Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
141
141
142
142
143
143
144
144
145
145
146
146
147
147
148
148
149
149
150
150
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.010624">
                <pb pagenum="586" xlink:href="016/01/233.jpg"/>
              ſoni, indicio ſunt tubæ, Laconicum inuen­
                <lb/>
              tum tympana, barbarorum cornua & cla­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1503"/>
                <lb/>
              mor Romanorum. </s>
              <s id="s.010625">Nam Romani, ſub pu­
                <lb/>
              gnæ initio adeò magnis clamoribus obſtre­
                <lb/>
              pebant, vt Ioſephus coactus ſit Hebræorum
                <lb/>
              ſuorum militum aures obſtruere, ne vel ſtre­
                <lb/>
              pitu terrerentur, aut attoniti fierent. </s>
              <s id="s.010626">Sæpè
                <lb/>
              contingit præteruolantes aues, ob cum cla­
                <lb/>
              morem excidere. </s>
              <s id="s.010627">Conſtat igitur ſonos mul­
                <lb/>
              tùm ad fortitudinem facere. </s>
              <s id="s.010628">Igitur ad alios
                <lb/>
              animi affectus. </s>
              <s id="s.010629">Nunc pro clamoribus boant
                <lb/>
              machinæ igneæ non inani, ſed exitiali ſtre­
                <lb/>
              pitu. </s>
              <s id="s.010630">Quantum verò corpora ex affectibus
                <lb/>
              animi patiuntur, indicant, qui dum cogi­
                <lb/>
              tant intentius, neque vident, neque au­
                <lb/>
              diunt. </s>
              <s id="s.010631">Oculis igitur apertis, aut auribus,
                <lb/>
              non videre, aut non audire non licet. </s>
              <s id="s.010632">At li­
                <lb/>
              cet intentius cogitare, ob idque minus ſen­
                <lb/>
              tire, vt etiam quandoque cogitationi in­
                <lb/>
              tentus dolorem haud ſentiat. </s>
              <s id="s.010633">Neceſſe verò
                <lb/>
              eſt in affectibus animi corpus pati, quo­
                <lb/>
              niam hi non ſine corpore fiunt. </s>
              <s id="s.010634">Intellectus
                <lb/>
              verò non immutatur, niſi vel quia cum ra­
                <lb/>
              tione, & imaginatione operari illum neceſ­
                <lb/>
              ſe eſt, vel quia dum intelligit delectatur
                <lb/>
              totus homo: ipſe enim intellectus omnino
                <lb/>
              à corpore per ſe ſeparatus eſt. </s>
              <s id="s.010635">Nunc enim
                <lb/>
              dum hæc ſcribo, meus intellectus eſt ea quæ
                <lb/>
              per ſcripta hæc tu intelligis: dúmque medi­
                <lb/>
              ca pertracto, medicina: dum de numeris
                <lb/>
              ſcriberem, tunc numerus erat, adeò quod
                <lb/>
              aliis omnibus qui diuerſa ſcripſerunt eue­
                <lb/>
              nire neceſſe eſt, vt dum mea relego ſcripta,
                <lb/>
              alius mihi fuiſſe videar ab illo qui nunc ſum.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.010636">Verùm medio tempore principia intelligit,
                <lb/>
              nec percipit homo. </s>
              <s id="s.010637">Cùm igitur dormit ho­
                <lb/>
              mo, aut adhuc eſt infans, aut ebrius, li­
                <lb/>
              cet videatur ociari, intelligit, ſed non fit
                <lb/>
              operatio habenti communi: nam cùm re­
                <lb/>
              ſipiſcit abſque negotio rurſus intelligit. </s>
              <s id="s.010638">In­
                <lb/>
              dicio eſt quod videmus, & tamen videre nos
                <lb/>
              non percipimus, niſi animaduertamus. </s>
              <s id="s.010639">Sed
                <lb/>
              ſenſus quieſcit abſente obiecto: ſolum enim
                <lb/>
              patitur, mens autem agit, & cum vult ſta­
                <lb/>
              tim intelligit, cur ergò ceſſat? </s>
              <s id="s.010640">Senſus etiam
                <lb/>
              ſtatim percipiunt, mens autem diuinior,
                <lb/>
              tempore igitur non indiget, & certius per­
                <lb/>
              cipit. </s>
              <s id="s.010641">Materia igitur caret: nam calefieri
                <lb/>
              & infrigidari, & odores imbuere, ſenſim
                <lb/>
              hæc fiunt. </s>
              <s id="s.010642">Vtrum verò dum intelligimus,
                <lb/>
              intelligere nos ſemper animaduertamus? </s>
              <s id="s.010643">an
                <lb/>
              id neceſſe eſt, an forſan fieri nequeat? </s>
              <s id="s.010644">niſi
                <lb/>
              cùm hoc quod intelligimus, percipimus?
