Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
131
131
132
132
133
133
134
134
135
135
136
136
137
137
138
138
139
139
140
140
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <pb pagenum="587" xlink:href="016/01/234.jpg"/>
            <p type="margin">
              <s id="s.010660">
                <margin.target id="marg1499"/>
              Odij.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.010661">
                <margin.target id="marg1500"/>
              Inuidiæ.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.010662">Amoris.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.010663">
                <margin.target id="marg1501"/>
              Suſpicionis.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.010664">Audaciæ.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.010665">
                <margin.target id="marg1502"/>
              Lib.7.Apho­
                <lb/>
              riſ.40.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.010666">
                <margin.target id="marg1503"/>
              Clamor ini­
                <lb/>
              tio pugnæ.</s>
            </p>
            <figure id="id.016.01.234.1.jpg" xlink:href="016/01/234/1.jpg" number="89"/>
            <p type="main">
              <s id="s.010667">
                <emph type="center"/>
              LIBER DECIMVSQVINTVS,
                <emph.end type="center"/>
              </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.010668">
                <emph type="center"/>
              De inutilibus ſubtilitatibus.
                <emph.end type="center"/>
              </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.010669">EIVSMODI ſunt hæc, cur ſi
                <lb/>
              ſuper tabulam aliam ictus in­
                <lb/>
              cidat, non adeò frangitur ſup­
                <lb/>
              poſita tabula, vt in cuneis fi­
                <lb/>
              gendis: certè quia ictus per
                <lb/>
              totam ſuppoſitam tabulam diſtribuitur, vn­
                <lb/>
              de minor euadit in ſingulis partibus: nec
                <lb/>
              cogitur pars deſcendere alia relicta, quod
                <lb/>
              maximè fracturæ initium eſt: eo etiam inter­
                <lb/>
              medio temperatur ictus: âër quoque cùm im­
                <lb/>
              pulſu careat, violenter ingredi non poteſt
                <lb/>
              ſecundum tabulam ſubiectam, quare nec di­
                <lb/>
              uidere. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.010670">Simile illud, cur vaſa vitrea igni expo­
                <lb/>
              ſita ſuperimpoſito ſurculo non rumpantur:
                <lb/>
              quoniam lignum non incaleſcit, cogitque
                <lb/>
              vt vitri partes miſceantur: frangitur au­
                <lb/>
              tem, quia aqueum humidum prius infla­
                <lb/>
              tum conuertitur. </s>
              <s id="s.010671">Verùm nullius vſus eſt
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1504"/>
                <lb/>
              inſtrumentum ex ſeptem annulis. </s>
              <s id="s.010672">Bractea
                <lb/>
              ferrea digitum lata, palmi longitudine, te­
                <lb/>
              nuis, in qua ſeptem foramina, rotunda, an­
                <lb/>
              guſta, æquíſque ſpatiis, ſecundum longi
                <lb/>
              tudinem diſpoſita, ſeptem excipiunt virgu­
                <lb/>
              las tenues, altitudine vnciæ fermè, mobi­
                <lb/>
              les in imo, & in ſuprema parte circumfle­
                <lb/>
              xas, vt annulos digiti magnitudine inclu­
                <lb/>
              ſos retineant, ipſe verò virgæ à ſequenti
                <lb/>
              annulo infra flexuram continentur. </s>
              <s id="s.010673">Ob id­
                <lb/>
              que omnes annuli præter primum, ab ante­
                <lb/>
              cedente, ne exiliant liberè extra
                <lb/>
              anteriorem virgam prohibentur:
                <lb/>
              ferrea omnia & ferrea etiam na­
                <lb/>
              uicula, cuius ſpeciem ad vnguem
                <lb/>
              in margine reddimus, longa la­
                <lb/>
              táque pro magnitudine ſubiectæ
                <lb/>
              laminæ. </s>
              <s id="s.010674">Hoc inſtrumento ludus
                <lb/>
              excogitatus miræ ſubtilitatis. </s>
              <s id="s.010675">Pri­
                <lb/>
              mus, ſecundúſque annulus per
                <lb/>
              inane A, ſpatium immittitur, in­
                <lb/>
              de nauicula per eoſdem annulos,
                <lb/>
              pòſt illorum primus per inane A,
                <lb/>
              demittitur, poſt quem tertius an­
                <lb/>
              nulus per nauiculæ vacuam me­
                <lb/>
              diam partem, vt primi duo ſur­
                <lb/>
              ſum trahitur, illique nauicula in­
                <lb/>
              truditur: tum etiam primò ſur­
                <lb/>
              ſum deducto, iam tres circumam­
                <lb/>
                <figure id="id.016.01.234.2.jpg" xlink:href="016/01/234/2.jpg" number="90"/>
                <lb/>
              biunt nauiculam ipſam: demittes igitur duos
                <lb/>
              primos exempta prius nauicula, ita illa ſo­
                <lb/>
              li tertio incluſa manebit, inde quartum ſu­
                <lb/>
              perinducere licebit, vt omnis hæc induſtria
                <lb/>
              tribus præceptis contineatur. </s>
              <s id="s.010676">Primùm,
                <lb/>
              quòd annulus ſurſum trahendus, dimitten­
                <lb/>
              dúſve, vnum tantùm habeat ante ſe, cui
                <lb/>
              nauicula includatur. </s>
              <s id="s.010677">Secundùm, vt dùm de­
                <lb/>
