Buonamici, Francesco, De motu libri X

Table of figures

< >
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="211"/>
                <arrow.to.target n="marg1480"/>
                <lb/>
              in illo: nunc ratio diuiſionis ineſt in reliquis mobilibus propter ſubiectum, quia .ſ. </s>
              <s>moueri ad lo­
                <lb/>
              cum ineſt in iis quæ cęteris motibus aguntur: nec in illo cauſſam habet quæ ſit eius prædicati
                <lb/>
              propria; quinimmo neque per ſe. </s>
              <s>Dicemus igitur probabilius diuiſionem ineſſe in omni mo­
                <lb/>
              bili per ſe, nanque huius conditiones in illa demonſtratione exquiruntur: idcirco illuminatio­
                <lb/>
              nes, & reliquæ mutationes huiuſmodi,
                <expan abbr="multoq́">multoque</expan>
              . </s>
              <s>minus ſentire & cogitare nihil ad eam pertine­
                <lb/>
              bunt. </s>
              <s>ita excluditur mutatio loci in elemento quod genitum eſt. </s>
              <s>Argumento illud eſt, quòd in
                <lb/>
              vacuo fieri poſſet in non tempore: in iis autem non inficiabor, vt mouentur per accidens, eaſdem
                <lb/>
              participare conditioneis. </s>
              <s>Ob id, quia ad per ſe mobilia referuntur. </s>
              <s>Sed ſtatuimus analogiam pro
                <lb/>
              ratione diuiſionis, nam hæc duplex eſt, vt ſæpe diximus. </s>
              <s>quanquàm diuiſio ſecundùm quantum
                <lb/>
              videtur eſſe prima radix omnium aliatum diuiſionum, vſque adeò, vt quod ſubit quomodocun­
                <lb/>
              que rationem diuiſionis, etiam rationem quanti in ſe contineat, & primò ineſſe in eo appareat
                <lb/>
              quod per ſe de loco mouetur, ſed ſi rectè animaduertas, ea diuiſio ſecundum quale item eſt, ſiqui­
                <lb/>
              dem illa diuiſio quæ ineſt
                <expan abbr="ſecũdùm">ſecundùm</expan>
              formam, ea eſt quæ in ipſo eſt quanta, locus enim & ſpatium
                <lb/>
              naturale & ipſum vbi per ſe quanta ſunt. </s>
              <s>in cęteris ferè motibus ratio diuiſionis ſecundum qua­
                <lb/>
              le, longè admodum diſtat ab ea quæ eſt ſecundùm quantum, cùm ſit ſecundùm latitudinem po­
                <lb/>
              teſtatis non extentionem materiæ, tametſi de his vberius infrà. </s>
              <s>Quapropter multò melius iudi­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1481"/>
                <lb/>
              co ſeruari id quod per ſe eſt, & analogiam in motibus, ſi diuiſio ſecundùm formam in hac
                <expan abbr="demõ-ſtratione">demon­
                  <lb/>
                ſtratione</expan>
              ſumatur. </s>
              <s>Nanque eodem modo & prædicatum & ratio prædicati communis erit.
                <lb/>
              </s>
              <s>Neque hîc cauſſa quærenda erit propter quam diuiſio quæ in cęteris mobilibus ineſt, ad hanc de­
                <lb/>
              monſtrationem referatur; quoniam exoritur ex initiis, mobilis, quatenus eſt huiuſmodi. </s>
              <s>tale
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
                <lb/>
              eſt, vt poſsit diuidi ſecundùm formam quæ in motu qui eſt ad locum, per ſe conſtat è quanto.
