Odij.
Inuidiæ.
Amoris.
Amoris.
Suſpicionis.
Audaciæ.
Audaciæ.
Lib.7.Apho
riſ.40.
riſ.40.
Clamor ini
tio pugnæ.
tio pugnæ.
89[Figure 89]
LIBER DECIMVSQVINTVS,
De inutilibus ſubtilitatibus.
EIVSMODI ſunt hæc, cur ſi
ſuper tabulam aliam ictus in
cidat, non adeò frangitur ſup
poſita tabula, vt in cuneis fi
gendis: certè quia ictus per
totam ſuppoſitam tabulam diſtribuitur, vn
de minor euadit in ſingulis partibus: nec
cogitur pars deſcendere alia relicta, quod
maximè fracturæ initium eſt: eo etiam inter
medio temperatur ictus: âër quoque cùm im
pulſu careat, violenter ingredi non poteſt
ſecundum tabulam ſubiectam, quare nec di
uidere.
ſuper tabulam aliam ictus in
cidat, non adeò frangitur ſup
poſita tabula, vt in cuneis fi
gendis: certè quia ictus per
totam ſuppoſitam tabulam diſtribuitur, vn
de minor euadit in ſingulis partibus: nec
cogitur pars deſcendere alia relicta, quod
maximè fracturæ initium eſt: eo etiam inter
medio temperatur ictus: âër quoque cùm im
pulſu careat, violenter ingredi non poteſt
ſecundum tabulam ſubiectam, quare nec di
uidere.
Simile illud, cur vaſa vitrea igni expo
ſita ſuperimpoſito ſurculo non rumpantur:
quoniam lignum non incaleſcit, cogitque
vt vitri partes miſceantur: frangitur au
tem, quia aqueum humidum prius infla
tum conuertitur. Verùm nullius vſus eſt
inſtrumentum ex ſeptem annulis. Bractea
ferrea digitum lata, palmi longitudine, te
nuis, in qua ſeptem foramina, rotunda, an
guſta, æquíſque ſpatiis, ſecundum longi
tudinem diſpoſita, ſeptem excipiunt virgu
las tenues, altitudine vnciæ fermè, mobi
les in imo, & in ſuprema parte circumfle
xas, vt annulos digiti magnitudine inclu
ſos retineant, ipſe verò virgæ à ſequenti
annulo infra flexuram continentur. Ob id
que omnes annuli præter primum, ab ante
cedente, ne exiliant liberè extra
anteriorem virgam prohibentur:
ferrea omnia & ferrea etiam na
uicula, cuius ſpeciem ad vnguem
in margine reddimus, longa la
táque pro magnitudine ſubiectæ
laminæ. Hoc inſtrumento ludus
excogitatus miræ ſubtilitatis. Pri
mus, ſecundúſque annulus per
inane A, ſpatium immittitur, in
de nauicula per eoſdem annulos,
pòſt illorum primus per inane A,
demittitur, poſt quem tertius an
nulus per nauiculæ vacuam me
diam partem, vt primi duo ſur
ſum trahitur, illique nauicula in
truditur: tum etiam primò ſur
ſum deducto, iam tres circumam
90[Figure 90]
biunt nauiculam ipſam: demittes igitur duos
primos exempta prius nauicula, ita illa ſo
li tertio incluſa manebit, inde quartum ſu
perinducere licebit, vt omnis hæc induſtria
tribus præceptis contineatur. Primùm,
quòd annulus ſurſum trahendus, dimitten
dúſve, vnum tantùm habeat ante ſe, cui
nauicula includatur. Secundùm, vt dùm de
mittis, vnà ſemper primos duos demittat,
& vnum trahat, vel vnum demittendo duos
primos trahat. Tertiùm, vt quocunque ſur
ſum tracto, vel demiſſo, omnes qui antè
ſunt ſurſum trahere neceſſe eſt, ac rurſus
demittere. Primi itaque duo à nullo alio
impediuntur, ne intercurrant: primum vo
co eum annulum, qui liber eſt in ſexagin
taquatuor vicibus (ſi ſine errore agatur) na
uicula in omnibus includitur annulis, vir
gáſque omnes incluſas continet in triginta
vna, aliis vt nonaginta quinque ſint ab ab
ſolutione ad primi tranſitum ſeu vltimi,
redeat verò totidem. Igitur circulus per
ficietur totus in centum nonaginta vici
bus. Inutile eſt hoc per ſe, ſed tamen ad
ſeras artificioſas arcarum transferri poteſt.
ſita ſuperimpoſito ſurculo non rumpantur:
quoniam lignum non incaleſcit, cogitque
vt vitri partes miſceantur: frangitur au
tem, quia aqueum humidum prius infla
tum conuertitur. Verùm nullius vſus eſt
inſtrumentum ex ſeptem annulis. Bractea
ferrea digitum lata, palmi longitudine, te
nuis, in qua ſeptem foramina, rotunda, an
guſta, æquíſque ſpatiis, ſecundum longi
tudinem diſpoſita, ſeptem excipiunt virgu
las tenues, altitudine vnciæ fermè, mobi
les in imo, & in ſuprema parte circumfle
xas, vt annulos digiti magnitudine inclu
ſos retineant, ipſe verò virgæ à ſequenti
annulo infra flexuram continentur. Ob id
que omnes annuli præter primum, ab ante
cedente, ne exiliant liberè extra
anteriorem virgam prohibentur:
ferrea omnia & ferrea etiam na
uicula, cuius ſpeciem ad vnguem
in margine reddimus, longa la
táque pro magnitudine ſubiectæ
laminæ. Hoc inſtrumento ludus
excogitatus miræ ſubtilitatis. Pri
mus, ſecundúſque annulus per
inane A, ſpatium immittitur, in
de nauicula per eoſdem annulos,
pòſt illorum primus per inane A,
demittitur, poſt quem tertius an
nulus per nauiculæ vacuam me
diam partem, vt primi duo ſur
ſum trahitur, illique nauicula in
truditur: tum etiam primò ſur
ſum deducto, iam tres circumam
90[Figure 90]biunt nauiculam ipſam: demittes igitur duos
primos exempta prius nauicula, ita illa ſo
li tertio incluſa manebit, inde quartum ſu
perinducere licebit, vt omnis hæc induſtria
tribus præceptis contineatur. Primùm,
quòd annulus ſurſum trahendus, dimitten
dúſve, vnum tantùm habeat ante ſe, cui
nauicula includatur. Secundùm, vt dùm de
mittis, vnà ſemper primos duos demittat,
& vnum trahat, vel vnum demittendo duos
primos trahat. Tertiùm, vt quocunque ſur
ſum tracto, vel demiſſo, omnes qui antè
ſunt ſurſum trahere neceſſe eſt, ac rurſus
demittere. Primi itaque duo à nullo alio
impediuntur, ne intercurrant: primum vo
co eum annulum, qui liber eſt in ſexagin
taquatuor vicibus (ſi ſine errore agatur) na
uicula in omnibus includitur annulis, vir
gáſque omnes incluſas continet in triginta
vna, aliis vt nonaginta quinque ſint ab ab
ſolutione ad primi tranſitum ſeu vltimi,
redeat verò totidem. Igitur circulus per
ficietur totus in centum nonaginta vici
bus. Inutile eſt hoc per ſe, ſed tamen ad
ſeras artificioſas arcarum transferri poteſt.
Inſtrumentum
ludricum.
ludricum.
Similis ſubtilitas eſt in latrunculorum
ludo, ſed delectabilior, ob varietatem, &
contentionem: vt enim nauicula in genere
illo eſt ſubtiliſſimæ inuentionis, ita latrun
culi inter ludos omnes. Scripſimus autem de
Ludis, quatuor libros olim.
ludo, ſed delectabilior, ob varietatem, &
contentionem: vt enim nauicula in genere
illo eſt ſubtiliſſimæ inuentionis, ita latrun
culi inter ludos omnes. Scripſimus autem de
Ludis, quatuor libros olim.
Latrunculo
rum ludus
ſubtiliſſimus.
rum ludus
ſubtiliſſimus.
In eodem genere eſt modus cognoſcendi
chartam excogitatam. Fac vt mente illam
concipiat, inde oſtende per ſingulas: vbi
annuerit, digito illam clàm ſignabis, illi
cóque miſcebis, inde inuentam oſtendes.
Alij eam notæ anteponunt, miſcéntque &
antequam ſeparetur vident, inde ſeparant,
aut arbitrio ſocij relinquunt. Alij numeris
ſæpiùs diuidentes venantur. Inutilis etiam
eſt illa ſubtilitas, quæ docet omnia commer
cia pretio quadrantis dirimi poſſe, etiam
ſi rei æſtimatio ſit decies centena millia.
Sit equus eius gratia exempli, pretij ſci
licet decies centenùm millium, quem mi
hi venditurus ſis ea pecunia: oſtendere
volo quadrante poſſe dirimi venditionem.
chartam excogitatam. Fac vt mente illam
concipiat, inde oſtende per ſingulas: vbi
annuerit, digito illam clàm ſignabis, illi
cóque miſcebis, inde inuentam oſtendes.
Alij eam notæ anteponunt, miſcéntque &
antequam ſeparetur vident, inde ſeparant,
aut arbitrio ſocij relinquunt. Alij numeris
ſæpiùs diuidentes venantur. Inutilis etiam
eſt illa ſubtilitas, quæ docet omnia commer
cia pretio quadrantis dirimi poſſe, etiam
ſi rei æſtimatio ſit decies centena millia.
Sit equus eius gratia exempli, pretij ſci
licet decies centenùm millium, quem mi
hi venditurus ſis ea pecunia: oſtendere
volo quadrante poſſe dirimi venditionem.
Charta exco
gitata quo
modo cogno
ſcatur.
gitata quo
modo cogno
ſcatur.
Nam ſi offeram quinquies centena mil
lia, & renuas, offeram nouies centena mil
lia: quæ ſi non recipis, offero nouies cente
na, & quinquaginta millia: quæ ſi renuis,
iterum offero nouies centena octuaginta
millia: quòd ſi his aſſentiris, offero no
uies centena ſeptuaginta millia: quæ ſi non
recipis, offero nouies centena ſeptuaginta
quinque millia: quæ ſi non recipis, recipias
autem gratia exempli nouies centena ſe
ptuaginta octo millia, quæro an recipias
mille minus? inde quingenta? tandem ad
centum, & quinquaginta, inde ad decem,
deinde per ſingulos denarios, inde num
mos, pòſt quadrantes, imò etiam obolos
progredieris, donec eò veniat, vt obolo
venditio dirimatur. Id facilius oſtendes ſi
obolis ſingulis auctis interroges: nam in al
terum duorum abſurdorum incidere coge
tur, vel vt oboli additione vendat: quod priùs
nolebat ante oboli additionem, vel vt nul
lo pretio vendere velit. Hæc itaque noſtra
arguta inuentio ad nihil vtilis eſt, egregia
lia, & renuas, offeram nouies centena mil
lia: quæ ſi non recipis, offero nouies cente
na, & quinquaginta millia: quæ ſi renuis,
iterum offero nouies centena octuaginta
millia: quòd ſi his aſſentiris, offero no
uies centena ſeptuaginta millia: quæ ſi non
recipis, offero nouies centena ſeptuaginta
quinque millia: quæ ſi non recipis, recipias
autem gratia exempli nouies centena ſe
ptuaginta octo millia, quæro an recipias
mille minus? inde quingenta? tandem ad
centum, & quinquaginta, inde ad decem,
deinde per ſingulos denarios, inde num
mos, pòſt quadrantes, imò etiam obolos
progredieris, donec eò veniat, vt obolo
venditio dirimatur. Id facilius oſtendes ſi
obolis ſingulis auctis interroges: nam in al
terum duorum abſurdorum incidere coge
tur, vel vt oboli additione vendat: quod priùs
nolebat ante oboli additionem, vel vt nul
lo pretio vendere velit. Hæc itaque noſtra
arguta inuentio ad nihil vtilis eſt, egregia