              mittis, vnà ſemper primos duos demittat,
                <lb/>
              & vnum trahat, vel vnum demittendo duos
                <lb/>
              primos trahat. </s>
              <s id="s.010678">Tertiùm, vt quocunque ſur­
                <lb/>
              ſum tracto, vel demiſſo, omnes qui antè
                <lb/>
              ſunt ſurſum trahere neceſſe eſt, ac rurſus
                <lb/>
              demittere. </s>
              <s id="s.010679">Primi itaque duo à nullo alio
                <lb/>
              impediuntur, ne intercurrant: primum vo­
                <lb/>
              co eum annulum, qui liber eſt in ſexagin­
                <lb/>
              taquatuor vicibus (ſi ſine errore agatur) na­
                <lb/>
              uicula in omnibus includitur annulis, vir­
                <lb/>
              gáſque omnes incluſas continet in triginta­
                <lb/>
              vna, aliis vt nonaginta quinque ſint ab ab­
                <lb/>
              ſolutione ad primi tranſitum ſeu vltimi,
                <lb/>
              redeat verò totidem. </s>
              <s id="s.010680">Igitur circulus per­
                <lb/>
              ficietur totus in centum nonaginta vici­
                <lb/>
              bus. </s>
              <s id="s.010681">Inutile eſt hoc per ſe, ſed tamen ad
                <lb/>
              ſeras artificioſas arcarum transferri poteſt. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.010682">
                <margin.target id="marg1504"/>
                <expan abbr="Inſtrumẽtum">Inſtrumentum</expan>
                <lb/>
              ludricum.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.010683">Similis ſubtilitas eſt in latrunculorum
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1505"/>
                <lb/>
              ludo, ſed delectabilior, ob varietatem, &
                <lb/>
              contentionem: vt enim nauicula in genere
                <lb/>
              illo eſt ſubtiliſſimæ inuentionis, ita latrun­
                <lb/>
              culi inter ludos omnes. </s>
              <s id="s.010684">Scripſimus autem de
                <lb/>
              Ludis, quatuor libros olim. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.010685">
                <margin.target id="marg1505"/>
              Latrunculo­
                <lb/>
              rum ludus
                <lb/>
              ſubtiliſſimus.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.010686">In eodem genere eſt modus cognoſcendi
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1506"/>
                <lb/>
              chartam excogitatam. </s>
              <s id="s.010687">Fac vt mente illam
                <lb/>
              concipiat, inde oſtende per ſingulas: vbi
                <lb/>
              annuerit, digito illam clàm ſignabis, illi­
                <lb/>
              cóque miſcebis, inde inuentam oſtendes.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.010688">Alij eam notæ anteponunt, miſcéntque &
                <lb/>
              antequam ſeparetur vident, inde ſeparant,
                <lb/>
              aut arbitrio ſocij relinquunt. </s>
              <s id="s.010689">Alij numeris
                <lb/>
              ſæpiùs diuidentes venantur. </s>
              <s id="s.010690">Inutilis etiam
                <lb/>
              eſt illa ſubtilitas, quæ docet omnia commer­
                <lb/>
              cia pretio quadrantis dirimi poſſe, etiam­
                <lb/>
              ſi rei æſtimatio ſit decies centena millia.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.010691">Sit equus eius gratia exempli, pretij ſci­
                <lb/>
              licet decies centenùm millium, quem mi­
                <lb/>
              hi venditurus ſis ea pecunia: oſtendere
                <lb/>
              volo quadrante poſſe dirimi venditionem. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.010692">
                <margin.target id="marg1506"/>
              Charta exco­
                <lb/>
              gitata quo­
                <lb/>
              modo cogno­
                <lb/>
              ſcatur.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.010693">Nam ſi offeram quinquies centena mil­
                <lb/>
              lia, & renuas, offeram nouies centena mil­
                <lb/>
              lia: quæ ſi non recipis, offero nouies cente­
                <lb/>
              na, & quinquaginta millia: quæ ſi renuis,
                <lb/>
              iterum offero nouies centena octuaginta
                <lb/>
              millia: quòd ſi his aſſentiris, offero no­
                <lb/>
              uies centena ſeptuaginta millia: quæ ſi non
                <lb/>
              recipis, offero nouies centena ſeptuaginta­
                <lb/>
              quinque millia: quæ ſi non recipis, recipias
                <lb/>
              autem gratia exempli nouies centena ſe­
                <lb/>
              ptuaginta octo millia, quæro an recipias
                <lb/>
              mille minus? </s>
              <s id="s.010694">inde quingenta? </s>
              <s id="s.010695">tandem ad
                <lb/>
              centum, & quinquaginta, inde ad decem,
                <lb/>
              deinde per ſingulos denarios, inde num­
                <lb/>
              mos, pòſt quadrantes, imò etiam obolos
                <lb/>
              progredieris, donec eò veniat, vt obolo
                <lb/>
              venditio dirimatur. </s>
              <s id="s.010696">Id facilius oſtendes ſi
                <lb/>
              obolis ſingulis auctis interroges: nam in al­
                <lb/>
              terum duorum abſurdorum incidere coge­
                <lb/>
              tur, vel vt oboli additione vendat: quod priùs
                <lb/>
              nolebat ante oboli additionem, vel vt nul­
                <lb/>
              lo pretio vendere velit. </s>
              <s id="s.010697">Hæc itaque noſtra
                <lb/>
              arguta inuentio ad nihil vtilis eſt, egregia </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>