitur tamen calore ignis,
aut Solis, ſed ſerò. Huius igitur glaciei fru
ſtum oui magnitudine, aquæ magnum vas
refrigerat, eamque ſtatim, velut & vinum.
Vidiſſe ſe refert horridam glaciei ſpeciem,
magnitudine & ſciſſuris, quæ in ea erant
adeò aſpectu terribilem, vt etiam fortes tur
bare poſſet: quæ cum frangitur, ſtrepitum
adeò diſſonum & magnum edit, vt orbis
ruere videatur. Hoc genus glaciei, & quod
cunque aliud tantum durat, quanto maiore
mora concretum fuit: tempora enim diſſolu
tionis, & generationis ſibi inuicem reſpon
dent: quò diutius enim cogitur, eò fit grauior
& denſior, & ob id etiam diſſolutioni minus
obnoxia. Oſtenſum eſt autem hoc, in his quę
de ferro diximus. Ergo huius fruſtra pluribus
ſeruantur diebus in antris montium vmbro
ſis, aut ſi inter ſaxa condiantur, ac marmora,
paleaſque aut inter crvſtalla in vinaria cella
Boreæ expoſita.
Aqua & vi
num quomo
do refrigeren
tur.
num quomo
do refrigeren
tur.
Glacies &
nix quomo
do æſtate
ſeruantur.
Glacies
mira.
nix quomo
do æſtate
ſeruantur.
Glacies
mira.
Sed ad radices quas ſeruare propoſitum eſt
venio, tum duriora reliqua, in quibus tamen
teneriores eligemus. Et quæ ſeruanda cruda
ſunt, aceto ac pipere, tum garyophylis atque
aliis adiectis odoribus, facilè ſeruantur: mo
dò memineris odorum alios quidem aliis
conuenire, tum etiam gratiam apud homines
non eandem eſſe, vt nec ſaporum. Sed quæ
melle condire volumus, mediocriter cocta, &
ſiccata eſſe debent, quoniam molliora fiunt,
& melius ſapores atque odores combibunt.
Inde etiam ſuauiora redduntur. Simili ſubtili
te humana induſtria etiam in delectandis
oculis artes adoritur. Hinc amicus noſter bi
bliopola Nicolaus Landrianus corio ſic ex
preſſit imagines, vt ex cyprio ære factæ vi
derentur Corium enim vt parum maduerit,
tepidum proplaſmatibus diligenter intrudi
tur ligneis, aut alia ex materia factis: additur
cera vt ad amuſſim compleatur inane, &
ſuperinducta charta inter tabulas torculari
conſtringitur, pingiturque quod cælatum
venio, tum duriora reliqua, in quibus tamen
teneriores eligemus. Et quæ ſeruanda cruda
ſunt, aceto ac pipere, tum garyophylis atque
aliis adiectis odoribus, facilè ſeruantur: mo
dò memineris odorum alios quidem aliis
conuenire, tum etiam gratiam apud homines
non eandem eſſe, vt nec ſaporum. Sed quæ
melle condire volumus, mediocriter cocta, &
ſiccata eſſe debent, quoniam molliora fiunt,
& melius ſapores atque odores combibunt.
Inde etiam ſuauiora redduntur. Simili ſubtili
te humana induſtria etiam in delectandis
oculis artes adoritur. Hinc amicus noſter bi
bliopola Nicolaus Landrianus corio ſic ex
preſſit imagines, vt ex cyprio ære factæ vi
derentur Corium enim vt parum maduerit,
tepidum proplaſmatibus diligenter intrudi
tur ligneis, aut alia ex materia factis: additur
cera vt ad amuſſim compleatur inane, &
ſuperinducta charta inter tabulas torculari
conſtringitur, pingiturque quod cælatum
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib