233
Prima ꝓpoſitio.
Nõ eſt ꝓbabile lumi
noſū tam intēſaꝫ latitudinē luīs ꝓducere in mediū
minꝰ diſpoſitū ſicut in magis diſpoſitū ¶ Et cõ
firmat̄̄ / q2 lumīoſū intēſiꝰ lumē partiale ꝓducit in
mediū magis diſpoſitū ꝙ̄ minꝰ diſpoſitū: vt Cal.
ipſe tenēs oppoſitū ↄ̨cedit: igr̄ pari rõne intēſiꝰ lu-
men totale ꝓducit in mediū magis diſpoſitū ꝙ̄ in
minꝰ diſpoſitū. Cõfirmat̄̄ ſcḋo / q2 pari rõne ſeq̇ret̄̄
ſolē equalē latitudinē luīs ꝓducere in aquã et in a-
ciē dūmõ equalr̄ ſibi approximent̄̄ quãuis illã lati
tudinē ꝓducat ꝑ minorē diſtãtiã in aquã, ꝙ̄ in aerē /
ſed hoc eſt manifeſte flm̄: vt experiētia ſatis docet:
igr̄ illud ex quo ſequit̄̄. Seq̄la tñ ꝓbat̄̄: q2 in diſpo°
medii nõ īpedit a ꝓductiõe intēſiõis: ſed extēſionis
vt īquit: igr̄. ¶ Cõfirmat̄̄ tertio / q2 approxīato lu-
minoſo aque: in nulla parte ipſiꝰ aque eſt tm̄ luīs
ſicut in aere: vt viſus docet: g̊ nõ ſemꝑ lumīoſū ꝓdu
cit in qḋlibet mediū in qḋ agit totã latitudinē ſui
luīs. Idē etiã apparet ſi candela ponat̄̄ in nebula:
et ſic ptꝫ ꝓpoſitio Ad rationē tñ calcu. q̄ eſt in oppo
ſitū. Reſpõdeo negãdo ſequelã. Et ad ꝓbationē nõ
admitto meliꝰ valeat illud mediū diſponi ad lu-
minis ſuſceptionē a tali luīoſo natã ꝓduci. Nec ſēꝑ
maior raritas eſt cauſa maioris luīs ſuſceptionis
vt īmediate ꝓbabit̄̄. Sicut em̄ aer req̇rit certã rari
tatē ad ↄ̨ſeruandū gradū ſummū humiditatis: ita
maior aut mīor eſt ei iſta ī diſpoſitio: ita ſiĺr dicēduꝫ
eſt in ꝓpoſito maior raritas eſt illi luīoſo indi-
ſpoſitio vel nõ eſt maior diſpoſitio ad illã luīs ſu-
ſcipiēdã latitudinē. Itē opꝫ calcu. ↄ̨cedere luīoſum
eq̈le lumen ꝓducere intēſiue et extēſiue in mediū ma
gis diſpoſitū ſaltē ſcḋm eū et minus diſpoſitū.,
ptꝫ dato luīe vniformi in ↄ̨claui qḋ ipſe ↄ̨cedit dari
poſſi vel ſaltē dubitat .30. ↄ̨cluſiõe de actione lumi:
et rarefiat mediū ad duplū. Tūc em̄ nõ ꝓducet̄̄ in-
tenſius lumen in conclaue: quia luminoſum nõ pro
ducit lumen vltra ſuum gradum.
noſū tam intēſaꝫ latitudinē luīs ꝓducere in mediū
minꝰ diſpoſitū ſicut in magis diſpoſitū ¶ Et cõ
firmat̄̄ / q2 lumīoſū intēſiꝰ lumē partiale ꝓducit in
mediū magis diſpoſitū ꝙ̄ minꝰ diſpoſitū: vt Cal.
