231179PARS TERTIA.
colliſiones deduximus in ſecunda parte, &
ex qua multa phæ-
nomena pendent, in Aſtronomia inprimis.
nomena pendent, in Aſtronomia inprimis.
390.
Illud unum hic adnotandum cenſeo, per hanc ipſam le-
11Inde an motus
maſſæ prove-
niat a viribus
internis, an ab
externis. gem comprobari plurimum ipſas vires mutuas inter materiæ
particulas, & deveniri ad originem motuum plurimorum, quæ
inde pendet; ſi nimirum particulæ maſſæ cujuslibet ingentem
habeant motum reciprocum hac, illac, & interea centrum com-
mune gravitatis iiſdem iis motibus careat; id ſane indicio eſt,
eos motus provenire ab internis viribus mutuis inter puncta
ejuſdem maſſæ. Id vero accidit inprimis in fermentationibus,
quæ habentur poſt quarundam ſubſtantiarum permixtionem,
quarum particulæ non omnes ſimul jam in unam feruntur pla-
gam, jam in aliam, ſed ſingillatim motibus diverſiſſimis, & in-
ter ſe etiam contrariis, quos idcirco motus omnes illarum cen-
tra gravitatis habere non poſſunt: ii motus provenire omnino
debent a mutuis viribus, & commune gravitatis centrum inte-
rea quieſcet reſpectu ejus vaſis, in quo fermentatio fit, & Ter-
ræ, reſpectu cujus quieſcit vas.
11Inde an motus
maſſæ prove-
niat a viribus
internis, an ab
externis. gem comprobari plurimum ipſas vires mutuas inter materiæ
particulas, & deveniri ad originem motuum plurimorum, quæ
inde pendet; ſi nimirum particulæ maſſæ cujuslibet ingentem
habeant motum reciprocum hac, illac, & interea centrum com-
mune gravitatis iiſdem iis motibus careat; id ſane indicio eſt,
eos motus provenire ab internis viribus mutuis inter puncta
ejuſdem maſſæ. Id vero accidit inprimis in fermentationibus,
quæ habentur poſt quarundam ſubſtantiarum permixtionem,
quarum particulæ non omnes ſimul jam in unam feruntur pla-
gam, jam in aliam, ſed ſingillatim motibus diverſiſſimis, & in-
ter ſe etiam contrariis, quos idcirco motus omnes illarum cen-
tra gravitatis habere non poſſunt: ii motus provenire omnino
debent a mutuis viribus, & commune gravitatis centrum inte-
rea quieſcet reſpectu ejus vaſis, in quo fermentatio fit, & Ter-
ræ, reſpectu cujus quieſcit vas.
391.
Quod ad diviſibilitatem pertinet, eam quidem in in-
22Diviſibilitas in
infinitum ſpa-
tii continui; &
materiæ itidem
ſi ſit continua,
& ſine virtuali
extenſione. finitum progredientem ſine ullo limite in ſpatio continuo ille
ſolus non agnoſcet, qui Geometriæ etiam elementaris vim non
ſentiat, a qua pro ejuſmodi diviſibilitate in infinitum tam mul-
ta, & ſimplicia, & perſpicua ſane argumenta deſumuntur. Ubi
ad materiam fit tranſitus; ſi, ubi de ea agitur, quæ diſtinctas
occupant loci partes, diſtincta etiam ſunt; ab illa ſpatii conti-
nui diviſibilitate in infinitum, materiæ quoque diviſibilitas in
infinitum conſequitur evidentiſſime, & utcunque prima materiæ
elementa atomos, ſive Naturæ vi inſectilia cenſeant multi, ut
& Newtonus; adhuc tamen abſolutam eorum diviſibilitatem a-
gnoſcunt paſſim illi ipſi.
22Diviſibilitas in
infinitum ſpa-
tii continui; &
materiæ itidem
ſi ſit continua,
& ſine virtuali
extenſione. finitum progredientem ſine ullo limite in ſpatio continuo ille
ſolus non agnoſcet, qui Geometriæ etiam elementaris vim non
ſentiat, a qua pro ejuſmodi diviſibilitate in infinitum tam mul-
ta, & ſimplicia, & perſpicua ſane argumenta deſumuntur. Ubi
ad materiam fit tranſitus; ſi, ubi de ea agitur, quæ diſtinctas
occupant loci partes, diſtincta etiam ſunt; ab illa ſpatii conti-
nui diviſibilitate in infinitum, materiæ quoque diviſibilitas in
infinitum conſequitur evidentiſſime, & utcunque prima materiæ
elementa atomos, ſive Naturæ vi inſectilia cenſeant multi, ut
& Newtonus; adhuc tamen abſolutam eorum diviſibilitatem a-
gnoſcunt paſſim illi ipſi.
392.
Materiæ elementa extenſa per ſpatium diviſibile, ſed
33Virtualem ex-
tenſionem non
haberi. omnino ſimplicia, & carentia partibus, admiſerunt nonnul-
li e Peripateticis, & eſt etiam nunc, qui recentiorem Philo-
ſophiam profeſſus admittat; at eam ſententiam non ex præju-
dicio quodam, quanquam id etiam eſt ingens, & commune,
ſed ex inductionis principio, & analogia impugnavi in prima
parte num. 83. Quamobrem arbitror, ſi quid corporeum exten-
ſionem habeat per totum quodpiam continuum ſpatium, id
ipſum debere abſolute habere partes, & eſſe diviſibile in infini-
tum æque, ac illud ipſum eſt ſpatium.
33Virtualem ex-
tenſionem non
haberi. omnino ſimplicia, & carentia partibus, admiſerunt nonnul-
li e Peripateticis, & eſt etiam nunc, qui recentiorem Philo-
ſophiam profeſſus admittat; at eam ſententiam non ex præju-
dicio quodam, quanquam id etiam eſt ingens, & commune,
ſed ex inductionis principio, & analogia impugnavi in prima
parte num. 83. Quamobrem arbitror, ſi quid corporeum exten-
ſionem habeat per totum quodpiam continuum ſpatium, id
ipſum debere abſolute habere partes, & eſſe diviſibile in infini-
tum æque, ac illud ipſum eſt ſpatium.
393.
At in mea Theoria, in qua prima elementa materiæ
44Puncta eſſe
indiviſibilia:
maſſas diviſi-
biles uſque ad
certum limi-
tem ſingulas. mihi ſunt ſimplicia, ac inextenſa, nullam eorum diviſibilita-
tem haberi conſtat. Maſſæ autem, quæcunque actu exiſtant,
ſunt mihi congeries punctorum ejuſmodi numero finitæ. Hinc
eæ congeries dividi utique poſſunt in partes, ſed non plures,
quam ſit ipſe punctorum numerus maſſam conſtituentium, cum
nulla pars minus continere poſſit, quam unum ex iis punctis.
Nec Geometrica argumenta quidquam probant in mea
44Puncta eſſe
indiviſibilia:
maſſas diviſi-
biles uſque ad
certum limi-
tem ſingulas. mihi ſunt ſimplicia, ac inextenſa, nullam eorum diviſibilita-
tem haberi conſtat. Maſſæ autem, quæcunque actu exiſtant,
ſunt mihi congeries punctorum ejuſmodi numero finitæ. Hinc
eæ congeries dividi utique poſſunt in partes, ſed non plures,
quam ſit ipſe punctorum numerus maſſam conſtituentium, cum
nulla pars minus continere poſſit, quam unum ex iis punctis.
Nec Geometrica argumenta quidquam probant in mea
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib