Buonamici, Francesco, De motu libri X

Table of figures

< >
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <pb pagenum="212"/>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1477"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1478"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1479"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1480"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1481"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1482"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1483"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="head">
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Nonnulla de indiuiduo
                <expan abbr="terminiſq́ue">terminiſque</expan>
              tractantur quę lucem afferunt demonſtrationi
                <emph.end type="italics"/>
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1484"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg1484"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>
                <emph type="italics"/>
              ſexti Phyſ. Cap. </s>
              <s>XL
                <emph.end type="italics"/>
              .</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>EA quæ præſens demonſtratio continet, multa ſanè de indiuiduo
                <expan abbr="terminiſq́">terminiſque</expan>
              . </s>
              <s>attingunt quę ni­
                <lb/>
              ſi tractentur diligentius, complureis ſcrupulos in animis noſtris relinquere poſsint, qui nos
                <lb/>
              non iniuria male habeant, neque motus ingenium plenè aſſequi permittant. </s>
              <s>Siquidem poteſtas
                <lb/>
              ad omnem mutationem indiuiduo denegata ſit, & quæ'nam huius euenti cauſſa. </s>
              <s>Tùm deinde
                <lb/>
              multæ ſunt indiuiduorum ſpecies, & enim termini ſunt in prædicamento quantitatis, ſunt etiam
                <lb/>
              formę quæ ſunt eſſentię termini. </s>
              <s>Sunt quoque indiuiduę ſubſtantiæ ſeparatæ. </s>
              <s>Num'ne omnis
                <lb/>
              indiuidui ſpecies hac demonſtratione excluditur? </s>
              <s>Tertiò cùm terminus ad quem ita ſe habeat
                <lb/>
              ad motum, vt id quod mouetur, ſit in eo termino quadam ex parte quæritur, ſit'ne diuiduus, &
                <lb/>
              quemadmodum diuidatur, ſiquidem formam ſubſtantiæ ponamus in indiuiduo; nihilominus
                <lb/>
              illam tempore concludi velimus; quòd ſine aliqua partitionis ratione concipi nequit. </s>
              <s>Sed certè
                <lb/>
              primi illius euenti cauſſa ducitur omnis à materia. </s>
              <s>Hæc enim per ſe poteſtas eſt, & in ſeipſa con­
                <lb/>
              tinet omnem occaſionem tranſmutationis; quandoquidem poteſtas reſpicit actum, & illum aſ­
                <arrow.to.target n="marg1485"/>
                <lb/>
              ſequi vult, &, vt ita dicam, transformari in illum. </s>
              <s>Itaque quod primò mutatur, aut eſt materia,
                <lb/>
              vt in generatione ſubſtantiæ, aut ita mutatur, quatenus conſtat è materia, quemadmodum fit in
                <lb/>
              accidente. </s>
              <s>hoc verò eſt ipſa ſubſtantia compoſita. </s>
              <s>Nunc materia per ſe ipſam eſt interuallum,
                <lb/>
              ſi nos audies; aut ſaltem habet intrinſecùs illam quantitatem quam interminatam vocant. </s>
              <s>Proin­
                <lb/>
              de quod per ſe mutatur, eſt neceſſariò per ſe quantum. </s>
              <s>Igitur ab oppoſito. </s>
              <s>Quod per ſe quan­
                <lb/>
              tum non eſt, non poteſt per ſe mutari. </s>
              <s>Tamen verò eſt indiuiduum. </s>
              <s>Neque enim conſtat ex ma­
                <lb/>
              teria in qua poteſtas omnis exiſtit quæ radix eſt omnis tranſmutationis per ſe. </s>
              <s>eſt fortè aliquid
                <lb/>
              materiæ, vt terminus, aut forma, ſed non conſtant ex materia: quamobrem neque multatur ma­
                <lb/>
              teriæ priuilegiis niſi per accidens; caret enim potentia & habilitate, ac ſi quo pacto motui ſubii­
                <lb/>
              citur, non id aſſecutus eſt ex eo quòd ſit poteſtate per ſe, ſed ex eo ad quod adiunctum eſt, quod
                <lb/>
              per ſe mouetur, vt etiam, ſi fuerit prorſus à materia ſegregatum, nullo modo ſit obnoxium mo­
                <lb/>
              tui, neque per ſe, neque per accidens. </s>
              <s>Sed vtrum'ne omne indiuidui genus ex huiuſce demon­
                <lb/>
              ſtrationis in motu prohibeatur, an certa
