Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium
page |< < (180) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="180" file="0232" n="232" rhead="THEORIÆ"/>
            ria pro diviſibilitate ultra eum limitem; </s>
            <s xml:space="preserve">poſteaquam enim de-
              <lb/>
            ventum fuerit ad intervalla minora, quam ſit diſtantia duorum
              <lb/>
            punctorum, ſectiones ulteriores ſecabunt intervalla ipſa vacua,
              <lb/>
            non materiam.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">394. </s>
            <s xml:space="preserve">Verum licet ego non habeam diviſibilitatem in infini-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0232-01" xlink:href="note-0232-01a" xml:space="preserve">Componibili-
                <lb/>
              tas in infini.
                <lb/>
              tum.</note>
            tum, habeo tamen componibilitatem, ut appellare ſoleo, in in-
              <lb/>
            finitum. </s>
            <s xml:space="preserve">In quovis dato ſpatio habebitur quidem ſemper cer-
              <lb/>
            tus quidam punctorum numerus, qui idcirco etiam finitus
              <lb/>
            erit; </s>
            <s xml:space="preserve">neque enim ego admitto infinitum ullum in Natura, aut
              <lb/>
            in extenſione, neque infinite parvum in ſe determinatum,
              <lb/>
            quod ego poſitiva demonſtratione excluſi primum in mea Diſ-
              <lb/>
            ſertatione de Natura, & </s>
            <s xml:space="preserve">uſu infinitorum, & </s>
            <s xml:space="preserve">infinite parvorum;
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">tum & </s>
            <s xml:space="preserve">aliis in locis; </s>
            <s xml:space="preserve">quod tamen requireretur ad hoc, ut
              <lb/>
            intra finitum ſpatium contineretur punctorum numerus inde-
              <lb/>
            finitus: </s>
            <s xml:space="preserve">at longe aliter ſe res habet; </s>
            <s xml:space="preserve">ſi conſideremus, qui
              <lb/>
            numerus punctorum in dato ſpatio poſſit exiſtere: </s>
            <s xml:space="preserve">tum enim
              <lb/>
            nullus eſt numerus finitus ita magnus, ut alius adhuc fini-
              <lb/>
            tus ipſo major haberi in eo ſpatio non poſſit. </s>
            <s xml:space="preserve">Nam inter
              <lb/>
            duo puncta quæcunque poteſt in medio interſeri aliud, quod
              <lb/>
            quidem neutrum continget; </s>
            <s xml:space="preserve">aliter enim etiam ea duo ſe con-
              <lb/>
            tingerent mutuo, & </s>
            <s xml:space="preserve">non diſtarent, ſed compenetrarentur. </s>
            <s xml:space="preserve">Pot-
              <lb/>
            eſt autem eadem ratione inter hoc novum, & </s>
            <s xml:space="preserve">priora illa in-
              <lb/>
            terſeri novum utrinque, & </s>
            <s xml:space="preserve">ita porro ſine ullo limite: </s>
            <s xml:space="preserve">adeo-
              <lb/>
            que deveniri poteſt ad numerum punctorum quovis determina-
              <lb/>
            to utcunque magno majorem in unica etiam recta, & </s>
            <s xml:space="preserve">pro-
              <lb/>
            inde multo magis in ſpatio extenſo in longum, latum, & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            profundum. </s>
            <s xml:space="preserve">Hanc ego voco componibilitatem in infinitum. </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            Numerus, qui in quavis data maſſa exiſtit, finitus eſt: </s>
            <s xml:space="preserve">ſed
              <lb/>
            dum eum Naturæ Conditor determinare voluit, nullos habuit
              <lb/>
            limites, quos non potuerit prætergredi, nullum ultimum ha-
              <lb/>
            bente terminum ſerie illa poſſibilium finitorum in infinitum
              <lb/>
            creſcentium.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">395. </s>
            <s xml:space="preserve">Hæc componibilitas in infinitum æquivalet diviſibilita-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0232-02" xlink:href="note-0232-02a" xml:space="preserve">Ejus æquiva-
                <lb/>
              lentia cum di-
                <lb/>
              viſibilitate in
                <lb/>
              infinitum.</note>
            ti in ordine ad explicanda Naturæ phænomena. </s>
            <s xml:space="preserve">Poſita diviſi-
              <lb/>
            bilitate materiæ in infinitum, ſolvitur facile illud problema:
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">Datam maſſam utcunque parvam, ita diſtribuere per datum ſpa-
              <lb/>
            tium utcunque magnum, ut in eo nullum ſit ſpatiolum majus da-
              <lb/>
            to quocunque utcunque parvo penitus vacuum, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſine ulla ejus
              <lb/>
            materiæ particula. </s>
            <s xml:space="preserve">Concipitur enim numerus, quo illud ma-
              <lb/>
            gnum ſpatium datum continere poſſit hoc ſpatiolum exiguum,
              <lb/>
            qui utique finitus eſt, & </s>
            <s xml:space="preserve">in ſe determinatus: </s>
            <s xml:space="preserve">concipitur in
              <lb/>
            totidem particulas diviſa maſſula, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſingulæ particulæ deſti-
              <lb/>
            nantur ſingulis ſpatiolis; </s>
            <s xml:space="preserve">quæ iterum dividi poſſunt, quan-
              <lb/>
            tum libuerit, ut parietes ſpatioli ſui conveſtiant, qui utique ad
              <lb/>
            unam ejus tranſverſam ſectionem habent finitam rationem, adeo-
              <lb/>
            que continua ſectione planis parallelis facta poſſunt ipſi parietes
              <lb/>
            conveſtiri ſegmentis ſuæ particulæ, vel poſſunt ejus particulæ
              <lb/>
            ſegmenta iterum per illud ſpatiolum utcunque diſpergi. </s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>