Alvarus, Thomas, Liber de triplici motu, 1509

List of thumbnails

< >
231
231
232
232
233
233
234
234
235
235
236
236
237
237
238
238
239
239
240
240
< >
page |< < of 290 > >|
233
Prima ꝓpoſitio. Nõ eſt ꝓbabile lumi­
noſū tam intēſaꝫ latitudinē luīs ꝓducere in mediū
minꝰ diſpoſitū ſicut in magis diſpoſitū
¶ Et cõ­
firmat̄̄ / q2 lumīoſū intēſiꝰ lumē partiale ꝓducit in
mediū magis diſpoſitū ꝙ̄ minꝰ diſpoſitū: vt Cal.
ipſe tenēs oppoſitū ↄ̨cedit: igr̄ pari rõne intēſiꝰ lu-
men totale ꝓducit in mediū magis diſpoſitū ꝙ̄ in
minꝰ diſpoſitū.
Cõfirmat̄̄ ſcḋo / q2 pari rõne ſeq̇ret̄̄
ſolē equalē latitudinē luīs ꝓducere in aquã et in a-
ciē dūmõ equalr̄ ſibi approximent̄̄ quãuis illã lati­
tudinē ꝓducat ꝑ minorē diſtãtiã in aquã, ꝙ̄ in aerē /
ſed hoc eſt manifeſte flm̄: vt experiētia ſatis docet:
igr̄ illud ex quo ſequit̄̄.
Seq̄la tñ ꝓbat̄̄: q2 in diſpo°
medii nõ īpedit a ꝓductiõe intēſiõis: ſed extēſionis
vt īquit: igr̄.
¶ Cõfirmat̄̄ tertio / q2 approxīato lu-
minoſo aque: in nulla parte ipſiꝰ aque eſt tm̄ luīs
ſicut in aere: vt viſus docet: g̊ nõ ſemꝑ lumīoſū ꝓdu­
cit in qḋlibet mediū in qḋ agit totã latitudinē ſui
luīs.
Idē etiã apparet ſi candela ponat̄̄ in nebula:
et ſic ptꝫ ꝓpoſitio
Ad rationē tñ calcu. q̄ eſt in oppo­
ſitū.
Reſpõdeo negãdo ſequelã. Et ad ꝓbationē nõ
admitto  meliꝰ valeat illud mediū diſponi ad lu-
minis ſuſceptionē a tali luīoſo natã ꝓduci.
Nec ſēꝑ
maior raritas eſt cauſa maioris luīs ſuſceptionis
vt īmediate ꝓbabit̄̄.
Sicut em̄ aer req̇rit certã rari­
tatē ad ↄ̨ſeruandū gradū ſummū humiditatis: ita
 maior aut mīor eſt ei iſta ī diſpoſitio: ita ſiĺr dicēduꝫ
eſt in ꝓpoſito  maior raritas eſt illi luīoſo indi-
ſpoſitio vel nõ eſt maior diſpoſitio ad illã luīs ſu-
ſcipiēdã latitudinē.
Itē opꝫ calcu. ↄ̨cedere luīoſum
eq̈le lumen ꝓducere intēſiue et extēſiue in mediū ma­
gis diſpoſitū ſaltē ſcḋm eū et minus diſpoſitū.,
ptꝫ dato luīe vniformi in ↄ̨claui qḋ ipſe ↄ̨cedit dari
poſſi vel ſaltē dubitat .30. ↄ̨cluſiõe de actione lumi:
et rarefiat mediū ad duplū.
Tūc em̄ nõ ꝓducet̄̄ in-
tenſius lumen in conclaue: quia luminoſum nõ pro­
ducit lumen vltra ſuum gradum.
Scḋa ꝓpoſitio. Quēadmodū ꝓbabi­
le eſt qḋlibet luīoſum agens in mediū vniforme ꝓ-
ducere lumē vniformiter difforme: ita etiã ꝓbabile
eſt oppoſitū vel ſaltē apparēter defenſari p̄t.