ipſe tenēs oppoſitū ↄ̨cedit: igr̄ pari rõne intēſiꝰ lu-
men totale ꝓducit in mediū magis diſpoſitū ꝙ̄ in
minꝰ diſpoſitū. Cõfirmat̄̄ ſcḋo / q2 pari rõne ſeq̇ret̄̄
ſolē equalē latitudinē luīs ꝓducere in aquã et in a-
ciē dūmõ equalr̄ ſibi approximent̄̄ quãuis illã lati
tudinē ꝓducat ꝑ minorē diſtãtiã in aquã, ꝙ̄ in aerē /
ſed hoc eſt manifeſte flm̄: vt experiētia ſatis docet:
igr̄ illud ex quo ſequit̄̄. Seq̄la tñ ꝓbat̄̄: q2 in diſpo°
medii nõ īpedit a ꝓductiõe intēſiõis: ſed extēſionis
vt īquit: igr̄. ¶ Cõfirmat̄̄ tertio / q2 approxīato lu-
minoſo aque: in nulla parte ipſiꝰ aque eſt tm̄ luīs
ſicut in aere: vt viſus docet: g̊ nõ ſemꝑ lumīoſū ꝓdu
cit in qḋlibet mediū in qḋ agit totã latitudinē ſui
luīs. Idē etiã apparet ſi candela ponat̄̄ in nebula:
et ſic ptꝫ ꝓpoſitio Ad rationē tñ calcu. q̄ eſt in oppo
ſitū. Reſpõdeo negãdo ſequelã. Et ad ꝓbationē nõ
admitto meliꝰ valeat illud mediū diſponi ad lu-
minis ſuſceptionē a tali luīoſo natã ꝓduci. Nec ſēꝑ
maior raritas eſt cauſa maioris luīs ſuſceptionis
vt īmediate ꝓbabit̄̄. Sicut em̄ aer req̇rit certã rari
tatē ad ↄ̨ſeruandū gradū ſummū humiditatis: ita
maior aut mīor eſt ei iſta ī diſpoſitio: ita ſiĺr dicēduꝫ
eſt in ꝓpoſito maior raritas eſt illi luīoſo indi-
ſpoſitio vel nõ eſt maior diſpoſitio ad illã luīs ſu-
ſcipiēdã latitudinē. Itē opꝫ calcu. ↄ̨cedere luīoſum
eq̈le lumen ꝓducere intēſiue et extēſiue in mediū ma
gis diſpoſitū ſaltē ſcḋm eū et minus diſpoſitū.,
ptꝫ dato luīe vniformi in ↄ̨claui qḋ ipſe ↄ̨cedit dari
poſſi vel ſaltē dubitat .30. ↄ̨cluſiõe de actione lumi:
et rarefiat mediū ad duplū. Tūc em̄ nõ ꝓducet̄̄ in-
tenſius lumen in conclaue: quia luminoſum nõ pro
ducit lumen vltra ſuum gradum.
Scḋa ꝓpoſitio.
Quēadmodū ꝓbabi
le eſt qḋlibet luīoſum agens in mediū vniforme ꝓ-
ducere lumē vniformiter difforme: ita etiã ꝓbabile
eſt oppoſitū vel ſaltē apparēter defenſari p̄t. Pri-
ma pars ꝓbat̄̄ argumēto calcu. ad .12. ↄ̨cluſionē in
capĺo de actiõe lumi. / q2 capto a. luīoſo agente in
mediū vniforme manifeſtū eſt / ad oēm punctū me
dii natū eſt luīoſum ꝓducere tm̄ gradū luīs quãtū
producit ad punctū ſibi ꝓximū: dūmodo ad talem
punctū ponat̄̄. Et modo nõ ad quēlibet pūctū agit
gradū equalē: ergo tota cauſa inequalis actionis
eſt ratione maioris diſtantie vniꝰ puncti ꝙ̄ alteriꝰ /
ergo in ea ꝓportione in qua diſtantia alicuiꝰ pun-
cti ab ipſo a. luīoſo eſt maior in ea ꝓportione īpe-
dimentū eſt maius: et ꝑ ↄ̨ñs in ea ꝓportione in qua
puncta magis diſtant in ea ꝑ maiorē latitudinem
īpedit̄̄ actio a. lumīoſi ad ipſa. Sequit̄̄ ergo lumē
ꝓductū ab a. eſſe vniformiter difforme in medio vni
formi. Ptꝫ hec vltīa ↄ̨ña ex diffinitiõe q̈litatis vni
formiter difformis poſita in notabili: et ſic ptꝫ pri-
ma pars. Scḋa ꝓbat̄̄: q2 ſi oppoſitū eſſet ↄ̨cedendū
maxīe eſſet ꝓpter rationē factã: ſed illa facile et ap
parenter īpedit̄̄: negando hanc ↄ̨ñam. Tota cauſa
ineq̈lis actiõis eſt ratiõe maioris dīſtantie vniꝰ pū
cti ꝙ̄ alteriꝰ: ergo in ea ꝓportiõe in qua diſtantia
alicuiꝰ pūcti ab ipſo a. luīoſo eſt maior in ea īpedi
mentū eſt maiꝰ. quãuis em̄ maioritas diſtantie īpe
diat actionē pluſ̄ minoritas: nõ tñ eque ꝓportio-
nabiliter ſicut diſtantia eſt maior ita plus īpedit.
et hoc eſt ꝓbabile. Quēadmodū in materia quaſi
ſiĺi: iſta ↄ̨ña negat̄̄. agens velociꝰ agit in idē paſſū
a propīquio ꝙ̄ a remoto: ergo ꝓportionabilr̄ ſicut
paſſū eſt ꝓpinquiꝰ: ita velociꝰ agit: vtra igr̄ pars
ſuam habet ꝓbabilitatē. Patet ergo propoſitio.
le eſt qḋlibet luīoſum agens in mediū vniforme ꝓ-
ducere lumē vniformiter difforme: ita etiã ꝓbabile
eſt oppoſitū vel ſaltē apparēter defenſari p̄t. Pri-
ma pars ꝓbat̄̄ argumēto calcu. ad .12. ↄ̨cluſionē in
capĺo de actiõe lumi. / q2 capto a. luīoſo agente in
mediū vniforme manifeſtū eſt / ad oēm punctū me
dii natū eſt luīoſum ꝓducere tm̄ gradū luīs quãtū
producit ad punctū ſibi ꝓximū: dūmodo ad talem
punctū ponat̄̄. Et modo nõ ad quēlibet pūctū agit
gradū equalē: ergo tota cauſa inequalis actionis
eſt ratione maioris diſtantie vniꝰ puncti ꝙ̄ alteriꝰ /
ergo in ea ꝓportione in qua diſtantia alicuiꝰ pun-
cti ab ipſo a. luīoſo eſt maior in ea ꝓportione īpe-
dimentū eſt maius: et ꝑ ↄ̨ñs in ea ꝓportione in qua
puncta magis diſtant in ea ꝑ maiorē latitudinem
īpedit̄̄ actio a. lumīoſi ad ipſa. Sequit̄̄ ergo lumē
ꝓductū ab a. eſſe vniformiter difforme in medio vni
formi. Ptꝫ hec vltīa ↄ̨ña ex diffinitiõe q̈litatis vni
formiter difformis poſita in notabili: et ſic ptꝫ pri-
ma pars. Scḋa ꝓbat̄̄: q2 ſi oppoſitū eſſet ↄ̨cedendū
maxīe eſſet ꝓpter rationē factã: ſed illa facile et ap
parenter īpedit̄̄: negando hanc ↄ̨ñam. Tota cauſa
ineq̈lis actiõis eſt ratiõe maioris dīſtantie vniꝰ pū
cti ꝙ̄ alteriꝰ: ergo in ea ꝓportiõe in qua diſtantia
alicuiꝰ pūcti ab ipſo a. luīoſo eſt maior in ea īpedi
mentū eſt maiꝰ. quãuis em̄ maioritas diſtantie īpe
diat actionē pluſ̄ minoritas: nõ tñ eque ꝓportio-
nabiliter ſicut diſtantia eſt maior ita plus īpedit.
et hoc eſt ꝓbabile. Quēadmodū in materia quaſi
ſiĺi: iſta ↄ̨ña negat̄̄. agens velociꝰ agit in idē paſſū
a propīquio ꝙ̄ a remoto: ergo ꝓportionabilr̄ ſicut
paſſū eſt ꝓpinquiꝰ: ita velociꝰ agit: vtra igr̄ pars
ſuam habet ꝓbabilitatē. Patet ergo propoſitio.
