Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

List of thumbnails

< >
21
21 (15)
22
22 (16)
23
23 (17)
24
24 (18)
25
25 (19)
26
26 (20)
27
27 (21)
28
28 (22)
29
29 (23)
30
30 (24)
< >
page |< < (17) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div37" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1057" xml:space="preserve">
              <pb o="17" file="0023" n="23" rhead="OPTICAE LIBER I."/>
            non eſt in genere doloris.</s>
            <s xml:id="echoid-s1058" xml:space="preserve"> Et nos declarabimus pòſt, quomodo erit ſenſus uiſus ex omnibus rebus
              <lb/>
            iſtis.</s>
            <s xml:id="echoid-s1059" xml:space="preserve"> Senſus ergo perueniens in neruum communem eſt ſenſus lucis, & coloris & ordinationis, &
              <lb/>
            illud, à quo comprehendit ſentiens ultimum lucem & colorem, eſt aliqua forma.</s>
            <s xml:id="echoid-s1060" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div38" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head57" xml:space="preserve" style="it">28. Corpora perſpicua nata at apta ſunt ad recipiendum reddendum́ obiectis corporibus
            <lb/>
          lucem & colorem, abſ ulla ſui mutatione. 4 p 2.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1061" xml:space="preserve">ET remanet modò explicare quæſtionẽ, quæ eſt.</s>
            <s xml:id="echoid-s1062" xml:space="preserve"> Quoniam formę lucis & coloris extenduntur
              <lb/>
            in aere, & in corporibus diaphanis;</s>
            <s xml:id="echoid-s1063" xml:space="preserve"> & perueniunt ad uiſum:</s>
            <s xml:id="echoid-s1064" xml:space="preserve"> & aer & corpora diaphana reci-
              <lb/>
            piunt omnes colores:</s>
            <s xml:id="echoid-s1065" xml:space="preserve"> & formæ cuiuslibet lucis, quæ ſunt præſentes in eodẽ tempore, exten-
              <lb/>
            duntur in eodem tẽpore, & in eodẽ aere, & perueniunt ad uiſum, & pertranſeunt diaphanitatẽ tuni
              <lb/>
            carum uiſus:</s>
            <s xml:id="echoid-s1066" xml:space="preserve"> quare oportet, ut admiſceantur iſti colores & lux in aere, & in corporibus diaphanis,
              <lb/>
            & perueniant ad uiſum mixta omnia.</s>
            <s xml:id="echoid-s1067" xml:space="preserve"> Et ſic non diſtinguuntur à uiſu colores rerũ uiſarũ.</s>
            <s xml:id="echoid-s1068" xml:space="preserve"> Et ſi ita eſt:</s>
            <s xml:id="echoid-s1069" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Senſus ergo uiſus non poteſt eſſe ex iſtis formis.</s>
            <s xml:id="echoid-s1070" xml:space="preserve"> Dicamus ergo quòd corpora diaphana non immu
              <lb/>
            tantur à coloribus, neq;</s>
            <s xml:id="echoid-s1071" xml:space="preserve"> alterantur ab eis alteratiõe fixa, ſed proprietas coloris & lucis eſt, ut formæ
              <lb/>
            eorum extendantur ſecundum uerticationes rectas:</s>
            <s xml:id="echoid-s1072" xml:space="preserve"> & ex proprietate eſt corporis diaphani, ut non
              <lb/>
            prohibeat formas lucis & coloris tranſire per ſuam diaphanitatem:</s>
            <s xml:id="echoid-s1073" xml:space="preserve"> & illud non recipit formas, niſi
              <lb/>
            receptione ad reddendum, non receptione ad alterandum.</s>
            <s xml:id="echoid-s1074" xml:space="preserve"> Et declaratum eſt [14.</s>
            <s xml:id="echoid-s1075" xml:space="preserve">18 n] quòd formæ
              <lb/>
            lucis & coloris non extenduntur in aere, niſi ſecundum lineas rectas.</s>
            <s xml:id="echoid-s1076" xml:space="preserve"> Formæ ergo lucis & coloris,
              <lb/>
            quæ ſuntin corporibus præſentibus ſimul in eodem aere, extenduntur ſecundum lineas rectas, &
              <lb/>
            erunt illæ lineæ, ſuper quas extenduntur formæ diuerſæ, quæ dam æquidiſtantes, & quædam ſecan
              <lb/>
            tes ſe, & quædam diuerſi ſitus:</s>
            <s xml:id="echoid-s1077" xml:space="preserve"> & quælibet uerticatio earum eſt diſtincta per corpus, à quo extendi-
              <lb/>
            tur forma ſuper illam uerticationem.</s>