Pri-
ma pars ꝓbat̄̄ argumēto calcu. ad .12. ↄ̨cluſionē in
capĺo de actiõe lumi. / q2 capto a. luīoſo agente in
mediū vniforme manifeſtū eſt /  ad oēm punctū me­
dii natū eſt luīoſum ꝓducere tm̄ gradū luīs quãtū
producit ad punctū ſibi ꝓximū: dūmodo ad talem
punctū ponat̄̄.
Et modo nõ ad quēlibet pūctū agit
gradū equalē: ergo tota cauſa inequalis actionis
eſt ratione maioris diſtantie vniꝰ puncti ꝙ̄ alteriꝰ /
ergo in ea ꝓportione in qua diſtantia alicuiꝰ pun-
cti ab ipſo a. luīoſo eſt maior in ea ꝓportione īpe-
dimentū eſt maius: et ꝑ ↄ̨ñs in ea ꝓportione in qua
puncta magis diſtant in ea ꝑ maiorē latitudinem
īpedit̄̄ actio a. lumīoſi ad ipſa.
Sequit̄̄ ergo lumē
ꝓductū ab a. eſſe vniformiter difforme in medio vni­
formi.
Ptꝫ hec vltīa ↄ̨ña ex diffinitiõe q̈litatis vni­
formiter difformis poſita in notabili: et ſic ptꝫ pri-
ma pars.
Scḋa ꝓbat̄̄: q2 ſi oppoſitū eſſet ↄ̨cedendū
maxīe eſſet ꝓpter rationē factã: ſed illa facile et ap­
parenter īpedit̄̄: negando hanc ↄ̨ñam.
Tota cauſa
ineq̈lis actiõis eſt ratiõe maioris dīſtantie vniꝰ pū­
cti ꝙ̄ alteriꝰ: ergo in ea ꝓportiõe in qua diſtantia
alicuiꝰ pūcti ab ipſo a. luīoſo eſt maior in ea īpedi­
mentū eſt maiꝰ.
quãuis em̄ maioritas diſtantie īpe­
diat actionē pluſ̄ minoritas: nõ tñ eque ꝓportio-
nabiliter ſicut diſtantia eſt maior ita plus īpedit.
et hoc eſt ꝓbabile. Quēadmodū in materia quaſi
ſiĺi: iſta ↄ̨ña negat̄̄.
agens velociꝰ agit in idē paſſū
a propīquio ꝙ̄ a remoto: ergo ꝓportionabilr̄ ſicut
paſſū eſt ꝓpinquiꝰ: ita velociꝰ agit: vtra igr̄ pars
ſuam habet ꝓbabilitatē.
Patet ergo propoſitio.
Tertia ꝓpoſitio. Nõ eſt michi ꝓbbbi­
le.
Qḋlꝫ lumīoſum in ea ꝓportiõe agere ꝑ maiorē
diſtãtiã ī q̈ mediū rariꝰ efficit̄̄.
Probr̄ / q2 tūc ſeq̄ret̄̄
qḋlꝫ luīoſū ſue naturali diſpoſitiõi relictū poſſe ꝑ
īfinitã diſtantiã agere / vt ptꝫ ex deductiõe primi ar­
gumēti: ſed ↄ̨ñs eſt flm̄: g̊ illud ex quo ſequit̄̄
¶ Et cõ­
firmat̄̄ / q2 dicere oppoſitū eſt velle aſſerere  in ea
ꝓportiõe in qua aliqḋ mediū eſt magis rarum eſt
magis diſpoſitū vt ꝑ illud lumē diffundat̄̄.
Sꝫ hoc
eſt flm̄: igr̄ illud ex quo ſequit̄̄.
Falſitas ↄ̨ñtis ꝓbat̄̄ /
q2 rariꝰ eſt lignū ꝙ̄ vitrū vel criſtallꝰ: et tñ nõ eſt ma­
gis diſpoſitū vt ꝑ illud lumē diffundat̄̄: igr̄.
¶ Itē
pluſ̄ in decuplo denſor eſt criſtallꝰ ꝙ̄ aer et tamen
nõ pluſ̄ in decuplo eſt minꝰ depoſitū vt ꝑ illud lu­
men diffundat̄̄ vt experiētia docet.
Itē multo den-
ſior eſt criſtallꝰ et birilꝰ ꝙ̄ aqua: et tñ meliꝰ (vt appa­
ret ſenſui) diffundit̄̄ lumē per cristallū ꝙ̄ per aquã.