Tertia ꝓpoſitio.
Nõ eſt michi ꝓbbbi
le. Qḋlꝫ lumīoſum in ea ꝓportiõe agere ꝑ maiorē
diſtãtiã ī q̈ mediū rariꝰ efficit̄̄. Probr̄ / q2 tūc ſeq̄ret̄̄
qḋlꝫ luīoſū ſue naturali diſpoſitiõi relictū poſſe ꝑ
īfinitã diſtantiã agere / vt ptꝫ ex deductiõe primi ar
gumēti: ſed ↄ̨ñs eſt flm̄: g̊ illud ex quo ſequit̄̄ ¶ Et cõ
firmat̄̄ / q2 dicere oppoſitū eſt velle aſſerere in ea
ꝓportiõe in qua aliqḋ mediū eſt magis rarum eſt
magis diſpoſitū vt ꝑ illud lumē diffundat̄̄. Sꝫ hoc
eſt flm̄: igr̄ illud ex quo ſequit̄̄. Falſitas ↄ̨ñtis ꝓbat̄̄ /
q2 rariꝰ eſt lignū ꝙ̄ vitrū vel criſtallꝰ: et tñ nõ eſt ma
gis diſpoſitū vt ꝑ illud lumē diffundat̄̄: igr̄. ¶ Itē
pluſ̄ in decuplo denſor eſt criſtallꝰ ꝙ̄ aer et tamen
nõ pluſ̄ in decuplo eſt minꝰ depoſitū vt ꝑ illud lu
men diffundat̄̄ vt experiētia docet. Itē multo den-
ſior eſt criſtallꝰ et birilꝰ ꝙ̄ aqua: et tñ meliꝰ (vt appa
ret ſenſui) diffundit̄̄ lumē per cristallū ꝙ̄ per aquã.
¶ Ampliꝰ multo dēſiꝰ eſt vitrū ꝙ̄ nebula: et tñ meliꝰ
diffundit̄̄ lumen per vitrum ꝙ̄ per nebulã: vt cõſtat
le. Qḋlꝫ lumīoſum in ea ꝓportiõe agere ꝑ maiorē
diſtãtiã ī q̈ mediū rariꝰ efficit̄̄. Probr̄ / q2 tūc ſeq̄ret̄̄
qḋlꝫ luīoſū ſue naturali diſpoſitiõi relictū poſſe ꝑ
īfinitã diſtantiã agere / vt ptꝫ ex deductiõe primi ar
gumēti: ſed ↄ̨ñs eſt flm̄: g̊ illud ex quo ſequit̄̄ ¶ Et cõ
firmat̄̄ / q2 dicere oppoſitū eſt velle aſſerere in ea
ꝓportiõe in qua aliqḋ mediū eſt magis rarum eſt
magis diſpoſitū vt ꝑ illud lumē diffundat̄̄. Sꝫ hoc
eſt flm̄: igr̄ illud ex quo ſequit̄̄. Falſitas ↄ̨ñtis ꝓbat̄̄ /
q2 rariꝰ eſt lignū ꝙ̄ vitrū vel criſtallꝰ: et tñ nõ eſt ma
gis diſpoſitū vt ꝑ illud lumē diffundat̄̄: igr̄. ¶ Itē
pluſ̄ in decuplo denſor eſt criſtallꝰ ꝙ̄ aer et tamen
nõ pluſ̄ in decuplo eſt minꝰ depoſitū vt ꝑ illud lu
men diffundat̄̄ vt experiētia docet. Itē multo den-
ſior eſt criſtallꝰ et birilꝰ ꝙ̄ aqua: et tñ meliꝰ (vt appa
ret ſenſui) diffundit̄̄ lumē per cristallū ꝙ̄ per aquã.