                <lb/>
              </s>
              <s>Ita erit vniuerſalis demonſtratio cunctis mobilibus, & erit eorum quæ per ſe inſunt, licet analo­
                <lb/>
              gicè illis
                <expan abbr="cõueniat">conueniat</expan>
              , quam tamen hoc medio
                <expan abbr="">non</expan>
                <expan abbr="cõpleri">compleri</expan>
              cenſuerim, ſed id prætereà poſtulare quod
                <lb/>
              Ariſtoteles in fine 6. effecit: nempè indiuiduum non poſſe moueri, quia nequeat eſſe partim in
                <lb/>
              termino à quo, partim in termino ad quem, id autem propriis rationibus peragetur. </s>
              <s>Ea verò quę
                <lb/>
              docuimus, quà de ortu quæſitum eſt, vtrùm puncto temporis obeatur, an tempus requirat, oſten­
                <lb/>
              dunt, vt partim ſit id quod gignitur in termino à quo, partim in termino ad quem. </s>
              <s>Non eſſe
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
                <lb/>
              & eſſe ſimpliciter ſunt termini, & quod fit partim eſt, partim non eſt, quod omne eſt de prędica­
                <lb/>
              mento ſubſtantiæ, & à nobis relatum eſt ad materiam quæ per gradus quæ genita & facta voca­
                <lb/>
              mus, ad vltimum vſque motus euehitur: in iis verò quidam actus analogicè ineſt, ex participa­
                <lb/>
              tione termini ad quem; itaque imperfectus: ob id nec quidem vniuoca ſunt; attamen aliquid
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1482"/>
                <lb/>
              ſunt eius, quod futurum eſt, & tunc erit ſimpliciter, vbi generatio fuerit abſoluta. </s>
              <s>quorum meri­
                <lb/>
              to, vt vides, etiam id quod gignitur, ſub hac demonſtratione comprehenditur; cùm & ipſum
                <lb/>
              quoque partim ſit in termino à quo, partim in termino ad quem. </s>
              <s>Neque idcirco forma ſubſtan­
                <lb/>
              tiæ diuidua ponenda erit, & nihilominus in puncto temporis exiſtet. </s>
              <s>Quæ verò de elementorum
                <lb/>
              latione docebimus, oſtendent acquiſitionem loci & ſpatij ſecundùm naturam eſſe inſitam in ele­
                <lb/>
              mento & potentiam ſubſtantiæ conſequi, quando per ſe mouetur, quod tum eſt, dum gignitur.
                <lb/>
              </s>
              <s>Hæc ſi ita ſint, perſpicuum quoque fit exemplum quod attulit Ariſtoteles à fuſco acceptum opti­
                <lb/>
              mè reſpondere: ſiquidem diuiſio ſecundùm formam quæ ineſt in qualitate à noſtra demonſtra­
                <lb/>
              tione continetur. </s>
              <s>Patet etiam, quid dicendum ſit ad quæſtionem ab Auerroë inductam: An'ne
                <lb/>
              demonſtratio præſens omne genus motuum complectatur. </s>
              <s>Nam dicimus eam illa comprehen­
                <lb/>
              dere, quæ per ſe mutantur: neque neceſſarium eſſe illam ad omne mobile pertinere; tùm quòd
                <lb/>
              ea quæ per accidens arcentur à methodis; tùm quòd in iis quæ ſunt ad vnum, ratio primi accipi­
                <lb/>
              tur. </s>
              <s>Neque item proptereà ſequitur aſſumptionem fore mendacem ex eo, quia reliqua mobilia
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1483"/>
                <lb/>
              non ſint capacia diuiſionis: quòd illis etiam diuiſio conuenit analogicè. </s>
              <s>Nec medium huiuſce
                <lb/>
              rationis pertinet ad indiuiduum; cùm ipſum ſanè in puncto eſſe poſsit, non autem in ſpatio: nam
                <lb/>
              punctum ſpatij pars non eſt, neque terminatum, ſed terminus, ſiue actu exiſtat, ſiue potentia; ne­
                <lb/>
              que item capax eſſe valet alterius mutationis, quia non eſt vlli diuiſioni obnoxium, non modò
                <lb/>
              ſecundùm quantum; verumetiam ſecundùm quale, & ſecundùm formam. </s>
              <s>quare neque item
                <lb/>
              participat formam per productionem, ſed eius merito in quo eſt, & exiſtit, & mutat locum.
                <lb/>
              </s>
              <s>Itaque omni ratione poteſtatis ipſi
                <expan abbr="repugnãte">repugnante</expan>
              non eſt primùm in loco & ſpatio per ſe, ſed neque
                <lb/>
              etiam vllius prædicamenti notionem nobis per ſeſe offert. </s>
              <s>Neque enim punctum eſt quantum,
                <lb/>
              ſed aliquid quanti, nec etiam quale. </s>
              <s>Omnibus igitur modis per ſe & ab omni cauſſa mutatio­
                <lb/>
              nis abhorret indiuiduum, quia nulli diuiſioni, neque ſecundùm ſubiectum, neque ſecundùm for­
                <lb/>
              mam obnoxium eſt. </s>
              <s>Itaque efficitur, vt id quod motui ſubiicitur, ſit neceſſariò corpus.</s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>