¶ Ampliꝰ multo dēſiꝰ eſt vitrū ꝙ̄ nebula: et tñ meliꝰ
diffundit̄̄ lumen per vitrum ꝙ̄ per nebulã: vt cõſtat
Quarta ꝓpoſitio. Dubiū eſt an in ea
ꝓportiõe q̈ luīoſū efficit̄̄ ītēſiꝰ in forma, in ea agat
ꝑ maiorē diſtantiã medio vniformi exñte: ad hoc
em̄ nõ video rationē nec ad oppoſitū .etc̈.
¶ Hiis tñ
nõ obſtantibꝰ admiſſis illis q̈tuor ſuppoſitiõibꝰ po­
ſitis in notabili infero aliq̈s ↄ̨cluſiões de mēte cal.
Prima ↄ̨̨cluſio. Nullū luīoſū ꝓduce-
re v3 totã latitudinē ſui luīs a ſuo g̈du vſ ad non
g̈dū vniformiṫ difformiṫ' ī medio difformi.
Probr̄ /
q2 ſi aliq̇d luīoſuꝫ valet ꝓducere totã latitudinē ſui
lumīs vniformiter difformiter in medio vniformi:
nullū valet ꝓducere ſuã latitudinē vniformiter dif­
formiter in medio difformi / vt ptꝫ ex deductione .3.
argumēti ãte oppoſitū huiꝰ dubii.
Sꝫ qḋlibet valꝫ
ꝓducere totã latitudinē ſui luīs vniformiter diffor­
miter in medio vniformi: igr̄ nullū valet producere
totã latitudinē ſui luīs etc̈. in medio difformi.
Cõſe­
quētia pꝫ ꝑ ſillogiſmū hypotheticū ad ↄ̨ditiõali etc̈.
et minor ptꝫ ꝑ rationē ad primã partē ſcḋe propo-
ſitiouis huius dubii.
Patet ergo concluſio.
Scḋa ↄ̨̨cĺo. Qḋlꝫ luīoſū ꝓducēs lati­
tudiuē ſui luīs vniformiṫ difformiṫ ad nõ g̈dū vſ
in mediū vniforme creſcēs in g̈du lucis ſtãte quãti-
tate tm̄ luīs g̈du ꝓducit in punctū remotū ab eo in
q̊ erat nõ g̈dꝰ ãte crementū ꝙ̄ tū ꝓpe ſe in pūctū ſibi
ꝓximū.
Probat̄̄: ſit a. luīoſū ꝓducēs lumē vnifor­
miter difforme vt in caſu ↄ̨cluſiõis in b. mediū: et ſit
nõ g̈dꝰ luīs in c. pūcto ipſiꝰ b. medii: et augeat̄̄ a. in
gradu acq̇rēdo d. g̈dū luīs: ita  efficiat̄̄ in f. ꝓpor­
tiõe intēſiꝰ ſtante ̄titate.
Tūc dico /  a. tm̄ gradū
lumīs ꝓducit in punctū remotū ab eo in quo ante
erat nõ gradus quantū in punctum ſibi proximū.
Quod ſic oſtendit̄̄ / q2 d. gradū luminis producit in
punctū ſibi proximū: et d. gradū luminis producit
adequate in pūctū c. in quo añ cremētū erat nõ gra­
dus luminis: igit̄̄ propoſitū.
Maior ptꝫ et minor ꝓ-
bat̄̄.
q2 luminoſū a. effectū eſt in .f. proportione ītē­
ſius ſtante quantitate: igit̄̄ a. ꝓducit ſuum lumen ꝑ
diſtantiam in f. proportione maiorem / vt ptꝫ ex ter­
tia ſuppoſitiõe: et vltra ſequit̄̄ /  in f. proportiõe a.
plus diſtat a pūcto ī quo eſt nõ gradꝰ luminis poſt
crementū ꝙ̄ a c. puncto: et ex cõſequēti ſequit̄̄ /  in f.
proportione gradus ſūmꝰ ꝑ minorē latitudinē exce­
dit lumē ad c. punctū ꝙ̄ ad punctū in quo poſt cremē­

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index