¶ Ampliꝰ multo dēſiꝰ eſt vitrū ꝙ̄ nebula: et tñ meliꝰ
diffundit̄̄ lumen per vitrum ꝙ̄ per nebulã: vt cõſtat
Quarta ꝓpoſitio.
Dubiū eſt an in ea
ꝓportiõe q̈ luīoſū efficit̄̄ ītēſiꝰ in forma, in ea agat
ꝑ maiorē diſtantiã medio vniformi exñte: ad hoc
em̄ nõ video rationē nec ad oppoſitū .etc̈. ¶ Hiis tñ
nõ obſtantibꝰ admiſſis illis q̈tuor ſuppoſitiõibꝰ po
ſitis in notabili infero aliq̈s ↄ̨cluſiões de mēte cal.
ꝓportiõe q̈ luīoſū efficit̄̄ ītēſiꝰ in forma, in ea agat
ꝑ maiorē diſtantiã medio vniformi exñte: ad hoc
em̄ nõ video rationē nec ad oppoſitū .etc̈. ¶ Hiis tñ
nõ obſtantibꝰ admiſſis illis q̈tuor ſuppoſitiõibꝰ po
ſitis in notabili infero aliq̈s ↄ̨cluſiões de mēte cal.
Prima ↄ̨̨cluſio.
Nullū luīoſū ꝓduce-
re v3 totã latitudinē ſui luīs a ſuo g̈du vſ ad non
g̈dū vniformiṫ difformiṫ' ī medio difformi. Probr̄ /
q2 ſi aliq̇d luīoſuꝫ valet ꝓducere totã latitudinē ſui
lumīs vniformiter difformiter in medio vniformi:
nullū valet ꝓducere ſuã latitudinē vniformiter dif
formiter in medio difformi / vt ptꝫ ex deductione .3.
argumēti ãte oppoſitū huiꝰ dubii. Sꝫ qḋlibet valꝫ
ꝓducere totã latitudinē ſui luīs vniformiter diffor
miter in medio vniformi: igr̄ nullū valet producere
totã latitudinē ſui luīs etc̈. in medio difformi. Cõſe
quētia pꝫ ꝑ ſillogiſmū hypotheticū ad ↄ̨ditiõali etc̈.
et minor ptꝫ ꝑ rationē ad primã partē ſcḋe propo-
ſitiouis huius dubii. Patet ergo concluſio.
re v3 totã latitudinē ſui luīs a ſuo g̈du vſ ad non
g̈dū vniformiṫ difformiṫ' ī medio difformi. Probr̄ /
q2 ſi aliq̇d luīoſuꝫ valet ꝓducere totã latitudinē ſui
lumīs vniformiter difformiter in medio vniformi:
nullū valet ꝓducere ſuã latitudinē vniformiter dif
formiter in medio difformi / vt ptꝫ ex deductione .3.
argumēti ãte oppoſitū huiꝰ dubii. Sꝫ qḋlibet valꝫ
ꝓducere totã latitudinē ſui luīs vniformiter diffor
miter in medio vniformi: igr̄ nullū valet producere
totã latitudinē ſui luīs etc̈. in medio difformi. Cõſe
quētia pꝫ ꝑ ſillogiſmū hypotheticū ad ↄ̨ditiõali etc̈.
et minor ptꝫ ꝑ rationē ad primã partē ſcḋe propo-
ſitiouis huius dubii. Patet ergo concluſio.
Scḋa ↄ̨̨cĺo.
