229205LIBER IX. (CAPUT III.)
inveniens, qua ratione id ſurtum reprehenderet, rogavit Archimedem uti
in ſe ſumeret ſibi de eo cogitationem. Tunc is, cum haberet ejus rei
curam, caſu venit in balneum, ibique cum in ſolium deſcenderet, anim-
advertit quantum corporis ſui in eo inſideret, tantum aquae extra ſolium
eſſluere. Itaque cum ejus rei rationem explicationis offendiſſet, non eſt
moratus; ſed exilivit gaudio motus de ſolio, et nudus vadens domum
verſus, ſigniſicabat clara voce inveniſſe quod quaereret. Nam currens
identidem graece clamabat εύξηχα εύρχα. Tum vero ex eo inventionis
ingreſſu duas dicitur feciſſe maſſas aequo pondere, quo etiam ſuerat coro-
na, unam ex auro, alteram ex argento. Cum ita feciſſet, vas amplum ad
ſumma labra implevit aqua, in quo demiſit argenteam maſſam. Cujus
quanta magnitudo in vaſe depreſſa eſt, tantum aquae eſſluxit. Ita exemp-
ta maſſa, quanto minus factum fuerat refudit, ſextario menſus, ut eodem
modo quo prius fuerat, ad labra aequaretur. Ita ex eo invenit, quan-
tum ad certum pondus argenti certa aquae menſura reſponderet. Cum
id expertus eſſet, tum auream maſſam ſimiliter pleno vaſe demiſit, et ea
exempta, eadem ratione menſura addita, invenit ex aqua non tantum de-
fluxiſſe, ſed tantum minus, quanto minus magno corpore eodem pondere
auri maſſa eſſet, quam argenti. Poſtea vero repleto vaſe in eadem aqua
ipſa corona demiſſa, invenit plus aquae deſluxiſſe in coronam, quam in
auream eodem pondere maſſam: et ita ex eo quod plus deſluxerat aquae
in corona, quam in maſſa, ratiocinatus, deprehendit argenti in auro mix-
tionem, et manifeſtum ſurtum redemptoris. Transferatur mens ad Ar-
chytae Tarentini et Eratoſthenis Cyrenaei cogitata; hi enim multa et
grata a mathematicis rebus hominibus invenerunt. Itaque cum in cete-
ris inventionibus ſuerint grati, in ejus rei concertationibus maxime ſunt
ſuſpecti. Alius enim alia ratione explicare curavit, quod Delo impera-
verat reſponſis Apollo, uti arae ejus quantum haberent pedum 1
in ſe ſumeret ſibi de eo cogitationem. Tunc is, cum haberet ejus rei
curam, caſu venit in balneum, ibique cum in ſolium deſcenderet, anim-
advertit quantum corporis ſui in eo inſideret, tantum aquae extra ſolium
eſſluere. Itaque cum ejus rei rationem explicationis offendiſſet, non eſt
moratus; ſed exilivit gaudio motus de ſolio, et nudus vadens domum
verſus, ſigniſicabat clara voce inveniſſe quod quaereret. Nam currens
identidem graece clamabat εύξηχα εύρχα. Tum vero ex eo inventionis
ingreſſu duas dicitur feciſſe maſſas aequo pondere, quo etiam ſuerat coro-
na, unam ex auro, alteram ex argento. Cum ita feciſſet, vas amplum ad
ſumma labra implevit aqua, in quo demiſit argenteam maſſam. Cujus
quanta magnitudo in vaſe depreſſa eſt, tantum aquae eſſluxit. Ita exemp-
ta maſſa, quanto minus factum fuerat refudit, ſextario menſus, ut eodem
modo quo prius fuerat, ad labra aequaretur. Ita ex eo invenit, quan-
tum ad certum pondus argenti certa aquae menſura reſponderet. Cum
id expertus eſſet, tum auream maſſam ſimiliter pleno vaſe demiſit, et ea
exempta, eadem ratione menſura addita, invenit ex aqua non tantum de-
fluxiſſe, ſed tantum minus, quanto minus magno corpore eodem pondere
auri maſſa eſſet, quam argenti. Poſtea vero repleto vaſe in eadem aqua
ipſa corona demiſſa, invenit plus aquae deſluxiſſe in coronam, quam in
auream eodem pondere maſſam: et ita ex eo quod plus deſluxerat aquae
in corona, quam in maſſa, ratiocinatus, deprehendit argenti in auro mix-
tionem, et manifeſtum ſurtum redemptoris. Transferatur mens ad Ar-
chytae Tarentini et Eratoſthenis Cyrenaei cogitata; hi enim multa et
grata a mathematicis rebus hominibus invenerunt. Itaque cum in cete-
ris inventionibus ſuerint grati, in ejus rei concertationibus maxime ſunt
ſuſpecti. Alius enim alia ratione explicare curavit, quod Delo impera-
verat reſponſis Apollo, uti arae ejus quantum haberent pedum 1