            <s xml:id="echoid-s1078" xml:space="preserve"> Formarum ergo extenſarum à corporibus diuerſis in eodem
              <lb/>
            aere, quælibet extenditur ſuper ſuam uerticationem, & pertranſit ad formas oppoſitas.</s>
            <s xml:id="echoid-s1079" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div39" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head58" xml:space="preserve" style="it">29. Lux & color per corpor a perſpicua diſtinctè penetrant. s p 2.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1080" xml:space="preserve">ET ſignificatio, quòd luces & colores nõ permiſceantur in aere, neq;</s>
            <s xml:id="echoid-s1081" xml:space="preserve"> in corporibus diaphanis:</s>
            <s xml:id="echoid-s1082" xml:space="preserve">
              <lb/>
            eſt, quòd quando in uno loco fuerint multę candelæ in locis diuerſis & diſtinctis, & fuerint o-
              <lb/>
            mnes oppoſitæ uni formaini pertranſeunti ad locum obſcurum, & fuerit in oppoſitione illius
              <lb/>
            foraminis in obſcuro loco paries, aut corpus non diaphanum:</s>
            <s xml:id="echoid-s1083" xml:space="preserve"> luces illarum candelarum apparent
              <lb/>
            ſuper corpus uel ſuper illũ parietẽ, diſtinctę ſecundum numerũ candelarum illarũ:</s>
            <s xml:id="echoid-s1084" xml:space="preserve"> & quælibet illa-
              <lb/>
            rum apparet oppoſita uni candelę ſecundũ lineam tranſeuntẽ per foramẽ:</s>
            <s xml:id="echoid-s1085" xml:space="preserve"> & ſi cooperiatur una can
              <lb/>
            dela, deſtruetur lux oppoſita uni candelę tantùm:</s>
            <s xml:id="echoid-s1086" xml:space="preserve"> & ſi auferatur coopertoriũ, reuertetur lux.</s>
            <s xml:id="echoid-s1087" xml:space="preserve"> Et hoc
              <lb/>
            poterit omni hora probari:</s>
            <s xml:id="echoid-s1088" xml:space="preserve"> quòd ſi luces admiſcerentur cũ aere, admiſcerentur cũ aere foraminis, &
              <lb/>
            deberent tranſire admixtæ, & nõ diſtinguerentur poſtea.</s>
            <s xml:id="echoid-s1089" xml:space="preserve"> Et nos nõ inuenimus ita.</s>
            <s xml:id="echoid-s1090" xml:space="preserve"> Luces ergo non
              <lb/>
            admiſcẽtur in aere, ſed quælibet illarũ extenditur ſuper uerticationes rectas:</s>
            <s xml:id="echoid-s1091" xml:space="preserve"> & illę uerticatiões ſunt
              <lb/>
            æquidiſtãtes, & ſecãtes ſe, & diuerſi ſirus.</s>
            <s xml:id="echoid-s1092" xml:space="preserve"> Et forma cuiuslibet lucis extẽditur ſuper oẽs uerticatiões,
              <lb/>
            quę poſſunt extendi in illo aere ab illa hora:</s>
            <s xml:id="echoid-s1093" xml:space="preserve"> neq;</s>
            <s xml:id="echoid-s1094" xml:space="preserve"> tamẽ admiſcentur in aere, nec aer tingitur per eas,
              <lb/>
            ſed pertranſeunt per ipſius diaphanitatẽ tantùm, & aer non amittit ſuã formã.</s>
            <s xml:id="echoid-s1095" xml:space="preserve"> Et quod diximus de
              <lb/>
            luce, & colore, & aere, intelligendũ eſt de omnib.</s>
            <s xml:id="echoid-s1096" xml:space="preserve"> corporibus diaphanis, & tunicis uiſus diaphanis.</s>
            <s xml:id="echoid-s1097" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div40" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head59" xml:space="preserve" style="it">30. Humor cryſtallin{us} lucem & colorẽ aliter recipit, quàm cætera perſpicua corpora. 22 p 3.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1098" xml:space="preserve">MEmbrum uerò ſentiens, ſcilicet glacialis, nõ recipit formã lucis & coloris, ſicut recipit aer, &
              <lb/>
            alia diaphana nõ ſentientia, ſed ſecundũ modũ diuerſum ab illo modo:</s>
            <s xml:id="echoid-s1099" xml:space="preserve"> Quoniã iſtud mem-
              <lb/>
            brum eſt præparatũ ad recipiendũ iſtam formã:</s>
            <s xml:id="echoid-s1100" xml:space="preserve"> recipit ergo iſtam, quatenus eſt ſentiens, &
              <lb/>
            quatenus eſt diaphanũ.</s>