Qḋlꝫ luīoſū ꝓducēs lati
tudiuē ſui luīs vniformiṫ difformiṫ ad nõ g̈dū vſ
in mediū vniforme creſcēs in g̈du lucis ſtãte quãti-
tate tm̄ luīs g̈du ꝓducit in punctū remotū ab eo in
q̊ erat nõ g̈dꝰ ãte crementū ꝙ̄ tū ꝓpe ſe in pūctū ſibi
ꝓximū. Probat̄̄: ſit a. luīoſū ꝓducēs lumē vnifor
miter difforme vt in caſu ↄ̨cluſiõis in b. mediū: et ſit
nõ g̈dꝰ luīs in c. pūcto ipſiꝰ b. medii: et augeat̄̄ a. in
gradu acq̇rēdo d. g̈dū luīs: ita efficiat̄̄ in f. ꝓpor
tiõe intēſiꝰ ſtante ̄titate. Tūc dico / a. tm̄ gradū
lumīs ꝓducit in punctū remotū ab eo in quo ante
erat nõ gradus quantū in punctum ſibi proximū.
Quod ſic oſtendit̄̄ / q2 d. gradū luminis producit in
punctū ſibi proximū: et d. gradū luminis producit
adequate in pūctū c. in quo añ cremētū erat nõ gra
dus luminis: igit̄̄ propoſitū. Maior ptꝫ et minor ꝓ-
bat̄̄. q2 luminoſū a. effectū eſt in .f. proportione ītē
ſius ſtante quantitate: igit̄̄ a. ꝓducit ſuum lumen ꝑ
diſtantiam in f. proportione maiorem / vt ptꝫ ex ter
tia ſuppoſitiõe: et vltra ſequit̄̄ / in f. proportiõe a.
plus diſtat a pūcto ī quo eſt nõ gradꝰ luminis poſt
crementū ꝙ̄ a c. puncto: et ex cõſequēti ſequit̄̄ / in f.
proportione gradus ſūmꝰ ꝑ minorē latitudinē exce
dit lumē ad c. punctū ꝙ̄ ad punctū in quo poſt cremē
tudiuē ſui luīs vniformiṫ difformiṫ ad nõ g̈dū vſ
in mediū vniforme creſcēs in g̈du lucis ſtãte quãti-
tate tm̄ luīs g̈du ꝓducit in punctū remotū ab eo in
q̊ erat nõ g̈dꝰ ãte crementū ꝙ̄ tū ꝓpe ſe in pūctū ſibi
ꝓximū. Probat̄̄: ſit a. luīoſū ꝓducēs lumē vnifor
miter difforme vt in caſu ↄ̨cluſiõis in b. mediū: et ſit
nõ g̈dꝰ luīs in c. pūcto ipſiꝰ b. medii: et augeat̄̄ a. in
gradu acq̇rēdo d. g̈dū luīs: ita efficiat̄̄ in f. ꝓpor
tiõe intēſiꝰ ſtante ̄titate. Tūc dico / a. tm̄ gradū
lumīs ꝓducit in punctū remotū ab eo in quo ante
erat nõ gradus quantū in punctum ſibi proximū.
Quod ſic oſtendit̄̄ / q2 d. gradū luminis producit in
punctū ſibi proximū: et d. gradū luminis producit
adequate in pūctū c. in quo añ cremētū erat nõ gra
dus luminis: igit̄̄ propoſitū. Maior ptꝫ et minor ꝓ-
bat̄̄. q2 luminoſū a. effectū eſt in .f. proportione ītē
ſius ſtante quantitate: igit̄̄ a. ꝓducit ſuum lumen ꝑ
diſtantiam in f. proportione maiorem / vt ptꝫ ex ter
tia ſuppoſitiõe: et vltra ſequit̄̄ / in f. proportiõe a.
plus diſtat a pūcto ī quo eſt nõ gradꝰ luminis poſt
crementū ꝙ̄ a c. puncto: et ex cõſequēti ſequit̄̄ / in f.
proportione gradus ſūmꝰ ꝑ minorē latitudinē exce
dit lumē ad c. punctū ꝙ̄ ad punctū in quo poſt cremē