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.010645">quod femè diuinum eſt? </s>
              <s id="s.010646">Eſt enim idem
                <lb/>
              tunc intellectus, quodque intelligitur: in
                <lb/>
              reliquis & intellexiſſe, & intellecturos eſſe
                <lb/>
              percipimus: quoniam vnius ſcilicet tantùm
                <lb/>
              actionis capax eſt. </s>
              <s id="s.010647">Æterna igitur eſt forma
                <lb/>
              intellectus, quoniam dum hæc legis, &
                <lb/>
              contemplaris manet & eſt, eædémque ſunt
                <lb/>
              ſunt formæ ſcilicet, ac ſpecies rerum vniuer­
                <lb/>
              ſalium vſque in æternum. </s>
              <s id="s.010648">Videntur igitur
                <lb/>
              maximè ſapientum immortales animi, ani­
                <lb/>
              ma verò flamma quædam, aut non ſine illa,
                <lb/>
              neque enim abſque motu conſiſtere poteſt.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.010649">At in ſenſu non fit immutatio, propter ea pe­
                <lb/>
              rit, & etiam quod ſentimur idem non manet.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.010650">Quare neque eodem modo imaginamur, aut
                <lb/>
              vtimur ratione. </s>
              <s id="s.010651">Memoria quaſi intellectui
                <lb/>
              ſimilior eſt. </s>
              <s id="s.010652">Ea ordine iuuatur, quoniam
                <lb/>
              quæ ordine conſtant, tam facilè continen­
                <lb/>
              tur, vt quaſi vnum referant. </s>
              <s id="s.010653">Duplex eſt, re­
                <lb/>
              rum ac verborum: alteráque alteri præſidio
                <lb/>
              eſt, vnde etiam duplex: artificioſa memoria,
                <lb/>
              rerum quæ imaginibus conſtat, olim inuen­
                <lb/>
              ta, traditáque à Cicerone, ac Quintiliano,
                <lb/>
              quia verba continentur: & verborum, qua
                <lb/>
              res tum etiam verba continentur: conſtat
                <lb/>
              primis nominum, vel etiam initiorum ſyl­
                <lb/>
              labis, è quibus verba tum carmina fiunt.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.010654">Eiuſdem generis quæ numerorum coniun­
                <lb/>
              ctione conſtat: mirúmque quantum vterque
                <lb/>
              modus ex temporaneis actionibus, ac ludis
                <lb/>
              conducat: vnde tam pulchri inuenti noſtri
                <lb/>
              mercedem accepimus, ſcilicet opinionem
                <lb/>
              memoriæ, quæ nos plurimùm iuuit, cùm
                <lb/>
              tamen lapidi atque huic inuento debeatur
                <lb/>
              totum quicquid eſt, præter paſſiuam me­
                <lb/>
              moriam, quæ in nobis viget. </s>
              <s id="s.010655">Actiua verò,
                <lb/>
              atque præcipuè artificioſæ vtrumque genus,
                <lb/>
              ab imaginatione maximè iuuatur. </s>
              <s id="s.010656">Nec eſt
                <lb/>
              fermè artificioſa memoria aliud quicquam,
                <lb/>
              quàm tranſlatio rerum & verborum ad or­
                <lb/>
              dinem, ac vim quæ imaginatur, ea tamen
                <lb/>
              tantùm affert commodi, verborum ſcilicet,
                <lb/>
              ac numerorum, vt faciliùs centum cum ea
                <lb/>
              quàm decem ſine illa recitare poſſis. </s>
              <s id="s.010657">Ratio
                <lb/>
              tamen omnium virtutum mortalium prin­
                <lb/>
              ceps eſt, hominique propria vt mortalis eſt.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.010658">At verò vt intellectum poſſidet, artes &
                <lb/>
              ſcientias excolit, artificioſáque inuenta quæ­
                <lb/>
              dam, quæ ad artes non pertinent, quoniam
                <lb/>
              vtilitate carent, aut incerti ſunt generis: om­
                <lb/>
              nis autem ars, eſt generis certi atque vtilis.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.010659">De incertis igitur atque inutilibus, primò
                <lb/>
              dicendum. </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>