            <s xml:id="echoid-s1101" xml:space="preserve"> Et iam declaratũ eſt, [26 n] quòd paſsio eius ex iſta forma, eſt ex genere do
              <lb/>
            loris.</s>
            <s xml:id="echoid-s1102" xml:space="preserve"> Qualitas ergo receptiõis eius ab iſta forma, eſt diuerſa à qualitate receptionis corporũ diapha
              <lb/>
            norum nõ ſentientiũ:</s>
            <s xml:id="echoid-s1103" xml:space="preserve"> Sed tamen iſtud membrũ cum ſua receptione ab iſta forma, quatenus eſt ſen-
              <lb/>
            tiens, & cum ſua alteratione uel mutatione, nõ tingitur per iſtam formã illius tinctura, neq;</s>
            <s xml:id="echoid-s1104" xml:space="preserve"> remanẽt
              <lb/>
            formæ coloris & lucis poſt receſſum eius à ſua oppoſitione, uel receſſu earũ.</s>
            <s xml:id="echoid-s1105" xml:space="preserve"> Et poteſt cõtradici huic
              <lb/>
            ſermoni dicendo.</s>
            <s xml:id="echoid-s1106" xml:space="preserve"> Quoniã iam prædictũ eſt, [1 n] quòd colores fortes ſcintillantes, ſuper quos oriun
              <lb/>
            tur luces fortes, operantur in oculũ, & remanent illarũ alterationes in uiſu poſt receſſum, & rema-
              <lb/>
            nent formæ coloris in oculo tẽpore aliquanto, & quodcunq;</s>
            <s xml:id="echoid-s1107" xml:space="preserve"> cõprehenderit uiſus poſt hoc, erit ad-
              <lb/>
            mixtum cũ illis coloribus.</s>
            <s xml:id="echoid-s1108" xml:space="preserve"> Et hoc eſt manifeſtũ;</s>
            <s xml:id="echoid-s1109" xml:space="preserve"> & non dubitatur.</s>
            <s xml:id="echoid-s1110" xml:space="preserve"> Quod cum ita ſit:</s>
            <s xml:id="echoid-s1111" xml:space="preserve"> uiſus ergo tingi-
              <lb/>
            tur à colore & luce:</s>
            <s xml:id="echoid-s1112" xml:space="preserve"> & ſequitur quòd corpora diaphana tingantur à lucibus & coloribus.</s>
            <s xml:id="echoid-s1113" xml:space="preserve"> Et nos di-
              <lb/>
            cemus, reſpondendo ad hoc:</s>
            <s xml:id="echoid-s1114" xml:space="preserve"> quòd hoc ipſum ſignificat, quòd uiſus nõ tingitur à colore & luce, neq;</s>
            <s xml:id="echoid-s1115" xml:space="preserve">
              <lb/>
            remanent in eo alterationes coloris & lucis:</s>
            <s xml:id="echoid-s1116" xml:space="preserve"> quoniã lſtæ alterationes, quas diximus, nõ accidũt niſi
              <lb/>
            extranea fortitudine, ſcilicet fortitudine lucis & coloris.</s>
            <s xml:id="echoid-s1117" xml:space="preserve"> Et manifeſtũ eſt, quòd iſtę alterationes nõ
              <lb/>
            remanent in uiſu, niſi modico tẽpore, & pòſt auferuntur, & tunc debiles ſunt immutationes, nec re-
              <lb/>
            manet aliquid:</s>
            <s xml:id="echoid-s1118" xml:space="preserve"> Tunc ergo uiſus nõ tingitur ab iſtis alterationibus alteratione fixa, nec remanent in
              <lb/>
            eo poſt receſſum.</s>
            <s xml:id="echoid-s1119" xml:space="preserve"> Et ex hoc declarabitur, quòd luces & colores operantur in uiſum, nec remanent
              <lb/>
            eorũ alterationes poſt receſſum, niſi paruo tẽpore.</s>
            <s xml:id="echoid-s1120" xml:space="preserve"> Glacialis ergo alteratur à luce & coloribus tan-
              <lb/>
            tùm, ut ſentiat, & deinde aufertur immutatio poſt receſſum.</s>
            <s xml:id="echoid-s1121" xml:space="preserve"> Alteratio ergo eius à luce & colore eſt
              <lb/>
            neceſſaria, ſed natura nõ fixa.</s>
            <s xml:id="echoid-s1122" xml:space="preserve"> Et etiã uiſus eſt præparatus ad patiendũ colores & luces, & ad ſentien
              <lb/>
            dum eos:</s>
            <s xml:id="echoid-s1123" xml:space="preserve"> neq;</s>
            <s xml:id="echoid-s1124" xml:space="preserve"> tamẽ remanet in eo alteratio.</s>
            <s xml:id="echoid-s1125" xml:space="preserve"> Et aer & corpora diaphana, & tunicæ uiſus diaphanæ
              <lb/>
            anterioris glacialis nõ ſunt præparatæ ad patiendũ lucẽ & colorẽ, & ſentiendũ ea, ſed ad reddendũ
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>