                <expan abbr="ſolũ">ſolum</expan>
              indiuidui ſpecies, & quæ'nam, propter
                <foreign lang="grc">ἀχριβειαν</foreign>
                <lb/>
              methodi conſiderandum quoque cenſeo. </s>
              <s>Nam mitto illud quòd non ſit abſoluta demonſtra­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1486"/>
                <lb/>
              tio, ſed perſpicuitatis ergô requirat, vt oſtendatur
                <expan abbr="indiuiduũ">indiuiduum</expan>
              non poſſe moueri, quod ſuis ipſius
                <lb/>
              propriis rationibus conficietur: quantum tamen patitur generalitas, & amplitudo cauſſæ quæ aſ­
                <lb/>
              ſumitur in illa; ad omne indiuidui genus pertinere poteſt. </s>
              <s>quodcunque enim illud ſit eo priua­
                <lb/>
              tur, vt ſit partim in termino à quo, partim in termino ad quem. </s>
              <s>Sed enim illa prius ſpectari pu­
                <lb/>
              to quæ mouentur per accidens, & ex iis illud quod reſpicit quantum. </s>
              <s>ſiquidem, etſi forma
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
                <lb/>
              per ſe immobilis eſt, ea tamen accipiatur, vt terminus ad quem. </s>
              <s>cuius prima notio ſit, eſſe finem,
                <lb/>
              perfectionem, extremum motus, itaque certum ac firmum. </s>
              <s>Si igitur eius notio talis eſt, cur ea
                <lb/>
              demonſtrationi committenda eſt? </s>
              <s>idem enim de illo dicetur qui huius rei demonſtrationem ex­
                <lb/>
              petat, ac de eo qui ſibi demonſtrari velit eſſe motum, aut eſſe naturam: nihil enim notius ſuccur­
                <lb/>
              ret quo propoſitum conficere liceat. </s>
              <s>alterum indiuiduorum genus, quod à materia, ſeparatum
                <lb/>
              eſt, ignoratur an ſit: & ea poſtulat quæ longo ſermone diſputata ſunt 8. Phyſ. quibus peractis,
                <lb/>
              tum denique conſtabit id quod mouetur eſſe neceſſariò corpus, & omne indiuidui genus abhor­
                <lb/>
              rere à motu. </s>
              <s>Quia verò id quod acceptum eſt in ea demonſtratione. </s>
              <s>Quod mouetur, eſſe par­
                <lb/>
              tim in termino à quo, partim in termino ad quem, potuit afferre ſuſpicionem de diuiſione for­
                <lb/>
              mæ, vt melius omnia teneantur, vtile quoque duximus de diuiſione formarum aliquantò copio­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1487"/>
                <lb/>
              ſius agere. </s>
              <s>Generalis illa diuiſio perhibetur ſecundùm ſubiectum & ſecundùm gradus, ſeu
                <lb/>
              formæ parteis. </s>
              <s>Attamen & vtraque variis modis exiſtit, & non eſt vniuſmodi in omni genere
                <lb/>
              motus. </s>
              <s>Nam videmus eam quæ pro ſubiecti ratione adminiſtratur, ita accipi, vel quòd vna pars
                <lb/>
              priuſquàm altera mutetur: vel quòd forma cum ſubiecto ſimul extendatur. </s>
              <s>ſic enim fit, vt qua­
                <lb/>
              cunque ſenſili parte ex toto deſerta conſimilis planè forma cum ea ſegregetur. </s>
              <s>Non diſsimili ra­
                <lb/>
              tione quod per gradus ſecatur, aut ita ſecatur, vt ratio conſeruetur eadem in toto & partibus,
                <lb/>
              quod contingere diximus accidenti, aut etiam pars totius rationem non conſeruat, id quod ſub­
                <lb/>
              ſtantiæ proprium eſt. </s>
              <s>Tùm etiam quædam mutationes vtrique partitioni ſubiacent; aliæ vnam
                <lb/>
              tantum accipiunt, aut ſi vtranque non idem eſt vtriuſque proceſſus. </s>
              <s>Rurſus aliquæ eas admit­
                <lb/>
              tunt neceſſariò; in nonullis nulla neceſsitas obſeruatur. </s>
              <s>Singulas nunc exploremus, & quid
                <lb/>
              commune ſecum, quidúe proprium habeant ediſſeramus. </s>
              <s>Porrò partitio ſecundùm gradus,
                <lb/>
              cùm ſit eſſentia motus: eſt enim actus ille poteſtatis, quatenus huiuſmodi, pertinet ad omne ge­
                <lb/>
              nus mutationis per ſe, atque id per ſe & neceſſariò. </s>
              <s>ſed, vt ſæpe diximus, hoc accidente
                <expan abbr="ſubſtan-tiaq́">ſubſtan­
                  <lb/>
                tiaque</expan>
              . </s>
              <s>intereſt, quòd accidentis gradus eiuſdem ſunt rationis cum termino ad quem; in ſubſtantia </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>